Các chỉ số trong xét nghiệm định lượng virus viêm gan B không chỉ đ.ánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh mà còn là yếu tố quyết định đến phác đồ điều trị.
Viêm gan B hay còn gọi là viêm gan siêu vi B là bệnh lý ở gan khá phổ biến hiện nay. Nguyên nhân do virus viêm gan B gây ra (kí hiệu HBV). Viêm gan B trải qua hai giai đoạn cấp và mạn tính. Viêm gan B mạn tính rất nguy hiểm với sức khỏe, nguy cơ gây ra biến chứng xơ gan, ung thư gan…
Trên thực tế, có rất nhiều người bệnh không hiểu hết các chỉ số định lượng virus viêm gan B nên điều trị không đúng, coi nhẹ hoặc bỏ dở việc điều trị dẫn đến tình trạng bệnh tiến triển nặng. Vì thế, khi đã được chẩn đoán là mắc bệnh viêm gan B, người bệnh cần nắm rõ các chỉ số, định lượng sau để xác định tính chất nghiêm trọng và ý thức hơn trong việc điều trị bệnh:
– HBV-DNA: Là phần nhân của virus viêm gan B. Xét nghiệm HBV-DNA có ý nghĩa là xem trong m.áu có mang virus hoàn chỉnh (gồm nhân và vỏ) hay không. HBV-DNA phản ánh sự sao chép của virus và cho biết số lượng hạt virus tồn tại trong m.áu.
– HBsAg: Là kháng nguyên bề mặt virus HBV. Để kết luận có bị viêm gan B hay không phụ thuộc vào xét nghiệm HBsAg. Bởi không ít người bệnh viêm gan B mạn dù có nồng độ HBV-DNA trong m.áu thấp, thậm chí dưới ngưỡng phát hiện nhưng vẫn tiến triển thành biến chứng xơ gan, ung thư gan. Nếu HBsAg (dương ) nghĩa là đã mắc viêm gan B, nếu HBsAg (-) là không bị viêm gan B.
– HBeAg: là kháng nguyên nội sinh của virus HBV, là một dạng protein do các HBV tiết ra. Sự có mặt của kháng nguyên này (HBeAg (dương )) chứng tỏ là bạn đang có nồng độ virus trong m.áu cao và rất dễ lây truyền cho người khác. Nếu HBeAg âm tính (HBeAg (-)) thì nồng độ virus trong m.áu thấp hoặc virus đang trong giai đoạn nằm yên, không nhân bản sao chép và nguy cơ lây nhiễm cho người khác thấp.
– Các chỉ số men gan: như ALT, AST cho biết mức độ tổn thương gan do virus gây ra.
Đi hiến m.áu, cô gái trẻ phát hiện mình mang ‘sát thủ gây ung thư’
Việt Nam nằm trong khu vực có tỷ lệ người mang vi rút viêm gan B cao. Người mắc bệnh viêm gan B có nguy cơ bị ung thư gan cao gấp 100 lần so với người không mắc.
Lây từ mẹ mà không biết
Bạn Nguyễn Thanh Nhàn – 21 t.uổi, quê Nam Định đang là sinh viên tại Hà Nội phát hiện mình bị viêm gan B sau 1 lần đi hiến m.áu nhân đạo. Nhàn cho biết từ bé tới lớn, sức khoẻ cô bình thường không có dấu hiệu gì của bệnh. Chỉ đến khi nhận được thông báo bị nhiễm vi rút viêm gan B – Hepatitis B Virus – HBV cô mới hay mình đang có một ‘sát thủ gây ung thư’ trong người.
PGS Ngọc khám cho người bệnh.
Nhàn được bác sĩ tư vấn nên kiểm tra sức khoẻ tổng thể. Khi đi khám kết quả xét nghiệm cho thấy, men gan của Nhàn tăng cao gấp nhiều lần so với chỉ số bình thường. Dựa trên các kết quả xét nghiệm, bác sĩ cho biết tình trạng bệnh của Nhàn là viêm gan B mạn tính. Bác sĩ khuyên cô nên thông báo với gia đình để bố mẹ, anh chị em cùng tầm soát viêm gan B và có kế hoạch điều trị.
Kết quả đợt khám tổng thể cả gia đình Nhàn có mẹ cô và anh trai 24 t.uổi cũng bị viêm gan B. Riêng anh trai Nhàn men gan tăng cao gấp chục lần, có dấu hiệu vi rút hoạt động mạnh.
Nhàn cho biết may mắn là cô đi kiểm tra còn từ trước tới nay cả nhà của Nhàn ở quê khi ốm chỉ đến bác sĩ gần nhà điều trị và hầu như không đến các cơ sở y tế để khám nên không ai biết viêm gan B. Nhàn nghĩ lại có lần mẹ cô bị vàng mắt sau đó tự hết mọi người cũng nghĩ đơn giản vì không có triệu chứng.
