1. Ăn chay là gì?
Ăn chay là một loại chế độ ăn uống trong đó người ta kiêng ăn thịt và các sản phẩm từ động vật, và thường tập trung vào việc tiêu thụ các loại thực phẩm từ nguồn thực vật. Thay vào đó, người ăn chay tập trung chủ yếu vào việc ăn các loại thực phẩm từ các nguồn thực vật như rau, củ, quả, hạt, đậu, cám, lúa mạch, hạt chia, đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành như đậu phụ và tương đậu nành.
2. Những chế độ ăn chay phổ biến
Ăn chay hạt (Vegan): Chế độ ăn chay này không bao gồm bất kỳ sản phẩm nào từ nguồn động vật, bao gồm thịt, cá, trứng, sữa, và các sản phẩm chế biến từ sữa như phô mai, bơ… Người ăn chay hạt tập trung vào ăn nhiều hạt, quả, rau củ, ngũ cốc, hạt giống, và thực phẩm từ đậu nành hoặc các loại cây đậu khác để đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng.
Ăn chay tự nhiên (Lacto-Ovo Vegetarian): Chế độ ăn chay này bao gồm các loại thực phẩm từ thực vật như hạt, quả, rau củ, ngũ cốc, đậu, nhưng vẫn cho phép sử dụng trứng và sản phẩm từ sữa như sữa, sữa chua, phô mai…
Ăn chay chuyên sâu (Lacto Vegetarian): Tương tự như ăn chay tự nhiên, nhưng chỉ loại bỏ trứng và các sản phẩm từ trứng.
Ăn chay nghiêm ngặt (Ovo Vegetarian): Giống như ăn chay tự nhiên, nhưng loại bỏ sữa và sản phẩm từ sữa, chỉ cho phép sử dụng trứng.
Ăn chay một ngày trong tuần (Meatless Monday): Chế độ này đặc biệt phổ biến trong cộng đồng những người không hoàn toàn ăn chay. Họ sẽ ăn chay hoàn toàn vào một ngày cụ thể trong tuần, thường là thứ Hai.
Ăn chay một bữa trong ngày (Plant-Based Meal): Thay vì ăn chay hoàn toàn, một số người chọn ăn chay trong một hoặc một vài bữa ăn trong ngày, trong đó thực đơn toàn bộ hay một phần là các món chay.
Ăn chay linh hoạt: Đây là một khái niệm đang ngày càng được phổ biến. Ăn chay linh hoạt là người thực hiện chế độ ăn chay nhưng linh hoạt và cho phép sử dụng thịt hoặc sản phẩm động vật trong một số trường hợp đặc biệt hoặc cần thiết.
3. Ăn chay có được uống sữa không?
Câu trả lời là “Có” nhưng chỉ khi bạn là người theo chế độ ăn chay “Lacto vegetarian” (không ăn thịt, cá, trứng). Ngược lại, nếu bạn là người theo phong cách ăn chay trường, hoặc ăn theo khái niệm ăn chay truyền thống thì việc uống sữa là không được phép.
4. Tại sao nhiều người ăn chay nhưng vẫn uống sữa bò?
Có nhiều nguyên nhân khiến một số người ăn chay vẫn uống sữa bò, dưới đây là một số lý do phổ biến:
Phong cách ăn chay đa dạng: Có nhiều cách tiếp cận chế độ ăn chay, và mỗi người có thể tuân thủ theo quy tắc riêng của họ. Một số người ăn chay chỉ loại trừ thịt và các sản phẩm từ động vật, nhưng vẫn tiếp tục tiêu thụ các sản phẩm từ sữa bò, trứng và các sản phẩm sữa khác.
Lý do sức khỏe: Một số người ăn chay bắt đầu chế độ này vì lý do sức khỏe, chẳng hạn như giảm nguy cơ bệnh tim mạch, tiểu đường, và các vấn đề sức khỏe khác. Sữa bò có nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như canxi, vitamin D, và protein, có thể cung cấp lợi ích cho sức khỏe, và do đó, họ vẫn tiêu thụ sữa bò để đảm bảo cơ thể nhận đủ các chất dinh dưỡng này.
Thói quen và khẩu vị: Sữa bò và các sản phẩm từ sữa có thể đã là một phần quan trọng của thực đơn của họ trước khi họ quyết định ăn chay. Nó có thể khá khó khăn để thay đổi hoàn toàn khẩu vị và bỏ bỏ hoàn toàn các thức ăn yêu thích, và do đó, một số người chọn giữ lại sữa bò trong chế độ ăn chay của họ.
