Cao huyết áp được ví như kẻ g.iết n.gười thầm lặng. Chính vì thế, điều trị tăng huyết áp nên được tiến hành sớm ngay từ khi mới phát hiện để làm giảm các nguy cơ biến chứng tim mạch do tăng huyết áp.
Điều trị có thể được tiến hành bằng các biện pháp sử dụng thuốc hoặc các biện pháp không sử dụng thuốc.
Cao huyết áp được ví như kẻ g.iết n.gười thầm lặng, nó có thể xuất hiện và tiến triển trong âm thầm mà không có bất kỳ biểu hiện gì cho đến khi các biến chứng của nó xảy ra và gây đe dọa trực tiếp tới sức khỏe, tính mạng của bệnh nhân.
Do đó, đối với một bệnh nhân cao huyết áp thì vấn đề điều trị cao huyết áp cần phải được đặt ra sớm để nhằm mục đích kiểm soát huyết áp, làm chậm tiến triển của cao huyết áp và từ đó giúp ngăn ngừa các nguy cơ biến chứng do cao huyết áp gây nên.
1. Nguyên tắc điều trị cao huyết áp
– Điều trị lâu dài và đều đặn: cao huyết áp là một bệnh lý mãn tính, chỉ có thể tiến triển theo hướng nặng dần theo thời gian và không có biện pháp điều trị khỏi hoàn toàn. Do đó, quá trình điều trị cao huyết áp là một quá trình lâu dài, suốt đời và cần phải được diễn ra đều đặn liên tục nhằm kiểm soát huyết áp ở mức tối ưu cho bệnh nhân.
– Điều trị cao huyết áp sớm: cao huyết áp càng nặng thì nguy cơ biến chứng do cao huyết áp ở bệnh nhân sẽ càng cao và càng nghiêm trọng. Do đó, điều trị cao huyết áp cần phải được tiến hành sớm nhằm kiểm soát huyết áp và giúp làm giảm các nguy cơ biến chứng trên bệnh nhân.
– Điều trị bằng thuốc phải gắn liền với thay đổi lối sống: Thay đổi lối sống là nội dung bắt buộc trong điều trị cao huyết áp cho bệnh nhân ở mọi mức độ bị cao huyết áp. Đối với các trường hợp cao huyết áp nhẹ, vấn đề điều trị bằng thuốc chỉ nên được đặt ra khi mà các biện pháp thay đổi lối sống không thể giúp kiểm soát huyết áp của người bệnh.
– Duy trì điều trị cao huyết áp kể cả khi huyết áp đã trở về bình thường: Do không thể được điều trị khỏi hoàn toàn, vì thế nên kể cả khi cao huyết áp đã được điều trị trở về mức bình thường thì người bệnh vẫn cần phải tiếp tục duy trì điều trị theo y lệnh của bác sĩ. cao huyết áp có thể nhanh chóng quay trở lại sau khi người bệnh tự ý chấm dứt sử dụng các biện pháp điều trị.
Cần điều trị cao huyết áp theo đúng nguyên tắc để đảm bảo an toàn và hiệu quả (Ảnh: Internet)
2. Khi nào nên bắt đầu điều trị cao huyết áp?
Đối với bệnh nhân cao huyết áp, vấn đề thời điểm nào nên bắt đầu tiến hành điều trị cao huyết áp là vấn đề rất được quan tâm. Vậy đâu là thời điểm thích hợp để điều trị cao huyết áp đạt hiệu quả tốt và phòng tránh các nguy cơ biến chứng một cách tối ưu nhất?
Theo các khuyến cáo hiện nay, thời điểm thích hợp để bắt đầu điều trị cao huyết áp đối với một số nhóm bệnh nhân như sau:
– Đối với bệnh nhân dưới 80 t.uổi: cao huyết áp nên được bắt đầu điều trị khi đạt mức 140/90mmHg.
