Luật Việt Nam cấm các hành vi đe dọa cuộc sống, sức khỏe của người khác và cộng đồng, nhưng đa số phụ nữ và t.rẻ e.m Việt Nam đang phải hứng chịu tác hại của khói t.huốc l.á do việc hút thuốc thụ động.
Luật sư Võ Văn Đông, đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh (Ảnh: M&K)
Mục tiêu cao nhất của chiến lược phòng chống tác hại t.huốc l.á là hướng tới việc cải thiện sức khỏe cộng đồng. Do vậy, bất cứ chương trình, hành động kiểm soát t.huốc l.á nào, cũng nên được xây dựng trên nền tảng quyền được bảo vệ sức khỏe của mỗi cá nhân trong cộng đồng.
VietnamPlus xin giới thiệu bài viết của Luật sư Võ Văn Đông, đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh, về vấn đề này.
Phụ nữ và t.rẻ e.m – Hai đối tượng cần được ưu tiên bảo vệ
Luật pháp Việt Nam nêu rất rõ rằng tất cả mọi người đều có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe. Luật cũng nghiêm cấm các hành vi đe dọa cuộc sống, sức khỏe của người khác và cộng đồng.
Thế nhưng, đại đa số phụ nữ và t.rẻ e.m Việt Nam đang phải hứng chịu tác hại của khói t.huốc l.á do việc hút thuốc thụ động gây ra.
Thống kê cho thấy, Việt Nam hiện có hơn 15 triệu người trưởng thành đang hút t.huốc l.á, trong số đó có đến 2/3 phụ nữ và t.rẻ e.m thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động.
Tác hại của khói t.huốc l.á là điều không cần phải nhắc lại. Riêng với t.rẻ e.m, y học đã chỉ ra, hậu quả do ảnh hưởng khói t.huốc l.á thực sự khủng khiếp: tỷ lệ mắc ung thư ở trẻ cao gấp 1,6-8 lần so với người lớn; bên cạnh đó là nguy cơ viêm đường hô hấp, hen, viêm tai giữa, kém phát triển chức năng phổi và làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại bệnh khác như: giảm trí thông minh, dễ mắc bệnh viêm màng não và viêm màng não mô cầu, đột tử, kén ăn, sâu răng,…
Luật pháp Việt Nam nghiêm cấm việc hút thuốc trong nhà khi có t.rẻ e.m và phụ nữ mang thai (cùng với người bệnh, người cao t.uổi). Thế nhưng các hình thức phạt tài chính hiện chỉ ở mức 100.000-300.000 đồng cho việc vi phạm ở những nơi cấm hút thuốc.
Có thể thấy, mức phạt này khó có thể khiến người khác đắn đo trước khi đốt thuốc.
Việc tăng cường mức phạt, thậm chí đề xuất xử lý hình sự với những hành vi cố ý vi phạm, tái phạm nhiều lần ảnh hưởng tới người khác là điều nên cân nhắc.
Chọn việc hút t.huốc l.á, mặc dù hiểu rõ tác hại với bản thân là quyền tự do cá nhân của người trưởng thành.
Luật pháp không cấm việc hút t.huốc l.á, nghĩa là tôn trọng quyền tự do cá nhân của họ. Nhưng luật cần đảm bảo quyền được bảo vệ sức khỏe của cộng đồng, đặc biệt là phụ nữ và t.rẻ e.m, những người đang bị “ép buộc” hít khói t.huốc l.á mỗi ngày.
Khói t.huốc l.á ảnh hưởng nghiêm trọng tới thai nhi (Ảnh: S.T)
Quyền được lựa chọn các biện pháp giảm thiểu tác hại: cũng cần được tôn trọng
Những người hút t.huốc l.á thường bị lên án, vì gây ảnh hưởng tới cộng đồng, nhưng thật ra cũng nên được xem là đối tượng cần được giúp đỡ.
Mặc dù cai nghiện hoàn toàn nicotin và khói t.huốc l.á việc đúng đắn nhất cần thực hiện càng sớm càng tốt, nhưng thực tế cai nghiện t.huốc l.á không phải là việc đơn giản.
WHO đã chỉ ra, chỉ có 8% người hút t.huốc l.á trên thế giới có thể cai nghiện thành công. Do đó, công cuộc kiểm soát tác hại của t.huốc l.á không nên “mặc kệ” những đối tượng này.
Với những người lựa chọn tiếp tục hút t.huốc l.á, việc cung cấp những thông tin có căn cứ khoa học vững chắc về các lựa chọn giảm thiểu tác hại cho bản thân và cộng đồng cũng là một cách bảo vệ sức khỏe và quyền cá nhân của họ.
Chính vì thế, các đề xuất cấm nhập khẩu và mua bán t.huốc l.á làm nóng, t.huốc l.á điện tử trong thời gian vừa qua là chưa không phù hợp, và có thể xem là sự khước từ vội vã đối với cơ hội cải thiện sức khỏe cho cộng đồng, bao gồm cả những người hút t.huốc l.á chủ động và thụ động.
FDA đã chấp nhận cho một loại t.huốc l.á làm nóng và một vài dòng snus (t.huốc l.á ngậm) được kinh doanh tại Mỹ như là Sản phẩm T.huốc l.á Điều chỉnh Nguy cơ, hoặc “giảm thiểu sự phơi nhiễm” của cơ thể với các chất độc hại hoặc tiềm năng gây hại có trong t.huốc l.á.
Riêng đối với t.huốc l.á làm nóng, đã có 61 quốc gia chính thức cho phép thương mại hoá bao gồm Anh, Mỹ, Nhật, Thụy Sĩ…
Đương nhiên, các nhà làm luật nước ta không chỉ nên dựa vào thông tin này để ra quyết định, nhưng rõ ràng đó là một nguồn tham khảo đáng cân nhắc, bên cạnh những đ.ánh giá độc lập dựa trên căn cứ khoa học của các chuyên gia y tế.
