Các loại thuốc kháng virus dạng viên chữa Covid-19 đang được phát triển. Các chuyên gia đ.ánh giá đó có thể là cơ hội để thế giới chống lại đại dịch Covid-19 và quay lại cuộc sống bình thường.
Bệnh diễn biến tốt sau 7 ngày
Vào ngày được xác định dương tính với virus SARS-CoV-2 hồi tháng 6, những triệu chứng của Miranda Kelly (ở Seattle) nghiêm trọng đến mức cô đã rất lo lắng. Kelly đã 44 t.uổi, có bệnh nền là tiểu đường và huyết áp cao. Khi mắc Covid-19, cô bị khó thở và được đưa tới phòng cấp cứu.
Không lâu sau đó, chồng cô là Joe, 46 t.uổi, cũng mắc Covid-19. Lúc này, Kelly thực sự lo lắng, khi nghĩ đến 5 đứa con đang độ t.uổi thiếu niên ở nhà.
“Tôi đã cầu xin Chúa để chúng tôi không phải thở máy. Chúng tôi còn những đứa con. Nếu chúng tôi có mệnh hệ gì thì ai sẽ nuôi nấng chúng?”, Kelly nhớ lại.
Sau khi được chẩn đoán mắc Covid-19, vợ chồng cô đã tham gia vào một cuộc thử nghiệm lâm sàng ở trung tâm nghiên cứu ung thư Fred Hutch ở gần đó – một trong những cơ sở trên thế giới thử nghiệm phương pháp điều trị kháng virus nhằm ngăn chặn Covid-19 ngay từ giai đoạn đầu.
Thuốc kháng virus SARS-CoV-2 dạng viên đang được phát triển, với kỳ vọng mang lại cuộc sống bình thường cho các bệnh nhân.
Ngay khi tham gia cuộc thử nghiệm, mỗi ngày cặp đôi được phát 4 viên thuốc, uống 2 lần/ngày. Mặc dù họ không được cho biết là liệu họ nhận được thuốc hay giả dược nhưng trong một tuần, tình trạng của họ đã trở nên khá hơn. Sau 2 tuần, 2 người đã hồi phục.
“Tôi không biết liệu chúng tôi có nhận được phương pháp điều trị này hay không nhưng tôi có cảm giác rằng mình đã được điều trị. Với tất cả những bệnh nền hiện tại, theo tôi, sự hồi phục đã diễn ra rất nhanh”, Miranda Kelly cho hay.
Gia đình Kelly đã đóng vai trò nhất định trong việc phát triển cơ hội tiếp theo của thế giới để ngăn chặn Covid-19: Đó là sử dụng thuốc uống hàng ngày có thể chống lại virus vào giai đoạn đầu sau khi được chẩn đoán và ngăn chặn các triệu chứng phát triển sau khi phơi nhiễm.
Timothy Sheahan, một nhà virus học tại Đại học North Carolina-Chapel Hill đ.ánh giá: “Các loại thuốc uống có tiềm năng không chỉ kiềm chế các triệu chứng của Covid-19 mà còn hạn chế sự lây lan sang những người trong gia đình”.
Thuốc kháng virus là những phương pháp điều trị cần thiết đối với các bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, trong đó có viêm gan C và HIV. Trước đó, loại thuốc kháng virus được biết tới nhiều nhất là Tamiflu, loại thuốc được kê đơn rộng rãi có thể rút ngắn thời gian mắc bệnh cúm và giảm nguy cơ nhập viện nếu sử dụng kịp thời.
Các loại thuốc được phát triển để điều trị cũng như ngăn virus ở người và động vật hoạt động khác nhau, tùy vào từng loại. Tuy nhiên, chúng có thể được điều chỉnh để thúc đẩy hệ miễn dịch nhằm chống lại dịch bệnh, ngăn chặn các thụ thể để virus không thể xâm nhập vào các tế bào khỏe mạnh và làm giảm lượng virus trong cơ thể.
Nhiều “ứng viên” tiềm năng
“Đến nay, có ít nhất 3 loại thuốc chống virus hứa hẹn đang bước vào giai đoạn thử nghiệm lâm sàng với kết quả dự kiến sẽ được công bố sớm nhất là vào cuối mùa thu hoặc sang mùa đông”, Carl Dieffenbach, giám đốc Phòng nghiên cứu về bệnh AIDS tại Viện Nghiên cứu Bệnh truyền nhiễm và Dị ứng Quốc gia nhận định.
“Tôi cho rằng chúng ta sẽ có câu trả lời về khả năng của những loại thuốc này trong một vài tháng tới”, Dieffenbach nói.
