Người cao t.uổi có xu hướng sử dụng nhiều loại thuốc hơn, làm tăng nguy cơ tương tác bất lợi và tác dụng phụ của thuốc…
Vậy làm sao để dùng thuốc an toàn ở lứa t.uổi này?
Khi t.uổi cao, chúng ta cần đặc biệt cẩn thận khi dùng các loại thuốc kê đơn, không kê đơn, thuốc thảo dược và chất bổ sung. Điều này là do người cao t.uổi có xu hướng sử dụng nhiều thuốc hơn, làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ có hại và tương tác thuốc. Ngoài ra, những thay đổi về thể chất liên quan đến lão hóa, có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý thuốc và cách thuốc hoạt động trong cơ thể…
Ví dụ, gan và thận ở người cao t.uổi có thể không hoạt động tốt như ở người trẻ t.uổi, sẽ ảnh hưởng đến cách thuốc p.hân h.ủy và thải trừ khỏi cơ thể. Theo FDA, ngay cả những loại thuốc có tác dụng tốt với một người khi còn trẻ và trung niên, cũng có thể cần được điều chỉnh hoặc thay đổi khi t.uổi cao.
Một số lời khuyên dưới đây sẽ giúp việc dùng thuốc ở lứa t.uổi này an toàn và hiệu quả hơn:
1. Người cao t.uổi cần uống thuốc theo quy định
Người cao t.uổi cần tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.
Loại thuốc tốt nhất trên thế giới cũng chỉ có tác dụng và hiệu quả khi được dùng đúng cách. Do đó, người bệnh cao t.uổi cần uống thuốc theo hướng dẫn trên nhãn thuốc, dược sĩ và/hoặc hướng dẫn của bác sĩ điều trị.
Ví dụ, các loại thuốc điều trị các bệnh mạn tính như huyết áp cao, cholesterol cao và tiểu đường… chỉ có tác dụng khi được dùng thường xuyên và theo chỉ dẫn. Không được bỏ liều hoặc ngừng dùng thuốc theo quy định mà không hỏi ý kiến bác sĩ trước.
Không dùng thuốc theo quy định có thể dẫn đến bệnh nặng hơn, thậm chí có thể phải nhập viện và t.ử v.ong.
Thuốc kháng sinh là một ví dụ điển hình về vấn đề này. Nhiều loại thuốc kháng sinh phải được sử dụng trong thời gian đầy đủ theo quy định (thường từ 5-7 ngày hoặc hơn), ngay cả khi các triệu chứng đã biến mất. Nếu ngừng thuốc trước khi hoàn thành liệu trình đầy đủ này, có nguy cơ khiến n.hiễm t.rùng quay trở lại ở dạng mạnh hơn, kháng thuốc hơn.
Bạn cũng nên tránh dùng thuốc được kê đơn cho người khác. Bởi khi các bác sĩ lên kế hoạch dùng thuốc (kê đơn) cho một người, có tính đến các tác dụng phụ tiềm ẩn và tương tác thuốc. Dùng thuốc theo toa của người khác có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn hoặc phản ứng nguy hiểm.
2. Bảo quản thuốc đúng cách
Bảo quản thuốc đúng cách giúp thuốc luôn an toàn và hiệu quả. Hầu hết các loại thuốc được bảo quản tốt nhất ở nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh để thuốc tiếp xúc với nhiệt độ quá cao hoặc quá lạnh. Ví dụ, không để thuốc trong ô tô vào mùa hè hoặc mùa đông. Đồng thời, cất giữ thuốc ở nơi xa tầm tay t.rẻ e.m (vì chúng có thể vô tình uống phải gây nguy hiểm).
Hãy nhớ kiểm tra ngày hết hạn của thuốc và loại bỏ thuốc hết hạn kịp thời. Thuốc hết hạn có thể không có tác dụng hiệu quả hoặc thực sự gây hại, nhưng những người mắc bệnh nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng có thể có nguy cơ bị tổn hại cao hơn do thuốc hết hạn.
Để thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát và xa tầm với của trẻ.
