Quai bị là căn bệnh phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Bệnh có tỷ lệ mắc cao ở những vùng dân cư đông đúc, điều kiện sống kém và nơi có khí hậu lạnh.
Tại Việt Nam, bệnh quai bị phát tán quanh năm, nhưng thường tập trung vào những tháng thu – đông ở các tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên.
1. Đông y có chữa được bệnh quai bị không?
Quai bị là một bệnh lý truyền nhiễm cấp tính gây ra bởi sự xâm nhập của virus quai bị ( Mumps virus), thường xảy ra ở trẻ trên 2 t.uổi và thanh thiếu niên.
Bệnh quai bị hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị. Các phương pháp điều trị hiện có đều dựa trên nguyên tắc tập trung điều trị các triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng. Vì vậy, bệnh quai bị có thể dùng đông tây y kết hợp.
Việc dùng thuốc kháng sinh không có tác dụng mà chỉ điều trị theo triệu chứng. Bệnh nhân có thể chườm nóng, dùng t.huốc a.n t.hần, giảm đau, vitamin, có thể dùng chống viêm theo tư vấn của bác sĩ. Súc miệng nước muối thường xuyên sau khi ăn. Những ngày đầu bệnh nhân quai bị nên ăn nhẹ, ăn lỏng.
2. Xử trí khi bị quai bị
Trường hợp quai bị không biến chứng, bệnh nhân có thể được chăm sóc tại nhà:
Giảm đau, hạ sốt bằng Paracetamol.
Uống nhiều nước, ăn thức ăn lỏng, dễ nuốt.
Nghỉ ngơi, có thể chườm trên vùng má bị sưng đau.
Chỉ dùng thuốc kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.
Không tự ý áp dụng các phương pháp điều trị dân gian như dùng mực tàu, nhọ nồi hay đắp lá thuốc lên vùng sưng. Các phương pháp này không được khoa học chứng minh hiệu quả, có thể khiến tình trạng viêm trầm trọng hơn, thậm chí gây n.hiễm t.rùng, c.hảy m.áu.
Cần cho bệnh nhân nghỉ ngơi từ 7 – 10 ngày tại nhà để vùng mang tai hồi phục hoàn toàn và tránh lây cho người khác.
Đến ngay bệnh viện gần nhất nếu người bệnh xuất hiệu triệu chứng nôn ói, đau bụng, đau đầu. Hoặc khi thấy bệnh nhân có những biểu hiện nặng, bất thường.
3. Một số lưu ý khi điều trị quai bị tại nhà
Cho người bệnh kiêng gió trời để tránh nhiễm khuẩn, bệnh nhân cần được tắm rửa, vệ sinh sạch sẽ bằng nước ấm với thời gian ngắn hơn bình thường để ngăn ngừa vi khuẩn.
Nên kiêng các hoạt động mạnh, nghỉ ngơi nhiều để sức khỏe mau hồi phục. Lưu ý đến thể trạng người bệnh, đặc biệt là khi quan sát thấy t.inh h.oàn sưng đau thì cần đến ngay bác sĩ để ngăn ngừa biến chứng.
Quai bị dễ lây lan nên người bệnh cần tránh tiếp xúc với người xung quanh. Cho bệnh nhân sử dụng riêng các vật dụng cá nhân, người thân đeo khẩu trang khi mang đồ ăn cho người bệnh.
Quai bị là một bệnh lý truyền nhiễm cấp tính.
4. Bệnh quai bị có chữa khỏi được không?
Đa số các trường hợp thường sốt rất nhẹ và kéo dài 1 đến 2 ngày. Thông thường trẻ lớn hay người lớn thì các triệu chứng thường nặng hơn trẻ nhỏ. Bệnh sẽ tự khỏi dần sau một tuần đến 10 ngày nếu không có biến chứng.
Hiện quai bị vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, cách chữa quai bị tại nhà và bệnh viện chủ yếu tập trung vào việc điều trị triệu chứng.
