Theo các chuyên gia, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng đồ uống có đường và các vấn đề sức khỏe như thừa cân, béo phì, đái tháo đường tuýp 2, bệnh tim mạch, bệnh răng miệng.
Gần 3,8 triệu người Việt mắc bệnh đái tháo đường, đa số là tuýp 2
Gần 3,8 triệu người Việt mắc bệnh đái tháo đường
Thông tin tại Lễ mít tinh hưởng ứng ngày Thế giới phòng chống đái tháo đường 14/11/2021 cho biết, theo số liệu mới nhất từ Liên đoàn phòng chống đái tháo đường Thế giới năm 2021 tiếp tục khẳng định bệnh đái tháo đường là một thách thức toàn cầu đối với sức khỏe và hạnh phúc của các cá nhân, gia đình và xã hội bởi sự gia tăng liên tục tỉ lệ mắc bệnh trên toàn cầu.
Hiện có 537 triệu người trưởng thành đang sống chung với bệnh đái tháo đường, con số này được dự đoán sẽ tăng lên 643 triệu vào năm 2030 và 784 triệu vào năm 2045, có nghĩa là cứ khoảng 10 người thì có một người mắc đái tháo đường.
Trong năm 2021 trên thế giới có 6,7 triệu người đã bị t.ử v.ong do căn bệnh đái tháo đường. Bệnh đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tim mạch, đột quỵ, mù lòa, suy thận và cắt cụt chi dưới, do vậy, chẩn đoán và điều trị sớm là chìa khóa giúp đề phòng hoặc làm chậm các biến chứng nguy hiểm đó. Bệnh đái tháo đường không được chẩn đoán sớm, nó có thể đưa đến những biến chứng nghiêm trọng hoặc t.ử v.ong. Do vậy, hiểu, biết về các dấu hiệu triệu chứng bệnh để bảo vệ bản thân và gia đình bệnh nhân.
Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới đang phải gánh chịu áp lực từ sự gia tăng số người mắc bệnh đái tháo đường trong cộng đồng. Theo số liệu của IDF năm 2019, tại Việt Nam, có khoảng gần 3,8 triệu người phải sống chung với căn bệnh đái tháo đường. Hầu hết trong số này là đái tháo đường type 2.
Nhận thức được mức độ nguy hiểm của Đái tháo đường, ngày 20/12/2006, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Nghị quyết 61/225 ghi nhận “Đái tháo đường là bệnh mạn tính, có nhiều biến chứng, làm tổn hại tới sức khỏe, chi phí tốn kém, là nguy cơ nghiêm trọng đối với từng gia đình, xã hội, từng quốc gia, và là thách thức nghiêm trọng đối với thành quả những mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của thế giới”.
Đồng thời quyết định chọn ngày 14/11 hàng năm là ngày Thế giới phòng chống bệnh Đái tháo đường, nhằm kêu gọi tất cả mọi người có trách nhiệm quan tâm đến bệnh đái tháo đường, nâng cao hiểu biết và đưa ra hành động cụ thể để kiểm soát căn bệnh nguy hiểm này.
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo giảm lượng đường tự do tiêu thụ trong suốt quá trình sống; nên giảm lượng đường tự do tiêu thụ hàng ngày ở cả người lớn và t.rẻ e.m xuống dưới 10% (ảnh minh hoạ)
Giảm lượng đường tự do tiêu thụ hàng ngày ở cả người lớn và t.rẻ e.m: Có lợi hơn cho sức khỏe
Theo các chuyên gia, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng đồ uống có đường và các vấn đề sức khỏe như thừa cân, béo phì, đái tháo đường tuýp 2, bệnh tim mạch, bệnh răng miệng, … Thừa cân và béo phì là yếu tố nguy cơ chính của một số bệnh mạn tính như bệnh đái tháo đường, bệnh tim mạch và một số loại ung thư.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) sử dụng khái niệm đồ uống có đường cho tất cả các loại đồ uống có chứa đường tự do, gồm có nước ngọt không chứa cồn (soft-drink) có ga hoặc không có ga, nước ép trái cây/rau củ, đồ uống từ trái cây/rau củ, dưới dạng đồ uống, chất cô đặc dạng lỏng và bột, nước có pha chế hương liệu, nước tăng lực và đồ uống cho người chơi thể thao (sport drinks), trà pha sẵn, cà phê pha sẵn và đồ uống sữa có pha chế hương liệu (flavoured milk drinks).
Trong định nghĩa này, đường tự do là các đường đơn (như glucose, fructose) và đường đôi (sucrose hoặc đường ăn) được nhà sản xuất, người chế biến, nấu thực phẩm hoặc người tiêu dùng thêm vào thực phẩm và đường tự nhiên có trong mật ong, xi-rô, nước ép hoa quả và nước hoa quả cô đặc .
Đồ uống có đường làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2. Sử dụng nước ngọt có thể khiến người tiêu dùng giảm tiêu thụ sữa, canxi và các sản phẩm dinh dưỡng khác, làm tăng nguy cơ gặp phải một số vấn đề sức khỏe như bệnh đái tháo đường.