3. Chú ý đến các tương tác thuốc và tác dụng phụ tiềm ẩn
Tương tác thuốc xảy ra khi một chất nào đó được đưa vào cơ thể sẽ ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của thuốc, gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm. Những tương tác này không chỉ giới hạn ở thuốc kê đơn. Các loại thuốc không kê đơn, thuốc thảo dược và thuốc bổ sung cũng có thể gây ra tương tác thuốc.
Ngay cả những thực phẩm và đồ uống thông thường cũng có thể gây ra tương tác nghiêm trọng với thuốc. Ví dụ, nước ép bưởi có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc, thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng.
Các thông tin về tương tác thuốc có ở nhãn thuốc hoặc bác sĩ/ dược sĩ có thể giúp bạn tránh được các bất lợi này.
Một số loại thuốc cũng có thể gây ra tác dụng phụ tương tự như các vấn đề sức khỏe khác, như khó khăn về trí nhớ, chóng mặt và buồn ngủ… Do đó, người bệnh nên thảo luận về bất kỳ tác dụng phụ nào với bác sĩ điều trị, để nhận biết, phòng ngừa và điều trị thích hợp (khi cần).
4. Giữ danh sách thuốc đang sử dụng
Người cao t.uổi nê viết ra tất cả các loại thuốc bạn đang dùng có thể giúp bạn theo dõi liều lượng và phát hiện bất kỳ tương tác thuốc tiềm ẩn nào. Danh sách này phải bao gồm tên của các thuốc đang dùng, bao gồm cả thuốc không kê đơn, vitamin và chất bổ sung.
Danh sách này phải được hiển thị cho tất cả các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, bao gồm các nhà trị liệu vật lý và nha sĩ… Tốt nhất, người cao t.uổi nên giữ một bản ở nhà và một bản khác bên mình mọi lúc.
Thực phẩm giúp khỏe, đẹp ngày Xuân
Để có được sức khỏe và vẻ đẹp ngày Xuân cần sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp khác nhau như tinh thần thư thái, ăn uống hợp lý, tập luyện tích cực, dùng thuốc an toàn và trọng dụng các thực phẩm làm đẹp có nguồn gốc thiên nhiên…
Thực phẩm tốt cho sức khỏe, da và tóc
Mùa xuân là lúc da dẻ cần được nuôi dưỡng và bảo vệ nhất vì những tổn hại mà da phải trải qua trong mùa đông là rất lớn, vả lại yêu cầu chỉnh trang để chuẩn bị đối phó với mùa hạ nóng nực cũng không kém phần quan trọng.
Có thể dùng Bí đao, còn gọi là bí xanh, đông qua, vị ngọt, tính mát, có công dụng nhuận phu, tăng bạch, giảm phì (làm nhuận và trắng da, giảm béo). Đây là một thực phẩm lý tưởng dành cho những người béo phì. Sách Thực liệu bản thảo viết: ” Nếu muốn thân thể mạnh khỏe nhẹ nhõm nên thường xuyên ăn bí đao”.
Dưa chuột, còn gọi là hoàng qua, thích qua, ngũ qua…vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt chỉ khát, lợi thủy tiêu thũng, thanh hỏa giải độc, thường được dùng để dưỡng da, làm sáng da và phòng chống vết nhăn.
Cà rốt, còn gọi là củ cải hang, vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ tỳ tiêu thực, nhuận tràng, bổ can minh mục, thanh nhiệt giải độc, thường dùng để dưỡng da, trị chứng da khô, trứng cá đầu đen, mụn nhọt… Đây là loại thực phẩm rất giàu vitamin A, B, C có lợi cho quá trình chuyển hóa và tái tạo da .
Vừng, còn gọi là chi ma, hồ ma, cự thắng, mè… vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ can thận, ích tinh huyết, nhuận tràng, làm đen tóc đẹp da.
Đậu nành, còn gọi là đậu tương, hoàng đậu, hoàng đại đậu… vị ngọt, tính bình, có công dụng kiện tỳ lợi thấp, ích huyết bổ hư, giải độc, dưỡng da, làm đen tóc. Đây là loại đậu rất giàu chất đạm và các acid béo không no có lợi cho việc nuôi dưỡng da và râu tóc.