5. Lưu ý với người lớn, nam giới, nữ giới mắc bệnh quai bị
Trước đây người ta biết nhiều đến bệnh quai bị ở trẻ nhỏ, nhưng thực tế hiện nay cho thấy người lớn cũng có thể bị quai bị và thậm chí còn rất nhiều. Không những thế khi người lớn bị quai bị nếu không thận trọng trong xử trí có thể sẽ phải đối diện với nhiều biến chứng nguy hiểm như vô sinh, viêm màng não, viêm tụy…
Các yếu tố sau được xem là làm tăng nguy cơ mắc bệnh quai bị:
Người chưa có miễn dịch bảo vệ.
Người đang sống chung, tiếp xúc hoặc sinh hoạt tập thể, dùng chung đồ dùng với người bị quai bị.
Biến chứng bệnh quai bị ở nam giới:
Viêm sưng t.inh h.oàn và mào t.inh h.oàn: Biến chứng chiếm tỷ lệ 25 – 30% ở nam giới mắc bệnh quai bị. Biểu hiện t.inh h.oàn sưng to gấp đôi bình thường, mào tinh dày. Tình trạng viêm sưng kéo dài từ 3 – 7 ngày và khoảng 50% bệnh nhân bị teo t.inh h.oàn, làm giảm tỷ lệ sinh tinh và khả năng gây vô sinh khá cao.
Nhồi m.áu phổi: Sau khi bị viêm t.inh h.oàn do quai bị, có thể b.ị h.oại t.ử mô phổi cho vùng phổi bị thiếu m.áu. Nguyên nhân là do huyết khối từ tĩnh mạch tuyến t.iền liệt.
Viêm tụy: Gây đau bụng vùng thượng vị kèm buồn nôn.
Viêm màng não: Gây đau đầu, mệt mỏi, rối loạn thị giác.
Bị điếc: Người mắc bệnh này cũng có thể bị mất thính giác.
Viêm cơ tim.
Biến chứng bệnh quai bị ở phụ nữ:
Tương tự với biến chứng bệnh quai bị ở nam, bệnh cũng gây biến chứng ở nữ như:
Viêm buồng trứng với tỷ lệ khoảng 7%: Buồng trứng bị viêm sưng gây ra các cơn đau ở một bên hố chậu, gây ra khí hư có mùi khó chịu. Nếu không điều trị kịp thời có thể gây viêm, dính, u nang buồng trứng, dẫn đến ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
Gây sảy thai hoặc dị dạng thai nhi ở 3 tháng đầu thai kỳ, gây sinh non hoặc thai c.hết lưu ở 3 tháng cuối thai kỳ.
Viêm tụy, viêm màng não… tương tự như đối với nam.
6. Chi phí khám chữa bệnh
Hiện nay, chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh quai bị, phương pháp điều trị hiện nay là điều trị theo triệu chứng, hỗ trợ chăm sóc người bệnh để phòng ngừa các biến chứng xấu xảy ra. Việc khám và chữa trị bệnh quai bị tùy ở từng bệnh nhân cụ thể.
Để xác định xác định tình trạng nhiễm, hay đang nhiễm bệnh quai bị khoảng 200.000 đến 299.000 VNĐ
Đối với vaccine phòng quai bị chứa trong vaccine 3 trong 1 Sởi – Quai bị – Rubella có giá từ 198.000 VNĐ/1 mũi tiêm đến 265.000 VNĐ/1 mũi tiêm.
Căn bệnh có thể ảnh hưởng t.inh h.oàn và buồng trứng
Quai bị thường nhẹ nhưng vẫn xảy ra những biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, từng mắc bệnh này có thể tái nhiễm hay không là thắc mắc của rất nhiều người.
Sưng tấy má, quai hàm là triệu chứng điển hình của bệnh quai bị. Ảnh minh họa: Istockphoto.
Quai bị là bệnh n.hiễm t.rùng dễ lây lan do virus gây ra. Bệnh bắt đầu với các triệu chứng nhẹ như nhức đầu, sốt và mệt mỏi. Nhưng sau đó, nó thường dẫn đến sưng tấy nghiêm trọng ở một số tuyến nước bọt (viêm tuyến mang tai) khiến má sưng húp và quai hàm sưng tấy, mềm.