– Đối với bệnh nhân trên 80 t.uổi: Bệnh nhân nên bắt đầu điều trị cao huyết áp khi mức huyết áp là 160/90mmHg
Đặc biệt, đối với các bệnh nhân có nguy tim mạch rất cao như bệnh nhân có bệnh tim mạch có triệu chứng ( bệnh mạch vành,…), bệnh nhân đái tháo đường có tổn thương cơ quan đích, bệnh thận mạn giai đoạn cuối thì cao huyết áp có thể cần được khởi trị sớm hơn ngay từ khi huyết áp của bệnh nhân ở mức 130/80mmHg.
Các nhóm bệnh nhân khác nhau có thể cần khởi trị cao huyết áp ở các thời điểm khác nhau (Ảnh: Internet)
3. Điều trị cao huyết áp cụ thể
3.1. Các biện pháp điều trị cao huyết áp không sử dụng thuốc
Các biện pháp điều trị cao huyết áp không sử dụng thuốc hay điều trị cao huyết áp bằng thay đổi lối sống là vô cùng quan trọng và bắt buộc phải có trong quá trình điều trị cao huyết áp. Các biện pháp thay đổi lối sống tưởng chừng như đơn giản nhưng lại có ý nghĩa hết sức to lớn đối với bệnh nhân cao huyết áp.
Người ta nhận thấy rằng, nếu các biện pháp thay đổi lối sống ở bệnh nhân cao huyết áp được thực hiện một cách đúng đắn, nghiêm ngặt thì mức mức huyết áp có thể hạ 10mmHg so với ban đầu. Hiệu quả này tương đương với việc sử dụng một loại thuốc điều trị cao huyết áp. Ngoài ra, thay đổi để có một lối sống tích cực hơn cũng giúp giảm đáng kể nguy cơ xảy ra các biến chứng tim mạch ở bệnh nhân cao huyết áp, đồng thời nó cũng giúp giảm chi phí so với việc điều trị thuốc và không có bất kỳ tác dụng phụ nào xảy ra khi bệnh nhân áp dụng.
Một số các biện pháp thay đổi lối sống trong điều trị bệnh nhân cao huyết áp bao gồm:
– Ăn nhạt: Người bệnh cao huyết áp nên hạn chế việc sử dụng muối ăn trong sinh hoạt hằng ngày, lượng muối sử dụng quá lớn có thể tác động lên thận và gây nên các phản ứng dây chuyền dẫn đến hậu quả là làm nặng hơn tình trạng cao huyết áp. Nếu bệnh nhân có chế độ sử dụng muối ít hơn 6g/ngày thì có thể làm giảm huyết áp trung bình khoảng 6,7mmHg và giảm 245 nguy cơ bị biến chứng đột quỵ.
– Ăn nhiều rau xanh hơn: Rau xanh, các loại hoa quả,… là thành phần nên được sử dụng nhiều hơn trong chế độ ăn của bệnh nhân bị cao huyết áp.
– Hạn chế sử dụng chất béo bão hòa: Các loại chất béo bão hòa (mỡ động vật) làm gia tăng nguy cơ tim mạch ở người bệnh. Do đó, người bệnh cao huyết áp cần hạn chế sử dụng chất béo bão hòa trong khẩu phần ăn thay vào đó hãy sử dụng chất béo không bão hòa (dầu thực vật). Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc hoàn toàn không sử dụng các chất béo bão hòa, mà điều cần thiết là phải cân bằng được lượng chất béo bão hòa và không bão hòa sử dụng ở một tỷ lệ hợp lý.
– Hạn chế sử dụng rượu bia, t.huốc l.á: Việc sử dụng rượu bia nên được giới hạn ở bệnh nhân cao huyết áp do rượu có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ cũng như gây giảm hiệu quả của các loại thuốc điều trị cao huyết áp . Còn đối với t.huốc l.á, bệnh nhân cần dừng hẳn việc sử dụng khi bị cao huyết áp.
– Hoạt động thể lực: Vận động thể lực được khuyến cáo áp dụng ở bệnh nhân cao huyết áp. Người ta thấy rằng, người bệnh cao huyết áp nên vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày và khoảng 150 phút mỗi tuần có thể giúp kiểm soát huyết áp và ngăn chặn các biến chứng tim mạch. Tuy nhiên, thời gian luyện tập nên được chia đều cho các ngày trong tuần, không nên tập luyện với cường độ quá cao trong một ngày và không luyện tập ở các ngày khác trong tuần.