Dieffenbach cho biết, đầu tiên là một loại thuốc từ Merck & Co. và Ridgeback Biotherapeutics được gọi là Molnupiravir. Đây chính là loại thuốc mà gia đình Kelly đã tham gia thử nghiệm ở Seatle. Hai ứng viên khác là PF-07321332 từ Pfizer và AT-527 – một loại thuốc chống virus do các công ty dược phẩm Roche and Atea Pharmaceuticals sản xuất.
Những loại thuốc này hoạt động bằng cách can thiệp vào khả năng nhân lên của virus trong tế bào con người. Đối với thuốc Molnupiravir, enzyme sao chép chất liệu di truyền của virus bị buộc phải tạo ra thật nhiều lỗi sai để virus không thể nhân lên. Điều này giúp giảm tải lượng virus trong cơ thể bệnh nhân, rút ngắn thời gian mắc bệnh và ngăn chặn các phản ứng miễn dịch nguy hiểm có thể gây bệnh nặng hoặc t.ử v.ong.
Sheahan, người cũng tham gia các cuộc thử nghiệm t.iền lâm sàng Remdesivir, đã dẫn đầu một nghiên cứu trên chuột cho thấy Molnupiravir có thể ngăn chặn Covid-19 trong giai đoạn đầu.
Các cuộc thử nghiệm lâm sàng đã diễn ra sau đó, trong đó có cuộc thử nghiệm trên 202 người tham gia vào mùa xuân năm ngoái, cho thấy Molnupiravir đã làm giảm nhanh chóng lượng virus gây bệnh. Giám đốc điều hành Merck Robert Davis cho biết, công ty này sẽ thu thập được dữ liệu trong các cuộc thử nghiệm giai đoạn 3 với quy mô lớn hơn trong những tuần tới và có thể sẽ cố gắng để được Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ thông qua để sử dụng khẩn cấp “trước cuối năm nay”.
Trên thế giới, đến nay chỉ có một loại thuốc chống virus là Remdesivir đã được thông qua để điều trị Covid-19. Tuy nhiên, loại thuốc này sẽ phải truyền tĩnh mạch cho những bệnh nhân cần nhập viện và không được sử dụng rộng rãi trong giai đoạn đầu của dịch bệnh. Trái lại, những loại thuốc đang được nghiên cứu trên có thể được sản xuất dưới dạng viên uống, sẽ mang lại cơ hội tiếp cận thuận lợi để đưa cuộc sống trở về bình thường.
Pfizer cũng đã tiến hành các cuộc thử nghiệm giai đoạn 2 và 3 với loại thuốc điều trị Covid-19, trong khi các nhà điều hành Atea cho biết họ dự kiến sẽ có kết quả thử nghiệm giai đoạn 2 và 3 vào cuối năm nay.
Viên uống có thể dùng hàng ngày
Theo Dieffenbach, nếu kết quả khả quan và việc sử dụng khẩn cấp bất kỳ loại thuốc nào trong các loại thuốc trên được thông qua, việc phân phối có thể nhanh chóng bắt đầu.
Điều đó cũng đồng nghĩa với việc hàng triệu người dân Mỹ sẽ sớm được sử dụng loại thuốc uống dùng hàng ngày này để điều trị Covid-19. Liệu trình điều trị dự kiến kéo dài từ 5 – 10 ngày kể từ khi được xác nhận mắc bệnh, với thuốc viên uống tiện lợi.
Nếu thuốc kháng virus viên mới được thông qua, chỉ có một thách thức, đó là việc phân phối để có thể đưa chúng đến những người mắc bệnh sớm nhất có thể. Các nhà điều hành Merck cho biết công ty của họ có thể sản xuất hơn 10 triệu liều vào cuối năm nay. Trong khi đó, Atea và Pfizer chưa đưa ra ước tính cụ thể.
Một triển vọng hứa hẹn hơn là các nghiên cứu hiện đang đ.ánh giá về việc liệu thuốc kháng virus có thể ngăn chặn sự lây nhiễm Covid-19 sau khi phơi nhiễm hay không.
“Hãy nghĩ về điều đó. Bạn có thể dành nó cho mọi người trong gia đình hoặc mọi người trong trường học. Và sau đó, có lẽ chúng ta sẽ nói về sự quay lại của cuộc sống bình thường”, Elizabeth Duke, giáo sư nghiên cứu thuộc Fred Hutch đang giám sát cuộc thử nghiệm lâm sàng thuốc Molnupiravir đ.ánh giá.
Thuốc viên trị COVID-19 như thuốc cảm giúp đưa cuộc sống trở lại bình thường
Không giống như thuốc kháng virus tiêm tĩnh mạch, thuốc viên có thể dùng để điều trị sớm COVID-19 và phân phối rộng rãi như thuốc trị cảm cúm.