Những người tiêu thụ đồ uống có đường thường xuyên (>= 350ml/ngày) có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 cao hơn 26% so với những người hiếm khi (
Một nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, tiêu thụ 340ml (khoảng 1 lon) nước ngọt/ngày sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 lên 22% so với những người uống ít hơn 1 lon/tháng.
Thay thế một khẩu phần đồ uống có đường hàng ngày bằng nước, cà phê hoặc trà không đường có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường từ 2-10%
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo giảm lượng đường tự do tiêu thụ trong suốt quá trình sống; nên giảm lượng đường tự do tiêu thụ hàng ngày ở cả người lớn và t.rẻ e.m xuống dưới 10% tổng năng lượng nạp vào và có thể giảm xuống dưới 5% (tương đương 25 gram hoặc 6 muỗng cà phê) mỗi ngày sẽ có lợi hơn cho sức khỏe.
Năm 2021, khẩu hiệu được đưa ra nhân ngày Thế giới phòng chống đái tháo đường là “Tiếp cận dịch vụ Chăm sóc Người Đái tháo đường”, đây là chiến dịch tuyên truyền và áp dụng nhiều biện pháp để tăng cường, hỗ trợ về việc tiếp cận chăm sóc, điều trị, quản lý, dự phòng đối với căn bệnh này.
Trên thế giới hiện vẫn còn hàng triệu người mắc bệnh đái tháo đường không được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe trong khi những người mắc bệnh đái tháo đường rất cần được chăm sóc và hỗ trợ liên tục để kiểm soát tình trạng của họ và tránh các biến chứng.
Tại cuộc họp triển khai hoạt động hợp tác Chăm sóc sức khỏe Việt do Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế vừa tổ chức có thông tin số liệu cũng cho thấy trên thế giới cũng như tại Việt Nam đa số những người t.ử v.ong do bệnh dịch COVID-19 đều có bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh tim mạch, đái tháo đường hoặc các bệnh mạn tính khác.
Điều này cho thấy người bệnh đái tháo đường cũng như các bệnh không lây nhiễm khác luôn là đối tượng cần được quan tâm, bảo vệ trong đại dịch.
Hậu trường đàm phán mua 30 triệu liều vaccine Covid-19 đầu tiên Việt Nam
Công ty Cổ phần Vacxin Việt Nam (VNVC) đã đầu tư mạo hiểm 30 triệu USD từ rất sớm để có quyền mua 30 triệu liều vaccine AstraZeneca đầu tiên cho Việt Nam.
Đây là lần đầu VNVC tiết lộ chi phí đã đầu tư để đàm phán mua thành công lô hàng 30 triệu liều vaccine Covid-19 do AstraZeneca và Đại học Oxford nghiên cứu, sản xuất. Đến nay lô hàng này mới được giao hai lần, một lần hơn 117.000 liều hồi tháng 2, lần sau giao hơn 288.000 liều vào cuối tháng 5.
Tại Việt Nam hiện chỉ có VNVC thành công mua được vaccine Covid-19. Việt Nam còn một nguồn vaccine Covid-19 khác là từ cơ chế Covax của Liên Hợp Quốc cung cấp miễn phí, đã giao được hai đợt với tổng cộng gần 2,5 triệu liều. Số vaccine đã giao đang được Bộ Y tế sử dụng để tiêm miễn phí cho lực lượng tuyến đầu chống dịch.
Bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Hệ thống Cung ứng của VNVC, ngày 1/6 cho biết để đàm phán thành công hợp đồng mua, ngay từ đầu năm 2020 khi vaccine của AstraZeneca còn đang giai đoạn nghiên cứu lâm sàng, công ty đã chủ động xin ý kiến Bộ Y tế về việc đầu tư mạo hiểm. Với sự ủng hộ khi ấy của Bộ Y tế, để tiếp cận chủ động và kịp thời nguồn vaccine, VNVC đã đặt cọc gần 30 triệu USD (gần 690 tỷ đồng), để nhận được quyền mua vaccine với mức giá ưu đãi “sau khi vaccine chính thức được lưu hành”.
“Khi ấy chúng tôi xác định nếu rủi ro, chỉ riêng VNVC chịu. Còn thành công, hàng chục triệu người dân sẽ được bảo vệ sức khỏe, góp phần quan trọng vào chiến dịch tiêm chủng toàn dân mà Chính phủ và Bộ Y tế đã chủ trương ngay từ khi Covid-19 bùng phát”, bà Hà chia sẻ.
Ngoài đầu tư tài chính, VNVC còn phải chứng minh với nhà sản xuất vaccine về các năng lực nhập khẩu, bảo quản, vận chuyển, triển khai tiêm chủng và cam kết bình đẳng, chống gian lận, chống phá giá, tăng giá trong triển khai tiêm chủng… để đảm bảo các tiêu chí “công bằng vaccine” mà nhà sản xuất hướng tới. Đây được xem là rào cản đối với nhiều đơn vị khi tiếp cận, đặt mua vaccine.
