Thời tiết oi bức, cần áp dụng chế độ ăn uống thanh đạm, thực phẩm giàu chất xơ dễ tiêu, chú trọng các loại rau củ quả có tính mát, uống nhiều nước.
Thời tiết oi bức nên ăn uống nhiều rau xanh, nước hoa quả và các loại ngũ cốc – SHUTTERSTOCK
Ăn uống nhiều rau xanh, nước hoa quả
Bác sĩ Nguyễn Trần Như Thủy – Khoa N.ội Y học cổ truyền, Bệnh viện đại học Y dược TP.HCM, cho biết: Trong thời tiết oi bức, cần chú ý bổ sung bổ sung đủ nước cho cơ thể, đảm bảo chế độ ăn uống nhiều rau xanh, nước hoa quả và các loại ngũ cốc.
Ngoài ra, việc giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, nghỉ ngơi, thư giãn hợp lý cũng là những biện pháp phòng bệnh hiệu quả.
Theo bác sĩ Thủy, trong kho tàng Nam dược, có rất nhiều vị thuốc hay bài thuốc có tính chất thanh lương nhiệt độc, ích khí sinh tân, không chỉ chữa bệnh mà còn có thể ứng dụng giúp làm mát giải độc cơ thể, phòng ngừa bệnh, có thể dùng như trà pha uống hằng ngày.
Nước ép rau củ cũng rất tốt cho sức khỏe mùa nóng – SHUTTERSTOCK
Có thể sử dụng lá sen tươi 8 g (1 lá to hoặc 2 lá vừa), tây qua (vỏ ngoài quả dưa hấu) 10 g, bạch biển đậu (đậu ván trắng) 10 g, trúc diệp (lá tre tươi) tươi 8 g. Nấu nước ngập dược liệu, đun với lửa lớn trong 10 phút sau đó đun với lửa nhỏ thêm 10 phút nữa, chắt nước bỏ cái, có thể uống thay trà trong ngày nắng nóng.
Công thức thứ 2 bao gồm mía lau 20 g, rong biển 20 g, la hán quả 20 g, cúc hoa 20 g, có thể thêm sinh địa 20 g. Tất cả nấu nước đun sôi chắt bỏ cái, dân gian có nơi gọi là nước sâm giúp thanh nhiệt, mát gan, hạ hỏa, dùng uống mỗi ngày.
Đi dạo ven sông, bờ hồ, hít thở gió mát giúp tâm tĩnh
Bác sĩ Bùi Huy Cận, Đơn vị Điều trị ban ngày Bệnh viện đại học Y dược TP.HCM cơ cở 3, chia sẻ: Mùa hạ nắng nóng như thiêu đốt, trong người dễ nóng bức bất an, mệt mỏi nóng nảy. Do đó trước tiên, tư tưởng của bản thân cần tĩnh lại, tránh tinh thần nóng nảy cáu giận. Về ăn uống nên ăn các loại củ giàu nước để bổ sung nước cho cơ thể. Các thực phẩm và món ăn lựa chọn cần thanh đạm, chất mềm, dễ tiêu hóa là chủ yếu. Bớt ăn đồ nhiều dầu mỡ béo ngậy và cay nóng.
Bên cạnh các loại nước ép trái cây, có thể uống thêm các loại trà như nước ô mai, trà hoa cúc để giải nhiệt.
Ngoài ra, bác sĩ Cận cũng lưu ý không nên vận động quá nhiều hay quá mạnh trong thời tiết oi bức, nên ngủ một giấc trưa để cơ thể nghỉ ngơi, tránh việc tâm sinh buồn bực nóng nảy, tức giận vô cớ. Chiều tối, có thể đi dạo ven sông, bờ hồ, hít thở gió mát giúp tâm tĩnh.
Mùa nóng uống nước sao cho đúng cách?
Uống nước lọc, nước trái cây, nước canh… chậm rãi, từng ngụm nhỏ ngay cả khi không khát giúp bổ sung nước đầy đủ cho co thể.
Mùa hè thời tiết nóng nực, oi bức, nhiệt độ cao môi trường tăng cao, những người phải lao động nặng hoặc hoạt động ngoài nắng thời gian dài như thợ điện, thợ xây, công nhân, vận động viên, tài xế xe ôm… dễ mất nước dẫn đến một số chức năng cơ thể sẽ bị rối loạn. Lúc này, cơ thể cần nước để giải nhiệt và điều hòa cơ thể.
Tuy nhiên, việc bù nước nếu không đúng cách và liều lượng có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ, trưởng Đơn vị Điều trị ban ngày, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM cơ sở 3 cho biết.
Nếu lượng nước uống vào ít hơn lượng nước cơ thể đào thải, gây thiếu và mất nước. Mất nước làm giảm thể tích m.áu, giảm m.áu qua thận, giảm bài tiết nước tiểu, giảm chất điện giải… chuyển hóa trong tế bào bị rối loạn, làm tăng urê, tăng các sản phẩm tan trong m.áu.
Những rối loạn này sẽ cản trở các hoạt động bình thường và gây ra những biến chứng như phù não, động kinh, hôn mê, suy thận cấp. Nghiêm trọng hơn, người mất nước có thể vào sốc khi thể tích m.áu quá thấp làm tụt huyết áp và giảm lượng oxy trong cơ thể. Họ sẽ t.ử v.ong nếu không điều trị kịp thời.
Theo bác sĩ Vũ, những dấu hiệu phổ biến khi cơ thể mất nước là cảm thấy khát nước, khát rất nhiều. Cùng lúc, người bệnh cảm thấy chóng mặt, choáng váng, đ.ánh trống ngực, khô miệng và da, tay chân mất sức, tiểu ít, nước tiểu có màu vàng đậm và đặc.