Ngoài ra, một số các lưu ý khác trong sinh hoạt đối với bệnh nhân cao huyết áp bao gồm tránh các lo âu, căng thẳng, giữ tâm lý thoải mái, bổ sung kali, canxi, magie hoặc hạn chế sử dụng các cafein, thịt đỏ,… cũng đem lại những tác dụng hết sức tích cực.
Người bệnh cao huyết áp cần có chế độ hoạt động thể dục thích hợp (Ảnh: Internet)
3.2. Sử dụng các loại thuốc điều trị cao huyết áp
Trong trường hợp các biện pháp điều trị cao huyết áp không dùng thuốc, bệnh nhân bị cao huyết áp nặng hoặc bệnh nhân có nguy cơ tim mạch rất cao thì các loại thuốc điều trị cao huyết áp có thể được sử dụng.
Ưu và nhược điểm của điều trị cao huyết áp bằng thuốc:
– Ưu điểm: Vấn đề điều trị cao huyết áp có các ưu điểm nổi bật bao gồm khả năng điều chỉnh huyết áp nhanh chóng và hiệu quả, áp dụng tốt cho những trường hợp cao huyết áp cấp cứu cần hạ huyết áp nhanh để hạn chế các tổn thương cơ quan đích. Đồng thời, việc sử dụng thuốc hạ huyết áp cũng đơn giản và tiện lợi hơn nhiều cho người bệnh.
– Nhược điểm: Bên cạnh các ưu điểm như đã kể, sử dụng các thuốc hạ huyết áp cũng có các nhược điểm kể đến như chi phí điều trị có thể cao đối với các nhóm thuốc thế hệ mới, bệnh nhân có nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ của thuốc trong quá trình điều trị,…
Hiện nay, để điều trị cao huyết áp cho bệnh nhân thì người ta có thể lựa chọn sử dụng các nhóm thuốc bao gồm thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn thụ thể Beta giao cảm, các thuốc tác dụng lên hệ Renin- Angiotensin- Aldosterol gồm có thuốc ức chế men chuyển và thuốc ức chế thụ thể, thuốc chẹn kênh Calci. Ngoài ra người ta còn có thể sử dụng thêm một số các thuốc khác như methyldopa, Reserpin, Hydralazin,… để điều trị cao huyết áp cho bệnh nhân.
Nhiều nhóm thuốc khác nhau có thể được sử dụng trong điều trị cao huyết áp (Ảnh: Internet)
3.2.1. Thuốc lợi niệu
Thuốc lợi tiểu là nhóm thuốc thường được sử dụng hàng đầu trong điều trị cao huyết áp. Các thuốc lợi tiểu tác động lên quá trình tái hấp thu ở cầu thận và ống thận, làm cho dịch lọc cầu thận ít được tái hấp thu trở lại hơn. Điều này dẫn đến kết quả là sự giảm thể tích tuần hoàn trong lòng mạch từ đó làm giảm huyết áp ở bệnh nhân.
Các loại thuốc lợi tiểu thường được dùng trong điều trị cao huyết áp có thể kể đến như lợi tiểu thiazid hoặc giống thiazid, spironolacton,… Thuốc lợi tiểu quai thường ít sử dụng hơn cho các trường hợp điều trị cao huyết áp thông thường hằng ngày, nó chủ yếu được sử dụng cho các trường hợp cao huyết áp khẩn cấp, cần phải hạ áp nhanh chóng vì tác dụng gây lợi tiểu mạnh nhưng tác dụng không duy trì được trong thời gian kéo dài.
Do các thuốc lợi tiểu tác động lên quá trình tái hấp thu các chất ở cầu thận và ống thận, vì thế nó có thể gây ảnh hưởng lên nồng độ của các chất điện giải trong cơ thể. Trong đó rối loạn điện giải thường được quan tâm nhất khi sử dụng thuốc lợi tiểu đó là sự ảnh hưởng đến nồng độ kali trong m.áu, vì thế người ta thường chia thuốc lợi tiểu thành hai nhóm là thuốc lợi tiểu gây mất kali và thuốc lợi tiểu ít gây mất kali.