Đàm phán và ký kết hợp đồng thành công, VNVC trở thành đơn vị đầu tiên mua vaccine Covid-19 tại Việt Nam và là một trong ba đơn vị được AstraZeneca lựa chọn phân phối vaccine với số lượng lớn tại Việt Nam, bên cạnh Covax Facility và UNICEF.
Lô vaccine thứ hai với gần 288.000 liều trong hợp đồng 30 triệu liều Bộ Y tế mua thông qua VNVC hiện đang ở trong kho lạnh 2-8 độ C tại TP HCM. Ảnh: Hữu Khoa.
Đến nay, hai đợt vaccine AstraZeneca, với 405.200 liều, trong hợp đồng 30 triệu liều trên đã về đến Việt Nam. Hai lô hàng này đã được VNVC chuyển giao cho Bộ Y tế, theo nguyên tắc phi lợi nhuận để phục vụ nhu cầu chống dịch cấp bách. Tức, giá vaccine chuyển giao bằng đúng giá VNVC đã mua của hãng. Các chi phí khác như thuế VAT, bảo hiểm, vận chuyển, tiếp nhận, bảo quản… đã phát sinh trước thời điểm chuyển giao thì VNVC tự chi trả, không tính vào giá chuyển nhượng. Ước tính cho toàn bộ hợp đồng, các chi phí này lên tới hàng chục tỷ đồng.
Dự kiến, hơn 29 triệu liều vaccine còn lại sẽ được nhập khẩu về trong những tháng tiếp theo. Đại diện VNVC chia sẻ sẵn sàng tiếp tục chuyển giao phi lợi nhuận toàn bộ số vaccine này cho Bộ Y tế.
Chiến dịch tiêm phòng lớn nhất Việt Nam
Việt Nam khởi động chiến dịch tiêm phòng Covid-19 bằng vaccine AstraZeneca từ ngày 8/3, với lô đầu tiên hơn 117.000 liều do VNVC mua. Đây được xem là chiến dịch tiêm phòng lớn nhất trong lịch sử Việt Nam. Nhóm ưu tiên tiêm là bác sĩ, nhân viên tham gia phòng chống dịch, nhân viên ngoại giao, hải quan, cán bộ xuất nhập cảnh, công an, quân đội… Thời điểm này, Việt Nam trở thành một trong những nước đầu tiên ở châu Á tiếp cận và triển khai tiêm chủng vaccine Covid-19.
Sau đó, Việt Nam đã nhận thêm ba đợt vaccine, đều của hãng AstraZeneca, tổng gần 2,9 triệu liều. Đợt thứ hai và ba, vaccine do cơ chế Covax cung cấp, lần lượt là 811.200 và 1.682.400 liều; đợt thứ 4 gần 288.000 liều, về đêm 25/5, trong hợp đồng mua của VNVC.
Hiện, Việt Nam đã hoàn thành hai đợt tiêm phòng Covid-19, trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Có 1.021.085 liều đã được tiêm, trong đó 28.821 người đã được tiêm đủ hai mũi.
Covax Facility dự kiến cung cấp cho Việt Nam 38,9 triệu liều miễn phí,trong năm 2021. Bộ Y tế đã đặt mua thêm 10 triệu liều từ Covax, theo cơ chế cùng chia sẻ chi phí. Bộ Y tế cũng khuyến khích, tạo điều kiện “mở tất cả các cửa” cho các địa phương chủ động mua và tiếp cận mọi nguồn vaccine, để sớm có vaccine cho toàn dân.
Tại cuộc họp trực tuyến chống dịch sáng 29/5, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long phân tích 4 phương thức mà các nước đang tiếp cận vaccine Covid-19 hiện nay.
Thứ nhất, một số nước đã đầu tư hàng tỷ USD cho các công ty trong nước nghiên cứu, sản xuất vaccine. Như Mỹ đầu tư khoảng hai tỷ USD cho Pfizer, Anh đầu tư khoảng 1,7 tỷ USD cho AstraZeneca. Họ đầu tư sớm, kinh phí lớn nên được có vaccine dùng sớm nhất và được ưu tiên mua lại vaccine trước.
Nhóm thứ hai là các nước tham gia thử nghiệm sản xuất như Ấn Độ, Brazil. Họ được nhà sản xuất lựa chọn thử nghiệm vaccine lâm sàng, nên cũng thuộc nhóm ưu tiên có vaccine trước.
Nhóm thứ ba là các nước đầu tư từ sớm, ngay khi vaccine đang ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Nếu vaccine thành công, họ sẽ được ưu tiên mua, nếu không thành công thì phải chấp nhận rủi ro mất chi phí đầu tư. Việt Nam, Israel, Singapore là một trong số các nước thuộc nhóm này.
Nhóm thứ tư là các nước còn lại, chủ yếu dựa vào nguồn cung của Covax. Việt Nam cũng được cung ứng vaccine Covid-19 từ phương thức này.