Nếu bổ sung thừa nước so với nhu cầu của cơ thể cũng mang lại tác hại. Thận làm việc quá tải, không thể bài tiết hết lượng nước đường tiểu, khiến cơ thể bị tích tụ nước. Một số loại bệnh lý về thận, gan, suy tim xung huyết hoặc hội chứng hormone lợi tiểu không phù hợp có thể là nguyên nhân khiến tình trạng thừa nước nặng hơn.
Dấu hiệu cơ thể thừa nước thường gặp nhất là buồn nôn, nôn, có cảm giác no và đầy bụng, đau đầu, cảm thấy các cơ yếu dần đi, hoặc kèm chuột rút hoặc đau nhức, co giật, bất tỉnh, hôn mê.
Uống nước đúng cách giúp giải nhiệt cơ thể, tăng sức đề kháng, giúp cơ thể khỏe mạnh trong tiết trời oi bức. Ảnh: Thư Anh.
Để bù lượng nước đã mất đúng cách, bác sĩ Vũ khuyên mọi người uống nước chậm và uống thành từng ngụm nhỏ. Như vậy, cơ thể kịp đáp ứng và dần dần đưa nước đều đến các cơ quan, giúp cho quá trình hấp thu được thuận lợi.
Đặc biệt, bác sĩ nhấn mạnh, thói quen chỉ uống nước khi khát và uống liên tục là không tốt, vì cảm thấy khát là lúc cơ thể đã thiếu nước. Hành động rót đầy một cốc nước lớn, uống nhanh trong lúc rất khát là thói quen của nhiều người. Đây là cách uống sai, bởi nạp nước như vậy làm cho m.áu bị loãng, tăng gánh nặng cho tim. Điều này sẽ rất nguy hiểm với những người vừa chạy về hoặc làm việc nặng.
Đồng thời, uống nhiều nước một lúc sẽ khiến mồ hôi đổ ra liên tục, dẫn đến thiếu các chất điện giải như kali, natri… Từ đó cảm giác khát lại càng tăng, chưa kể sẽ khiến bụng bị chướng, có thể bị nấc cụt.
Ngoài ra, bác sĩ cũng lưu ý không nên uống nước quá lạnh. Nước lạnh làm hạ nhiệt trong cơ thể cực nhanh nhưng lại khiến quá trình trao đổi chất chậm lại. Mặt khác uống nước đá lạnh nhiều cũng dễ gây viêm họng, viêm phổi, đau bụng (nếu đá làm từ nguồn nước không đảm bảo vệ sinh)…
Các món đồ uống chứa caffeine, cồn như trà đặc, cà phê, rượu bia không thích hợp cho ngày nắng nóng. Chúng có tác dụng lợi tiểu và gia tăng nhiệt của cơ thể, sẽ làm cơ thể thiếu nước. Riêng trà đá loãng có thể cân bằng nhiệt dư thừa trong cơ thể.
Vậy uống bao nhiêu nước là đủ? Bác sĩ Vũ cho biết, trung bình mỗi người trưởng thành cần 6 – 8 cốc nước mỗi ngày (tương đương 1,5 lít). Nhu cầu nước còn tùy theo độ t.uổi, cân nặng, thời tiết, điều kiện sinh hoạt, tình trạng lao động, tình trạng sinh lý…
Cụ thể, theo cân nặng, t.rẻ e.m từ 1 đến 10 kg có nhu cầu nước là 100ml/kg. T.rẻ e.m từ 11 đến 20 kg cần khoảng 1.000 ml 50 ml nước cho mỗi 10 kg cân nặng tăng lên. Trẻ từ 21 kg trở lên cần khoảng 1.500ml 20ml/kg cho mỗi 20kg cân nặng tăng lên. Với trẻ v.ị t.hành n.iên, từ 10 đến 18 t.uổi, nhu cầu nước là 40ml/kg.
Người từ 19 đến 30 t.uổi hoạt động thể lực nặng thì nhu cầu nước là 40ml/kg; từ 19 đến 55 t.uổi hoạt động thể lực trung bình nhu cầu nước là 35ml/kg. Người trưởng thành trên 55 t.uổi nhu cầu nước là 30ml/kg 15ml/kg cho mỗi 20 kg cân nặng tăng lên.
Theo bác sĩ Vũ, có nhiều cách bổ sung nước cho cơ thể, bằng ăn hoặc uống. Thông dụng nhất là uống nước đun sôi để nguội, nước lọc đóng chai. Muốn nước lọc có hương vị tự nhiên dễ uống, mọi người có thể cho thêm vào nước vài lát chanh, dâu tây, dưa chuột hoặc lá bạc hà…
Những thức uống mùa hè như nước sâm (nấu từ các vị thuốc nam như rong biển, mía lau, rễ tranh, la hán quả, đường) có tác dụng thanh nhiệt giải độc, giải khát nhanh, an toàn. Nước dừa, nước chanh, sinh tố nếu được cho thêm một chút muối, sẽ vừa cung cấp nước, vitamin các loại chất xơ… vừa bổ sung chất điện giải bị mất.
Bên cạnh đó, ăn trái cây trực tiếp như dưa hấu, cam đào, dứa,… hoặc các loại rau như bông cải xanh, bắp cải, rau bina rất lý tưởng để giải nhiệt, cấp nước cho cơ thể, giúp da mềm mại, sáng đẹp. Sử dụng nước rau luộc hoặc nước canh trong bữa cơm cũng là cách bổ sung nước, một lượng vitamin và khoáng chất.
Một người trưởng thành có thể bài tiết 2 đến 3 lít mồ hôi mỗi giờ; mỗi ngày đào thải 1 đến 1,5 lít nước tiểu; 450 ml nước thấm qua da (không phải mồ hôi) và 250 đến 350 ml nước qua khí thở.