3.2.2. Thuốc chẹn kênh calci
Các thuốc chẹn kênh canxi có tác dụng làm ức chế kênh canxi ở mạch m.áu và cơ tim, từ đó làm giảm sức co bóp của mạch m.áu và cơ tim, nên làm giảm sức cản thành mạch và khả năng tống m.áu của tim. Vì thế nó có thể được sử dụng trong điều trị cao huyết áp cho bệnh nhân.
Tùy theo nơi tác dụng ưu thế của thuốc chẹn kênh canxi là mạch m.áu hay cơ tim mà người ta chia thuốc chẹn kênh canxi thành ba nhóm là dihydropyridine (amlodipin, nifedipin), benzothiazepin (diltiazem, clentiazem) và nhóm pheny alkyl amin (verapamin, anipamil). Hay dùng nhất trong điều trị cao huyết áp trên thực tế là các thuốc thuộc nhóm dihydropyridin như amlodipin hay nifedipin,…
3.2.3. Thuốc tác dụng lên hệ RAA (Renin- Angiotensin- Aldosterol)
Hệ RAA sau khi được hoạt hóa sẽ tạo nên chất Algiotensin II là chất có tác dụng gây co mạch mạnh, đồng thời kích thích tạo Aldosterol nên tăng giữ muối nước trong thể. Do đó, hậu quả của việc hoạt hóa hệ RAA chính là sự đáp ứng của cơ thể bằng tình trạng cao huyết áp.
Chính vì thế, các thuốc tác động lên hệ RAA được sử dụng rất thường xuyên trong điều trị cao huyết áp ngày nay. Hai nhóm thuốc tác động lên hệ RAA chính thường được dùng hiện nay bao gồm:
– Thuốc ức chế men chuyển: Thuốc ức chế men chuyển có khả năng ức chế sự hoạt động của converting enzym, khiến angiotensin I không thể chuyển thành angiotensin II nên có khả năng điều trị cao huyết áp. Đại diện hay sử dụng kể đến như captopril, perindopril,…
– Thuốc ức chế thụ thể: Các thuốc này tác động lên các thụ thể angiotensin II khiến chúng không thể phát huy được tác dụng dù đã được tạo ra và lưu hành trong cơ thể. Do đó có thể giúp hạ huyết áp cho bệnh nhân. Tiêu biểu hay dùng kể đến như losartan, valsartan,…
3.2.4. Thuốc chẹn beta giao cảm
Thuốc chẹn beta giao cảm tác động vào cơ chế điều hòa thần kinh giao cảm của hệ tuần hoàn do đó làm giảm sức co bóp cơ tim, làm chậm nhịp tim,… Vì thế có thể được dùng để điều trị cao huyết áp. Tuy nhiên, do khó điều chỉnh các nguy cơ tác dụng phụ trên bệnh nhân khi sử dụng, vì thế các thuốc chẹn beta giao cảm hiện nay chỉ được dùng để điều trị cao huyết áp cho một số nhóm bệnh nhân đặc biệt, có chỉ định cụ thể.
4. Nên giữ huyết áp ở mức nào khi tiến hành điều trị?
Trong điều trị cao huyết áp, một điều cũng được rất nhiều người quan tâm đó chính là nên giữ huyết áp ở mức nào khi điều trị- hay nói cách khác thì đích điều trị cao huyết áp là bao nhiêu?
Theo hội tim mạch châu Âu, huyết áp mục tiêu ở các bệnh nhân dưới 65 t.uổi nên đạt được là từ 120-130mmHg đối với huyết áp tâm thu và đối với bệnh nhân trên 65 t.uổi thì nên đạt mức mục tiêu là từ 130-140mmHg.
Tuy nhiên, đối với các trường hợp mà bệnh nhân không thể dung nạp được huyết áp thấp thì không cần phải điều chỉnh huyết áp của bệnh nhân về mức trên mà có thể điều chỉnh ở mức phù hợp theo tình trạng cụ thể của người bệnh.