Quan điểm cá nhân : Một số người ăn chay có thể chọn giới hạn tiêu thụ các sản phẩm từ động vật như thịt, nhưng họ cho rằng việc sử dụng sữa bò và các sản phẩm từ sữa không gây hại đến động vật một cách trực tiếp và không xâm phạm quyền sống của chúng.
4.1. Ăn chay có được uống sữa Ông Thọ không?
Người ăn chay theo chế độ Lacto Vegetarian hoặc Lacto-ovo vẫn có thể sử dụng sữa Ông Thọ. Đây là loại sữa đặc chứa nhiều chất đạm, chất béo, carbohydrate, mang đến nguồn năng lượng dồi dào cho cơ thể.
4.2. Ăn chay có được uống sữa tươi không?
Nếu phương pháp ăn chay bạn đang tuân thủ cho phép uống sữa bò, thì bạn hoàn toàn có thể thêm các loại sữa tươi khác như sữa dê hay sữa cừu vào chế độ ăn của bạn. Các loại sữa này cũng là nguồn cung cấp protein, chất béo và các kháng thể có lợi cho cơ thể.
Sữa tươi từ các loại động vật như dê hay cừu có thể có hàm lượng canxi cao hơn so với sữa đã qua chế biến, như sữa thanh trùng hay sữa tiệt trùng. Canxi là một khoáng chất quan trọng cho sự phát triển và duy trì xương và răng khỏe mạnh, vì vậy việc bổ sung canxi từ nguồn tự nhiên là một điểm tích cực trong chế độ ăn chay.
4.3. Ăn chay có được uống sữa Milo không?
Thành phần trong sữa Milo bao gồm:
- Sữa bột tách kem
- Protomalt chiết xuất từ mầm lúa mạch
- Đường
- Siro glucose
- Bột cacao
- Dầu bơ
- Bột whey
- Khoáng chất
- Vitamin
- Chất ổn định
- Chất nhũ hóa
- Chiết xuất đậu nành
- Chất ổn định
- Chất tạo ngọt tổng hợp
Theo thành phần ta có thể thấy sữa Milo có chứa sữa bột tách kem là sản phẩm tạo ra từ sữa động vật. Vì vậy, những người theo đuổi chế độ ăn thuần chay không thể uống sữa Milo.
4.4. Ăn chay có được uống sữa Ensure không?
Những thành phần trong sữa Ensure
- Tinh bột bắp thủy phân
- Sucrose
- Dầu hướng dương
- Khoáng chất (canxi, kali, photpho, magie,…)
- Dầu đậu nành
- Đạm đậu nành
- Đạm sữa
- Các loại axit béo
- Các loại vitamin
Theo thành phần ta có thể thấy rằng thành phần sữa Ensure có một lượng nhất định là đạm sữa. Đây là thành phần có nguồn gốc từ động vật. Vì vậy, những người ăn chay thuần (chay trường) không nên uống sữa Ensure.
4.5. Ăn chay có được uống sữa chua không?
- Người ăn chay theo chế độ Lacto Vegetarian hoặc Lacto-ovo vẫn có thể sử dụng sữa chua trong các bữa ăn.
- Vì sữa chua là sản phẩm của quá trình lên men các loại sữa bò có nguồn gốc từ động vật nên những người chay thuần không nên ăn sữa chua
5. Các loại sữa nên dùng khi ăn chay
Sữa đậu nành: Sữa đậu nành là một lựa chọn phổ biến cho người ăn chay. Nó được làm từ hạt đậu nành và có thể có nhiều hương vị khác nhau như hương vani, hạnh nhân, hay sô-cô-la. Sữa đậu nành cung cấp nhiều protein và canxi tự nhiên.
Sữa hạt: Có nhiều loại sữa hạt như sữa hạnh nhân, sữa hạt lanh, sữa hạt điều, sữa hạt bí ngô, và sữa hạt hướng dương. Đây là những lựa chọn giàu chất dinh dưỡng và không chứa thành phần động vật.
Sữa hạt quả: Sữa hạt quả chẳng hạn như sữa hạt óc chó, sữa hạt chia, và sữa hạt hướng dương, cũng là những lựa chọn phổ biến. Chúng cung cấp nhiều chất dinh dưỡng quan trọng và thường được bổ sung vitamin và khoáng chất.
Sữa hạt ngũ cốc: Sữa hạt ngũ cốc được làm từ các loại hạt ngũ cốc như lúa mạch, yến mạch, hoặc lúa mì. Chúng thường giàu canxi và vitamin B12, một loại vitamin thường thiếu hụt trong chế độ ăn chay.