Ngoài ra, một số thực phẩm khác cũng có tác dụng dưỡng da và làm trắng da như ngân nhĩ (mộc nhĩ trắng), cải trắng, gừng tươi, đại táo, măng trúc, nấm hương, hạt hướng dương, lạc, hoài sơn (củ mài)…
Lựa chọn thực phẩm để bồi bổ cho hợp lý.
Thực ra nguyên tắc bồi bổ là “hư tắc bổ chi” nghĩa là hư đâu bổ đấy. Những người cần chăm sóc và bồi bổ vào mùa xuân thường là đối tượng mắc các bệnh mãn tính, cơ thể suy nhược, người già yếu, trung niên có hiện tượng suy lão sớm như hay quên, tinh lực kém, răng rụng… hay bị cảm cúm tái phát, có t.iền sử hen suyễn vào mùa xuân hiện chưa phát, hoặc những người hễ cứ đến mùa hè là dễ bị sốt kéo dài, sốt nhẹ..
Nhìn chung việc bồi bổ trong mùa xuân cần chọn lựa các thức ăn bình bổ như kiều mạch, Mễ nhân, đậu các loại, quýt, táo, vừng, hạnh đào… và thanh bổ được chọn cho những người bị âm hư, dương hư, khí hư, huyết hư vì loại thức ăn thanh bổ là những thức ăn có tính mát như lê, ngó sen, bách hợp, ba ba, vịt già… Còn những người âm hư nóng trong khi được bồi bổ bằng những thức này sẽ có thể hạ hỏa và giải trừ được cảm giác sợ nóng.
Ngoài ra, còn có thể dùng một số loại thảo dược để bồi bổ nhằm nâng cao khả năng kháng bệnh như Hoàng kỳ, Bạch truật, Phòng phong, Đảng sâm, Phục linh… sắc uống hoặc chế biến thành món ăn thuốc để sử dụng.
Mùa xuân gió xuân êm dịu, ấm áp nên con người cũng hoạt động nhiều. Vì vậy trong Đông y đã chú ý đặc điểm của mùa xuân để chọn các thức bổ và thuốc bổ để phù trợ chính khí, bổ ích nguyên khí mà Nhân sâm là vị đầu bảng.
Thật vậy, trong “Bản thảo kinh” có ghi: “Nhân sâm bổ ngũ tạng, an thần, trừ tà khí”. Tuy nhiên có thể sử dụng cả Hồng sâm, sâm sống phơi khô…
Uống Nhân sâm phương pháp đơn giản: mỗi lần 5g, thái nhỏ cho vào bát sứ nhỏ, đổ nước vào nửa bát và chút đường đem hấp cách thủy, sau ăn cả nước lẫn cái, mỗi ngày 1 lần vào buổi sáng sớm.
Cũng có thể thái lát sẵn Nhân sâm, mỗi lần uống 4 lát, ngày 2 lần; hoặc cho vào miệng ngậm mềm nhai nuốt. Nếu không có nhân sâm có thể thau Đảng sâm, Thái tử sâm, Hoàng kỳ, Hồng táo, Hoài sơn…
Khi dùng nên lấy từng vị một hầm với thịt nạc. Hoặc dùng Đảng sâm hay Thái tử sâm 15g, Hoàng kỳ 15g Hồng táo 10g, sắc lấy nước uống ngày 1 lần hoặc mỗi tuần sắc uống 2 – 3 lần.
Kết hợp ăn một số loại thịt như trứng gà, sữa bò, sữa đậu nành, sữa ong chúa, mật ong… Đặc biệt, với một số người tuy bình thường nhưng có biểu hiện mệt mỏi, thở dốc nên dùng Đảng sâm 20g, Hoàng kỳ 20g, thịt gà 250g, Hồng táo 5 quả, Gừng tươi 3 lát cho nước vừa đủ hấp cách thủy chín, nêm gia vị vừa miệng, ăn cái uống nước canh, cứ sau 3 – 5 ngày lại ăn 1 lần.