Qua đây ta thấy rằng, điều trị cao huyết áp là một quá trình phức tạp, lâu dài, là kết quả của sự phối hợp nhiều phương pháp khác nhau. Do đó, để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi điều trị cao huyết áp thì người bệnh cần thực hiện theo đúng các chỉ định của bác sĩ sau khi đã thực hiện đầy đủ các thăm khám cần thiết.
Cao huyết áp là “sát thủ” gây bệnh đột quỵ: Làm ngay 5 điều này để giảm huyết áp từ sớm
Căn bệnh cao huyết áp đã ảnh hưởng thực sự nghiêm trọng và đang dần trẻ hóa theo độ t.uổi. Được coi là sát thủ thầm lặng gây ra bệnh đột quỵ, đau tim và xơ vữa động mạch, nên việc giảm huyết áp là mục tiêu ưu tiên trong điều trị cao huyết áp.
Để giảm huyết áp đúng cách, ngoài chế độ sinh hoạt khoa học thì còn cần tuân thủ một số nguyên tắc chăm sóc sức khỏe dưới đây.
Cao huyết áp là thủ phạm gây ra 82 nghìn ca t.ử v.ong do đột quỵ mỗi năm
Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới WHO, chỉ tính riêng bệnh cao huyết áp do ăn thừa muối đã có 4,1 triệu người t.ử v.ong. Tại Việt Nam trong 2016, số liệu cho thấy có tới gần 82.000 trường hợp t.ử v.ong do đột quỵ, tai biến mạch m.áu não, đa số nguyên nhân đều là do cao huyết áp.
Do vậy, những phương pháp đơn giản với mục tiêu giảm huyết áp tốt hơn được các nhà khoa học, bác sĩ tổng kết trong bài viết này và đã được đăng trên tạp chí Reader’s Digest của Mỹ. Lưu ý những cách làm sau đây chỉ định cho người đang bị cao huyết áp.
1. Thở sâu và chậm rãi
Các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Melbourne và Đại học Macquarie tại Úc đã phát hiện ra rằng các nơ ron thần kinh kiểm soát hệ hô hấp cũng góp phần giữ cho huyết áp ổn định thông qua thần kinh giao cảm gửi tín hiệu đến tim và mạch m.áu.
HÍt sâu có thể giúp ổn định huyết áp, giảm huyết áp – Ảnh: Internet
Theo đó, những hoạt động thở sâu và chậm rãi sẽ giảm bớt nhịp đ.ập của tim, giải phóng các hooc-môn tích cực trong cơ thể. Vì vậy, mỗi khi chúng ta căng thẳng trong công việc hay thi đấu thể thao, huyết áp sẽ tăng lên, vì vậy các chuyên gia đều khuyên hít thở sâu và thở ra bằng miệng. Phương pháp này là giải pháp hạ huyết áp hiệu quả mà chúng ta cần ghi nhớ.
2. Điều chỉnh tư thế ngồi, không ngồi vắt chéo chân
Huyết áp của bạn sẽ tăng nhẹ khi ngồi vắt chéo chân so với lúc để cả hai chân trên mặt sàn. Hiện tượng này xảy ra do lượng m.áu luân chuyển bị hạn chế nhưng đây không phải là vấn đề nghiêm trọng trừ khi bạn bị cao huyết áp hoặc tiểu đường. Do đó bạn cần tránh các tư thế ngồi làm việc xiên vẹo, hoặc ngồi 1 chỗ trong thời gian dài.
Giảm huyết áp bằng việc điều chỉnh tư thế ngồi, mục đích giúp m.áu lưu thông trở lại tốt hơn – Ảnh: Internet
Nếu tự nhiên thấy xây xẩm, chóng mặt, hãy từ từ điều chỉnh cơ thể lại ban đầu, tựa lưng vào ghế, chân đặt phẳng trên sàn, hít thở nhẹ nhàng và đượi cho m.áu lưu thông trở lại. Các bác sĩ khuyến cáo nên bố trí màn hình máy tính, điện thoại, chuột và các thiết bị ở vị trí phù hợp để ngồi làm việc thoải mái nhất. Bạn hãy điều chỉnh ghế để chân ở góc chuẩn, có thể dùng ghế nhỏ kê chân nếu cần.