PGS Trịnh Thị Ngọc – Phó Chủ tịch hội Gan mật Hà Nội, cho biết trường hợp của Nhàn là tình cờ phát hiện nhiễm virus viêm gan B và Nhàn cũng được khám tổng quát đ.ánh giá cho cả gia đình. PGS Ngọc cho rằng nhiều khả năng hai anh em Ngọc nhiễm viêm gan B từ mẹ và âm thầm nên gia đình không hay biết.
Bệnh âm thầm phát triển
PGS Ngọc cho rằng viêm gan B hầu như không có triệu chứng, trường hợp cấp tính bệnh nhân có cảm giác đau tức hạ sườn phải, mắt vàng, da vàng nhưng triệu chứng này nếu chủ quan thì người bệnh cũng không biết vì nghỉ ngơi vài ngày là hết và vi rút viêm gan B chuyển sang mãn tính. Viêm gan B mãn tính làm tăng nguy cơ mắc bệnh suy gan, ung thư gan hoặc xơ gan.
Trong trường hợp bị nhiễm bệnh, người nhiễm virus viêm gan B cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa nhất định giúp ngăn ngừa lây lan virus sang người khác cũng như kiểm soát các nguy cơ diễn tiến của bệnh dẫn tới xơ gan và ung thư gan.
PGS Ngọc cho biết Việt Nam nằm trong khu vực có tỷ lệ người mang vi rút viêm gan B cao, tỷ lệ 1/8 người bị nhiễm. Hơn 80% người mang vi rút viêm gan B không có triệu chứng, nhưng vẫn có khả năng lây bệnh. Người mắc bệnh viêm gan B có nguy cơ bị ung thư gan cao gấp 100 lần so với người không mắc.
Điều đáng báo động là hiện số ca ung thư gan ở Việt Nam cao hàng thứ 3 thế giới và tại Việt Nam số ca ung thư gan đứng thứ nhất với khoảng 25 nghìn người mắc/năm trong đó hơn 23 nghìn người t.ử v.ong. Đa số ung thư gan đều có nhiễm vi rút viêm gan B. Chính vì vậy, người bị viêm gan B được coi là mang “sát thủ” trong người và cần phải tầm soát bệnh thường xuyên để phát hiện bệnh tiến triển xấu.
Theo PGS Ngọc, viêm gan B có thể lây qua các con đường khác nhau như đường m.áu, tiếp xúc với m.áu hay chất dịch của bệnh nhân khi da hoặc niêm mạc bị trầy rách thủng như trong các trường hợp: tiêm chích xì ke, châm cứu, xăm mình, xỏ lỗ tai, dùng chung bàn chải đ.ánh răng, dao cạo râu. Bệnh cũng lây qua dụng cụ y tế không đảm bảo vô trùng khi chữa răng, nội soi hoặc nạo thai…. Tiếp xúc t.ình d.ục với người bệnh mà không dùng b.ao c.ao s.u và đường lây truyền từ mẹ sang con.
Trong đó, lây từ mẹ sang con là đường lây truyền phổ biển nhất, do không có thói quen khám sức khỏe t.iền sản cũng như không khám thai đầy đủ để được xét nghiệm tầm soát và được tư vấn.
Theo thống kê của các trung tâm y tế thì tại Việt Nam có khoảng 10% đến 13% phụ nữ mang bầu nhiễm vi rút viêm gan B. Con đường lây nhiễm loại vi rút này từ mẹ sang con rất nhanh và đó chính là nguyên nhân gây nên viêm gan B cho trẻ.
PGS Ngọc cho biết trường hợp của Nhàn và người thân của cô gái này đều bị viêm gan B ở “thể ngủ”. Nhiều người cũng có vi rút ở thể này và họ thường chủ quan nên vài năm sau thấy đau tức hạ sườn, mệt mỏi, sụt cân đi kiểm tra bệnh đã tiến triển xấu sang xơ gan, ung thư gan.
Với những người mang vi rút viêm gan B, người bệnh cần bỏ thói quen ăn uống không có lợi như ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, sử dụng bia, rượu, lười kiểm tra sức khỏe thường xuyên… có thể sẽ phải đối mặt với những biến chứng mà người bệnh không thể kiểm soát.
Người mang vi rút viêm gan B cần phòng chống lây nhiễm cho người thân và cộng đồng bằng các biện pháp như sử dụng b.ao c.ao s.u, không hiến m.áu, không sử dụng chung các dụng cụ như dao cạo râu, bơm kim tiêm… – PGS Ngọc khuyến cáo.