Bạn có thể bảo vệ con mình bằng cách cho trẻ tiêm vaccine sởi – quai bị – rubella (MMR). Quai bị thường nhẹ nhưng vẫn có thể xảy ra những biến chứng nghiêm trọng.
Triệu chứng phổ biến
Theo Mayo Clinic, các triệu chứng quai bị đầu tiên thường nhẹ và không xuất hiện ngay lập tức. Nhiều người không có triệu chứng và không biết mình bị nhiễm bệnh. Thời gian ủ bệnh (thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi phát bệnh) dao động từ 7 đến 25 ngày.
Các triệu chứng quai bị nhẹ có thể bao gồm: Sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, ăn mất ngon. Một vài ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng trên, bạn có thể bị sưng đau tuyến mang tai (tuyến nước bọt nằm giữa tai và hàm).
Tình trạng này có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên khuôn mặt của bạn. Viêm tuyến mang tai xảy ra ở hơn 70% trường hợp quai bị.
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu gặp một số triệu chứng nghiêm trọng của quai bị bao gồm: Sốt cao, cổ cứng, đau đầu dữ dội, lú lẫn, đau bụng, nôn mửa, co giật.
Quai bị lây lan như thế nào?
Virus quai bị, paramyxovirus, gây ra bệnh quai bị. Virus lây lan từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt bị nhiễm bệnh hoặc qua các giọt b.ắn từ đường hô hấp từ mũi, miệng hoặc cổ họng của người bị nhiễm bệnh.
Người bị nhiễm bệnh có thể lây lan virus quai bị bằng cách:
Hắt hơi, ho hoặc nói chuyện
Dùng chung đồ vật có chứa nước bọt bị nhiễm bệnh, chẳng hạn đồ chơi, cốc và đồ dùng
Chơi thể thao, khiêu vũ, hôn hoặc tham gia các hoạt động khác có tiếp xúc gần với người khác
Một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh quai bị cao hơn. Những nhóm này bao gồm:
Có hệ thống miễn dịch suy yếu.
Người đi du lịch quốc tế.
Không được chủng ngừa virus.
Quai bị có tái phát không?
Trẻ thường khỏi bệnh quai bị hoàn toàn trong vòng vài tuần. Con bạn có thể trở lại trường học khi các triệu chứng đã cải thiện và đã được khoảng một tuần kể từ khi vết sưng tấy bắt đầu.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), hầu hết người từ 17 đến 34 t.uổi mắc quai bị chưa được tiêm 2 liều vaccine MMR. Khi bạn đã bị quai bị, cơ thể sẽ hình thành khả năng đề kháng (miễn dịch) với virus. Vì vậy, rất khó có khả năng bạn sẽ mắc lại bệnh này một lần nữa.
Tuy nhiên, CDC cho hay một số người được tiêm hai liều MMR vẫn có thể bị quai bị, đặc biệt nếu họ tiếp xúc gần, trong thời gian dài với người mắc bệnh. Nếu tái phát, họ có thể bị bệnh ít nghiêm trọng hơn một người chưa được chủng ngừa.
Biến chứng
Mặc dù quai bị thường là bệnh nhẹ, nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Đàn ông và nam thanh thiếu niên có thể bị đau hoặc sưng ở t.inh h.oàn. Phụ nữ và t.rẻ e.m gái v.ị t.hành n.iên có thể bị đau hoặc sưng ở buồng trứng.
Tình trạng viêm màng bảo vệ bao phủ não và tủy sống (viêm màng não) và mất thính lực cũng có thể xảy ra, và trong một số ít trường hợp, tình trạng mất thính lực này là vĩnh viễn. Biến chứng nghiêm trọng nhất là viêm não, có thể dẫn đến t.ử v.ong hoặc tàn tật vĩnh viễn.
Quai bị khi mang thai thường lành tính, nhưng rất hiếm (vẫn có thể xảy ra) dẫn đến sẩy thai, sinh non, nhẹ cân, dị tật bẩm sinh hoặc thai c.hết lưu. Nếu đang mang thai và đã tiếp xúc với bệnh quai bị, bạn nên nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