Nữ hoàng Anh Elizabeth có kiểu ngồi duyên dáng và có lợi có sức khỏe: Chân không vắt chéo, cả hai bàn chân đặt trên sàn, lưng thẳng, mặt hướng thẳng về phía trước. Hiện nay, ở nhiều nước, hình thức bàn đứng để làm việc cũng được ưa chuộng.
Nếu khó bỏ thói quen vắt chéo chân, bạn nên đổi chân thường xuyên. Ngoài ra, bạn cũng không nên ngồi quá 30 phút, hãy đứng dậy đi lại. Ngoài ra đừng bỏ qua nghiên cứu về Những kiểu ngồi sai cách khiến cột sống bạn càng ngày càng tệ hơn.
3. Ăn sô-cô-la đen
Tác dụng giảm huyết áp trong socola đen đã được nhiều nhà khoa học công bố. Trong hạt cacao ( nguyên liệu chính làm ra socola) chứa rất nhiều chất flavanols chống oxy hóa, giảm huyết áp và cải thiện lượng m.áu lên não và tim
Ăn socola đen không chỉ giúp cải thiện tâm trạng mà còn rất tốt trong việc giảm huyết áp – Ảnh: Internet
Ngoài ra, chất theobromine cải thiện tâm trạng và giải tỏa căng thẳng, kết hợp với các bài tập thể dục sẽ cân bằng lại huyết áp hiệu quả. Tuy nhiên, nên sử dụng 28 gram socola đen mỗi tuần để đạt hiệu quả cao nhất. Cách này sẽ làm giảm huyết áp thêm 2 mmHg so với bình thường.
4. Tập các bài tập cầm nắm
Các bài tập cầm nắm được coi là phương pháp giảm huyết áp hữu hiệu tại nhà. Phương pháp này đã được ghi nhận trong các tài liệu y học cổ Trung Quốc và được lan tỏa rộng lớn ngày nay.
Các bài tập cầm nắm được coi là phương pháp giảm huyết áp hữu hiệu tại nhà (Ảnh: Internet)
Người lớn khỏe mạnh thực hiện các bài tập nắm tay đơn giản 3 lần một tuần, mỗi lần 15 phút liên tục trong 3 tháng. Kết qua thu lại có thể giảm huyết áp tâm thu tới 10 mmHg.
– Bước 1: Thả lỏng toàn cơ thể, tay phải xòe thoải mái để trên bàn hoặc buông thõng
– Bước 2: Nắm c.hặt t.ay, giữ trong 5 giây rồi thả ra. Trong tay có thể nắm 1 trái bóng nhỏ để bóp
– Bước 3: Lặp đi lặp lại động tác này trong vòng 2 phút, sau đó nghỉ ngơi 2 phút
– Bước 4: Đổi sang tay đối diện làm tương tự, cứ như vậy cho đến 15-16 phút.
5. Bài tập giảm huyết áp cấp tốc cho người cao huyết áp
– Bước 1: Vuốt dọc hai vành tai 9-10 lần giúp thông khí huyết, điều hòa và kích thích các dây thần kinh giao cảm
– Bước 2: Vuốt dọc hai bên mũi xuống cánh mũi kích thích chất endorphine an thần, hạ huyết.
– Bước 3: Vuốt dọc hai chân mày đến thái dương khoảng 9-10 lần mỗi bên sẽ giải tỏa khí huyết, thông tắc huyết vùng trán
– Bước 4: Nằm xuống thư giãn hoặc tựa lưng vào ghế điều hòa hơi thở. Sau một lúc, huyết áp sẽ hạ xuống và trở về trạng thái bình thường
Những phương pháp đơn giản trên nếu thực hiện thường xuyên sẽ giúp huyết áp ổn định, kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, tránh xa muối và chất kích thích sẽ giúp người cao huyết áp tránh xa nguy cơ bị đột quỵ, tai biến mạch m.áu não…