Thuốc viên kháng virus Molnupiravir của Merck và Ridgeback có khả năng được xin phép sử dụng khẩn cấp tại Mỹ “trước cuối năm 2021”.
Chỉ trong một ngày sau khi có xét nghiệm dương tính với COVID-19 vào tháng 6, Miranda Kelly đã đủ phát ốm vì sợ hãi. Ở t.uổi 44, mắc bệnh tiểu đường và huyết áp cao, Kelly, một trợ lý điều dưỡng ở Seattle (Mỹ), thấy khó thở, các triệu chứng nghiêm trọng đến mức cô được đưa ngay vào phòng cấp cứu.
Khi chồng của Kelly, Joe, 46 t.uổi, cũng ốm vì nhiễm virus, cô thực sự lo lắng, nhất là với 5 đứa con còn nhỏ ở nhà. “Tôi đã cầu xin Chúa cho chúng tôi không phải dùng máy thở. Chúng tôi còn con cái. Ai sẽ chăm sóc chúng đây?”
Nhưng ngay sau khi được chẩn đoán bệnh, hai vợ chồng Kelly đã đồng ý tham gia một thử nghiệm lâm sàng tại trung tâm nghiên cứu ung thư Fred Hutch gần đó nhằm thử nghiệm một phương pháp điều trị kháng virus có thể ngăn chặn bệnh COVID sau khi sớm phát hiện.
Đến ngày hôm sau, hai vợ chồng đã uống bốn viên thuốc, hai lần một ngày. Mặc dù không được biết mình được uống thuốc thật hay giả dược, nhưng trong vòng một tuần, Kelly cho biết, các triệu chứng của họ giảm đi nhiều. Trong vòng hai tuần, hai vợ chồng đã bình phục. “Tôi cảm thấy mình phục hồi rất nhanh chóng”, Miranda Kelly nói.
Hai vợ chồng Kelly nằm trong số những người góp phần phát triển thứ dược phẩm có thể là cơ hội tiếp theo của thế giới trong ngăn chặn đại dịch COVID-19: một chế độ thuốc uống hàng ngày trong thời gian ngắn để ngăn bệnh COVID-19 phát hiện sớm và có thể ngăn chặn các triệu chứng diễn biến nặng hơn sau khi nhiễm virus.
Thuốc viên tiện dụng như thuốc cảm
Timothy Sheahan, một nhà virus học tại Đại học North Carolina – Chapel Hill (Mỹ), người đi tiên phong trong dự án, cho biết: “Thuốc kháng virus đường uống không chỉ có khả năng làm giảm thời gian mắc hội chứng COVID-19 mà còn hạn chế lây nhiễm cho những người trong gia đình bạn nếu bạn bị bệnh”.
Thuốc kháng virus vốn là phương pháp điều trị cần thiết cho các bệnh do virus khác, bao gồm cả viêm gan C và HIV/AIDS. Một trong những loại được biết đến nhiều nhất là Tamiflu, loại thuốc được kê đơn rộng rãi có thể rút ngắn thời gian mắc bệnh cúm và giảm nguy cơ nhập viện nếu uống sớm.
Các loại thuốc, được phát triển để điều trị và ngăn ngừa nhiễm virus ở người và động vật, hoạt động khác nhau tùy thuộc từng loại. Nhưng chúng có thể được thiết kế để tăng cường hệ thống miễn dịch chống lại n.hiễm t.rùng, bao lấy các thụ thể để virus không thể xâm nhập vào các tế bào khỏe mạnh hoặc làm giảm lượng virus hoạt động trong cơ thể.
Thuốc viên kháng virus Monupiravir, được phát triển bởi Merck và Ridgeback, đang trong thử nghiệm giai đoạn 3. Ảnh: Merck&Co
Ông Carl Dieffenbach, Giám đốc Phòng AIDS tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ, người đang giám sát sự phát triển thuốc viên kháng virus cho biết ít nhất ba loại thuốc viên kháng virus đầy hứa hẹn đang được thử nghiệm lâm sàng. .
“Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ có câu trả lời về khả năng của những viên thuốc này trong vòng vài tháng tới”, ông Dieffenbach nói.
Ứng cử viên hàng đầu hiện nay là một loại thuốc của Merck & Co. và Ridgeback Biotherapeutics có tên là Molnupiravir. Đây cũng là sản phẩm được đưa vào cuộc thử nghiệm mà hai vợ chồng Kelly tham gia ở Seattle.
Hai ứng cử viên khác bao gồm một chế phẩm từ Pfizer, được gọi là PF-07321332, và một loại thuốc kháng virus có tên AT-527 do Roche và Atea Pharmaceuticals sản xuất.