Còn ở góc độ luật pháp, việc ngăn cấm rõ ràng ít khi nào mang đến một sự tiến bộ hoặc đổi mới, và không phải xu hướng hiện nay.
Bất cứ một sản phẩm, một phát kiến mới nào cũng sẽ gây tranh cãi, vì đều có hai mặt. Điện Mặt Trời không chỉ gây ô nhiễm ánh sáng, mà những tấm pin Mặt Trời bị vứt bỏ cũng vô cùng nguy hại đến môi trường. Nhưng không vì thế mà chúng ta cấm việc phát triển năng lượng xanh.
T.huốc l.á cũng vậy. Chất độc hại từ việc đốt, rít khói thuốc dẫn đến nhiều tác hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, đừng quên rằng đường hóa học APM (Aspartam), chất thường được sử dụng trong kẹo cao su, chuyển hóa thành hợp chất hữu cơ formaldehyd và methanol.
Cả hai đều là các phương pháp mà nhiều người chọn sử dụng để thư giãn hoặc làm bản thân tỉnh táo. Vậy nên vấn đề đặt ra là chúng ta nên chọn ngăn cấm hay nỗ lực cải thiện chúng thành sản phẩm giảm thiểu tác hại hơn?
Việc các sản phẩm t.huốc l.á thế hệ mới có giảm thiểu tác hại thực sự hay không, rất cần sự vào cuộc minh bạch và nhanh chóng của các chuyên gia y tế.
Về phần các nhà làm luật, nên có cái nhìn cởi mở hơn, trong bối cảnh hiện nay t.huốc l.á điếu, vốn là sản phẩm t.huốc l.á độc hại nhất, đang được xem là ngành kinh doanh hợp pháp và có điều kiện ở nước ta./.
Những điều cần biết về chất chống oxy hóa
Các chất chống oxy hóa bao gồm vitamin, khoáng chất, flavonoid, curcumin, catechin, tannin, carotenoid, terpene, alkaloid,… Một số chất chống oxy hóa được tiêu thụ phổ biến là vitamin C và E, beta-carotene, lycopene, lutein và zeaxanthin.
Chất chống oxy hóa có mặt trong nhiều loại thực phẩm thực vật – Ảnh minh họa từ internet
Chất chống oxy hóa và các gốc tự do gây hại
Gốc tự do là những phân tử không bền vững được sản xuất ra khi cơ thể giải phóng năng lượng từ thực phẩm và trong quá trình thể dục, vận động. Tiếp xúc với ô nhiễm môi trường, khói t.huốc l.á và tia UV từ ánh nắng mặt trời có thể làm tăng sự sản sinh các gốc tự do.
Ở cấp độ tế bào, các gốc tự do lấy đi electron từ nguyên tử, làm thay đổi chức năng của tế bào. Quá trình này dẫn đến sự phá hủy tế bào gọi là tình trạng stress oxy hóa.
Các chất chống oxy hóa đ.ánh bại stress oxy hóa. Stress oxy hóa có thể dẫn tới nhiều loại bệnh tật như bệnh tim mạch, béo phì, tiểu đường, bệnh suy giảm trí nhớ Alzheimer và Parkinson. Rau củ quả chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn sự phá hủy tế bào. Cơ thể chúng ta cũng có khả năng sản xuất các chất chống oxy hóa.
Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã nhấn mạnh lợi ích của chế độ ăn phong phú các chất chống oxy hóa cùng với các yếu tố về lối sống, lựa chọn ăn uống đối với sức khỏe và khả năng phòng chống bệnh tật của cơ thể. Các nhà nghiên cứu không thể chứng minh rằng riêng lẻ chất chống oxy hóa có thể giúp giảm và ngăn chặn bệnh tật.
Các chất chống oxy hóa bổ sung thực sự có tác dụng?
Bổ sung các chất chống oxy hóa liều cao dưới dạng các chế phẩm không giống với việc hấp thu các chất chống oxy hóa liều thấp thông qua thực phẩm. Tác dụng tăng thêm của nhiều dưỡng chất khác bên cạnh chất chống oxy hóa cũng có thể góp phần làm giảm nguy cơ bệnh tật. Không ít nghiên cứu kết luận rằng, chế phẩm bổ sung chất chống oxy hóa không hề có tác dụng cải thiện sức khỏe.
Trong số đó, công trình Nghiên cứu về tác dụng của chất chống oxy hóa với bệnh tim mạch ở người nữ – WACS tiến hành trên 8.000 phụ nữ có lịch sử dùng thuốc, từ 40 t.uổi trở lên. Các đối tượng này có nguy cơ phát triển bệnh tim mạch cao, được cho sử dụng các chế phẩm bổ sung vitamin C, E và beta carotene. Kết quả quan sát không cho thấy sự cải thiện sức khỏe. Còn với người nữ từ 65 t.uổi trở lên, các chế phẩm bổ sung cũng không giúp cải thiện chức năng tư duy.
Thử nghiệm về tác dụng ngăn ngừa ung thư của vitamin E và selenium – SELECT với sự tham gia của 35.000 nam giới trên 50 t.uổi, cho thấy các chế phẩm bổ sung này không giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến t.iền liệt ở người nam. Trên thực tế, chỉ thuần túy hấp thu các chế phẩm bổ sung vitamin E lại làm tăng 17% nguy cơ mắc ung thư này.
Một trong những lý do khiến vitamin E tốt cho sức khỏe chính là vì vitamin E có 8 dạng thức hóa học, trong khi đó alpha-tocopherol chỉ là dạng bổ sung duy nhất của vitamin E trong các chế phẩm bổ sung.