Sữa hạt chùm nho: Sữa hạt chùm nho là một lựa chọn mới trong thị trường thực phẩm thực vật. Nó được làm từ hạt chùm nho và cung cấp chất chống oxy hóa và chất xơ.
Sữa hạnh nhân: Sữa hạnh nhân được làm từ hạnh nhân và nước, có vị thơm ngon và giàu chất dinh dưỡng, đặc biệt là canxi, vitamin E và chất béo không bão hòa.
Sữa hạt điều: Sữa hạt điều được làm từ hạt điều và nước, giàu vitamin E, chất xơ và chất béo không bão hòa.
Sữa đậu nành: Sữa đậu nành là lựa chọn phổ biến cho người ăn chay, chứa ít chất béo bão hòa và giàu chất xơ, protein, canxi và vitamin D.
Sữa hạt dẻ: Sữa hạt dẻ có vị thơm ngon và cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm chất béo không bão hòa và vitamin E.
Sữa hạt lựu: Sữa hạt lựu có hương vị tươi mát và giàu chất dinh dưỡng, bao gồm chất béo không bão hòa và vitamin C.
Sữa lúa mạch: Sữa lúa mạch chứa nhiều chất xơ và giàu các vitamin nhóm B.
Sữa hạt flax: Sữa hạt flax có chứa nhiều axit béo omega-3, chất xơ và chất chống oxy hóa.
Sữa gạo: Sữa gạo là lựa chọn không chứa gluten và thích hợp cho những người có dị ứng hoặc không tiêu thụ lúa mạch.
Ngoài ra, còn có các sữa thực vật khác như sữa lúa mạch, sữa điều, sữa dừa, sữa gạo và sữa quinoa. Hãy thử các loại sữa khác nhau và tìm ra loại phù hợp với khẩu vị và nhu cầu dinh dưỡng của bạn.
6. Cách làm sữa đặc thuần chay tại nhà
Để làm sữa đặc thuần chay tại nhà, bạn có thể sử dụng nguyên liệu thực vật như đậu nành, hạt cà phê, hoặc hạnh nhân. Dưới đây là cách làm sữa đặc thuần chay từ đậu nành:
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 1 cup đậu nành khô (đã ngâm nước qua đêm)
- 4 cups nước
- 1/4 cup đường (có thể điều chỉnh lượng đường theo khẩu vị)
- 1/4 tsp muối
- 1/2 tsp vani (tùy chọn)
Cách bước làm sữa đặc thuần chay tại nhà
Bước 1: Rửa sạch đậu nành đã ngâm qua đêm và nấu chúng trong nước trong khoảng 15 phút. Đậu nành sẽ mềm hơn sau khi nấu.Khi đậu nành đã mềm, đổ nước nấu ra và để nguội chúng trong vài phút.Bỏ đậu nành đã nấu vào máy xay hoặc máy xay sinh tố, thêm nước và xay nhuyễn. Tùy theo sở thích, bạn có thể thêm thêm nước để điều chỉnh độ đặc của sữa.
Bước 2: Đổ hỗn hợp đậu nành đã xay qua một lớp vải sạch hoặc sử dụng túi lọc, rồi vắt để lấy nước cốt.Đổ nước cốt đậu nành vào một nồi và đun sôi lên với lửa nhỏ.Khi nước cốt đậu nành đã sôi, thêm đường và muối, khuấy đều.
Bước 3: Đun sữa đậu nành với lửa nhỏ cho đến khi nó bắt đầu sệt lại và có độ đặc mong muốn.Nếu bạn muốn thêm hương vị vani, hãy thêm vào lúc này và khuấy đều.
Bước 4: Tắt bếp và để sữa đậu nành nguội tự nhiên trong nồi.Đổ sữa đậu nành vào hũ và bảo quản trong tủ lạnh. Sữa đậu nành tự nhiên sẽ còn tươi và ngon trong vòng 3-4 ngày.
Nếu bạn muốn có sữa đặc từ hạt cà phê hoặc hạnh nhân, thực hiện tương tự nhưng với nguyên liệu tương ứng. Lưu ý rằng sữa từ hạnh nhân có thể cần phải được lọc kỹ hơn để loại bỏ cặn bã.
Mong rằng bài viết của Emdep đã giúp bạn đọc trả lời được câu hỏi “ăn chay có được uống sữa không”. Chúc các bạn có một chế độ ăn chay lành mạnh, giúp cơ thể luôn dồi dào sức khỏe nhé.
Linh Linh (tổng hợp)
