Đậu mùa khỉ – căn bệnh ít nghiêm trọng hơn so với đậu mùa – là bệnh lưu hành ở 11 quốc gia Tây và Trung Phi. Hiện không có phương pháp điều trị nhưng các triệu chứng thường khỏi sau 2 đến 4 tuần.
Virus lây lan qua vết cắn hoặc tiếp xúc trực tiếp với m.áu, thịt hoặc chất dịch cơ thể của động vật mắc bệnh. Các triệu chứng ban đầu bao gồm sốt cao trước khi xuất hiện phát ban giống thủy đậu trên tay và mặt.
Các báo cáo cho thấy người mắc đậu mùa khỉ có thể lây bệnh trong vòng 4 tuần do các tổn thương da kèm theo. Nghiên cứu ghi nhận một số bệnh nhân có thể lây nhiễm tới 10 tuần.
Các mụn nước giống như thủy đậu được cho có thể lây cho đến khi khỏi hẳn.
Các nhà chuyên môn đang cảnh báo nguy cơ từ quan hệ t.ình d.ục và tiếp xúc giữa người với người hoặc với các vật dụng được bệnh nhân đậu mùa khỉ sử dụng. Đó chủ yếu là các món đồ như chăn, ga, gối, quần áo…
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) giải thích, mọi người không lây nhiễm trong thời gian ủ bệnh của virus. Giai đoạn này có thể kéo dài từ 5 đến 21 ngày, nhưng trung bình từ 7 đến 14 ngày.
Chuyên gia y tế tại Đại học Southampton, Tiến sĩ Michael Head, thông tin: “Dựa trên các đợt bùng phát đậu mùa khỉ trước đây và hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Cơ quan y tế Vương quốc Anh, thời kỳ lây nhiễm (khi virus có thể truyền sang người khác) là khoảng thời gian có phát ban và mụn nước, kéo dài trong 2 tuần và lâu hơn”.
Những người có nguy cơ cao tiếp xúc với các ca bệnh được khuyên nên cách ly tới 21 ngày.
Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu (ECDC) cảnh báo những người có nhiều bạn tình – bất kể khuynh hướng t.ình d.ục – có nguy cơ cao hơn./.
Tại sao lại gọi là bệnh đậu mùa khỉ?
Cùng là virus đậu mùa nhưng có bệnh gọi là đậu mùa, có bệnh lại là đậu mùa khỉ?
Theo chuyên gia, bệnh đậu mùa khỉ được phát hiện lần đầu trên khỉ vào năm 1958. Ca đầu tiên trên người được ghi nhận vào năm 1970 tại Congo. Virus gây bệnh đậu mùa khỉ thuộc chi Orthopoxvirus trong họ virus Poxviridae. Bệnh cũng có liên quan tới bệnh đậu mùa đã bị xóa sổ năm 1980 nhưng triệu chứng nhẹ, khó lây và tỷ lệ t.ử v.ong cũng thấp hơn.
Sở dĩ được gọi là đậu mùa khỉ mà không phải tên gọi nào khác là vì bệnh ban đầu phát hiện từ năm 1958 khi 2 ổ dịch giống với đậu mùa xảy ra ở khỉ trong phòng thí nghiệm nghiên cứu. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng, khỉ có thể không phải là tác nhân gây bùng phát dịch và nguồn lây của căn bệnh này hiện nay vẫn chưa rõ.
Virus gây bệnh đậu mùa khỉ nhìn qua kính hiển vi. (Ảnh: CDC Mỹ)
Triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ
Thời kỳ ủ bệnh đậu mùa khỉ (thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi có triệu chứng) là 7-14 ngày nhưng có thể 5-21 ngày. Bệnh thường kéo dài 2-4 tuần, các triệu chứng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể 5-21 ngày sau khi nhiễm virus.
Người bị bệnh đậu mùa khỉ thường có triệu chứng khởi phát ban đầu như sốt, đau cơ, đau lưng, nhức đầu, ớn lạnh, kiệt sức và sưng hạch bạch huyết…
Khi sốt, bệnh nhân sẽ phát ban mẩn ngứa sau 1-3 ngày. Mụn mủ thường bắt đầu trên mặt sau đó lan ra nhiều bộ phận khác. Số lượng mụn mủ có thể là vài nốt cho tới vài nghìn nốt. Sau đó, số mụn mủ này sẽ vỡ ra rồi đóng vảy trước khi biến mất.
Sự khác biệt chính giữa các triệu chứng của bệnh đậu mùa và bệnh đậu mùa khỉ là bệnh đậu mùa khỉ làm cho các hạch bạch huyết sưng lên trong khi bệnh đậu mùa thì không.
Bàn tay của người bị bệnh đậu mùa khỉ. (Ảnh: CDC)
Điều trị đậu mùa khỉ thế nào?
Đậu mùa khỉ hiện có 2 chủng, 1 chủng ở Tây Phi và chủng ở Congo. Chủng ở Congo nặng hơn chủng ở Tây Phi. Theo thống kê, các bệnh nhân mắc đậu mùa chủng Tây Phi phần lớn và nhẹ với tỷ lệ t.ử v.ong khoảng 1%. Trong khi đó, chủng ở Congo thường nặng hơn và có tỷ lệ t.ử v.ong lên tới 10%.
Theo các chuyên gia, thông thường, bệnh đậu mùa khỉ lành tính, lây lan hạn chế và có thể tự khỏi sau vài tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp các bác sĩ có thể sử dụng thuốc chống virus để hạn chế sự lây lan và giảm nguy cơ bệnh nặng.
Bệnh đậu mùa khỉ hiện không có vaccine phòng ngừa, nhưng theo chuyên gia, vaccine phòng bệnh đậu mùa có hiệu quả lên tới 85% trước đậu mùa khỉ. Chính vì vậy, người dân nên tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa ngay khi có cơ hội.
Ngoài ra, do lây lan qua con đường tiếp xúc gần nên cách tốt nhất để phòng ngừa đậu mùa khỉ là thường xuyên rửa tay, sát khuẩn, khử khuẩn bề mặt và cách ly khi có triệu chứng…
Các ống xét nghiệm của người nhiễm bệnh đậu mùa khỉ. (Ảnh: Reuters)
Cách phòng bệnh đậu mùa khỉ
Theo Bộ Y tế, để phòng chống bệnh đậu mùa khỉ người dân cần lưu ý.
– Tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc bệnh đậu mùa, tránh tiếp xúc trực tiếp với vết thương, dịch cơ thể, giọt b.ắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.
– Thường xuyên rửa tay sạch bằng xà phòng và các dung dịch sát khuẩn thông thường.
– Che miệng khi ho, hắt hơi.
– Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ, cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời.
– Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ cần chủ động tự cách ly và tránh quan hệ t.ình d.ục; người xác định mắc bệnh phải được cách ly y tế đến khi điều trị khỏi bệnh.
– Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ cần tránh tiếp xúc với động vật có vú bị bệnh như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng (c.hết hoặc sống) có thể chứa virus đậu mùa khỉ, không nên ăn hoặc tiếp xúc với động vật hoang dã, không ăn thịt động vật chưa nấu chín kỹ hoặc ăn các sản phẩm của động vật bị nhiễm bệnh.