Các loại thuốc trên hoạt động bằng cách can thiệp vào khả năng tái tạo của virus trong tế bào người. Trong trường hợp của molnupiravir, loại enzyme sao chép vật liệu di truyền của virus buộc phải tạo ra nhiều lỗi khiến virus không thể sinh sản. Do đó, tải lượng virus trong bệnh nhân sẽ giảm, rút ngắn thời gian lây nhiễm và ngăn chặn phản ứng miễn dịch nguy hiểm có thể gây bệnh nặng hoặc t.ử v.ong.
Cho đến nay, chỉ có một loại thuốc kháng virus là Remdesivir đã được chấp thuận để điều trị bệnh COVID-19. Nhưng thuốc này được tiêm vào tĩnh mạch cho những bệnh nhân mắc bệnh đến mức phải nhập viện, và không được dùng trong điều trị sớm và rộng rãi.
Trong khi đó, những ứng cử viên hàng đầu đang được nghiên cứu là những loại thuốc viên, dễ sử dụng rộng rãi và điều trị sớm.
Cuộc sống sẽ sớm trở lại bình thường
Sheahan, nhà khoa học từng thực hiện nghiên cứu t.iền lâm sàng về Remdesivir, đã dẫn đầu một nghiên cứu ban đầu trên chuột cho thấy Molnupiravir có thể ngăn ngừa bệnh COVID-19 từ lúc mới nhiễm virus. Công thức này được phát minh tại Đại học Emory và sau đó được Ridgeback và Merck mua lại.
Các thử nghiệm lâm sàng đã được thực hiện sau đó, bao gồm một thử nghiệm ban đầu với 202 người tham gia vào mùa xuân năm 2020 cho thấy Molnupiravir làm giảm nhanh chóng mức độ virus lây nhiễm. Giám đốc điều hành Robert Davis của “người khổng lồ” dược Merck cho biết trong tháng 9 này rằng công ty mong đợi dữ liệu lớn hơn từ các thử nghiệm giai đoạn 3 trong những tuần tới và có khả năng xin phép sử dụng khẩn cấp “trước cuối năm 2021”.
Thuốc viên kháng virus Molnupiravir của Merck và Ridgeback có khả năng được xin phép sử dụng khẩn cấp tại Mỹ “trước cuối năm 2021”. Ảnh: USA Today
Pfizer cũng đã tung ra thử nghiệm kết hợp giai đoạn 2 và 3 cho sản phẩm của mình vào ngày 1/9 và các quan chức cho biết họ mong đợi kết quả từ các thử nghiệm giai đoạn 2 và giai đoạn 3 vào cuối năm nay.
Ông Dieffenbach cho biết, nếu kết quả thử nghiệm giai đoạn 3 khả quan và bất cứ loại thuốc nào được cấp phép, “việc phân phối có thể bắt đầu nhanh chóng.” Điều đó có nghĩa là hàng triệu người Mỹ và thế giới sẽ sớm được tiếp cận với loại thuốc uống hàng ngày, lý tưởng là một viên duy nhất, có thể uống trong 5 đến 10 ngày kể từ lần đầu tiên xác nhận nhiễm virus.
Từng bị gạt ra ngoài vì thiếu sự quan tâm, thuốc kháng virus đường uống để điều trị nhiễm COVID-19 hiện đang là một đối tượng cạnh tranh khốc liệt. Vào tháng 6, chính quyền Tổng thống Biden thông báo đã đồng ý mua khoảng 1,7 triệu liệu trình điều trị Molnupiravir của Merck , với chi phí 1,2 tỷ USD, nếu sản phẩm được cấp phép khẩn cấp hoặc phê duyệt đầy đủ. Cùng tháng, chính quyền Mỹ cho biết họ sẽ đầu tư 3,2 tỷ USD vào Chương trình Kháng virus cho Đại dịch, nhằm phát triển thuốc chống virus cho cuộc khủng hoảng COVID-19 và hơn thế nữa.
Ông Sheahan cho biết, đại dịch COVID-19 đã khởi đầu cho một nỗ lực bị lãng quên từ lâu nhằm phát triển các phương pháp điều trị kháng virus mạnh.
Mặc dù virus SARS thế hệ đầu vào năm 2003 đã khiến các nhà khoa học khiếp sợ – tiếp theo là hội chứng hô hấp Trung Đông, hay MERS, vào năm 2012, các nỗ lực nghiên cứu đã chậm lại khi những đợt bùng dịch đó không kéo dài, và chỉ được thổi bùng trở lại trong cuộc khủng hoảng COVID-19.
