Gạo lứt có nhiều chất xơ, vitamin, khoáng chất hơn gạo trắng nhưng cả hai đều tốt cho bệnh nhân mắc bệnh đường ruột.
Cơm là món ăn chính của nhiều nước châu Á bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam. Trong đó, gạo trắng là lựa chọn phổ biến của hầu hết các gia đình. Tuy nhiên, những năm gần đây, gạo lứt được nhiều người ưa dùng nhờ danh tiếng mang lại lợi ích cho sức khỏe hơn gạo trắng.
Vậy hai loại gạo khác nhau như thế nào và những khác biệt đó ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta ra sao?
Bạn có thể kết hợp ăn cả hai loại gạo. Ảnh minh họa: AIB
Giá trị dinh dưỡng của hai loại gạo
Chuyên gia dinh dưỡng người Mỹ Caitlin Carr giải thích: “Gạo trắng chỉ chứa một phần cấu trúc hạt gạo thông thường do quá trình tinh chế loại bỏ hai phần chính”. Ngũ cốc nguyên hạt, bao gồm gạo lứt, có cám, mầm và nội nhũ. Gạo trắng chỉ còn nội nhũ.
Bởi vậy, gạo lứt cung cấp nhiều chất xơ hơn gạo trắng một chút. 130g gạo lứt có khoảng 2g chất xơ trong khi gạo trắng chỉ chứa khoảng 0,5g.
Gạo lứt cũng có nhiều khoáng chất thiết yếu hơn như mangan, phốt pho, selen và magie cùng với các vitamin B. Trong gạo lứt có hợp chất thực vật tốt như flavonoid, hỗ trợ sức khỏe đường ruột, xương, tim, miễn dịch và trao đổi chất.
Lợi ích của gạo lứt
Gạo lứt được tiêu hóa chậm hơn và tạo ra lượng đường trong m.áu thấp hơn. “Do hàm lượng chất xơ cao nên gạo lứt là một loại carbohydrate phức tạp, trong khi gạo trắng là carbohydrate đơn giản. Điều này có nghĩa gạo lứt mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa so với gạo trắng”, chuyên gia Carr giải thích.
Theo Real Simple, thời gian tiêu hóa gạo lứt kéo dài giúp ổn định mức năng lượng và đường huyết. Lợi ích này đặc biệt có ý nghĩa đối với người bệnh tiểu đường loại 2.
Chất xơ hòa tan trong gạo lứt hỗ trợ đường ruột và tiêu hóa khỏe mạnh. Chuyên gia Carr chia sẻ: “Chất xơ hòa tan duy trì hoạt động đều đặn của ruột, giảm mức cholesterol và nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột của chúng ta, có liên quan đến sức khỏe miễn dịch, đường ruột và não tốt hơn”.
Gạo trắng cũng có những giá trị nhất định. Ảnh minh họa: AIB
Lợi ích của gạo trắng
Gạo trắng không thể sánh ngang với gạo lứt về mặt dinh dưỡng do hàm lượng chất xơ và vi chất dinh dưỡng thấp hơn. Do đó, khi bạn ăn gạo trắng, lượng đường trong m.áu tăng nhanh rồi giảm đột ngột.
Là một loại carbohydrate tinh chế, gạo trắng có chỉ số đường huyết 70 trong khi gạo lứt có 50. Theo một nghiên cứu của Đại học Tokyo (Nhật), việc tiêu thụ gạo trắng quá thường xuyên có thể khiến chúng ta có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao hơn.
Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa gạo trắng không thể là một phần của chế độ ăn uống lành mạnh – đặc biệt khi được ăn kèm với các nguồn giàu chất xơ và protein cao.
Gạo lứt và gạo trắng đều là thực phẩm không chứa gluten tự nhiên và có hàm lượng fodmap (tinh bột hấp thu kém) thấp. Đối với những người mắc bệnh celiac (bệnh đường ruột do gluten) hoặc đang áp dụng chế độ ăn kiêng để loại bỏ hội chứng ruột kích thích, loại gạo nào cũng phù hợp.
Bạn nên chọn ăn loại gạo nào?
Gạo trắng là thực phẩm truyền thống thơm ngon với nhiều người nhưng không thể phủ nhận gạo lứt có lợi thế về chất xơ, vi chất dinh dưỡng và hợp chất thực vật có lợi.
Mặc dù ăn gạo trắng ở mức độ vừa phải vẫn phù hợp với một lối sống cân bằng, lành mạnh nhưng việc thay thế bằng gạo lứt thường xuyên chắc chắn mang lại một số lợi ích lành mạnh.
“Tôi thích cả gạo trắng và gạo lứt. Cả hai đều là nguồn cung cấp carbohydrate giá cả phải chăng, dễ chế biến, bảo quản và ăn được cùng nhiều món khác”, chuyên gia Carr bày tỏ.
Điều gì xảy ra khi bạn không ăn cơm trong 1 tháng?
Ngừng ăn cơm trong một tháng có thể giúp giảm cân và ổn định lượng đường trong m.áu với điều kiện không sử dụng các loại ngũ cốc khác.
Gạo là lương thực chủ yếu của 3,5 tỷ người trên thế giới và đã trở thành một phần không thể thiếu trong chế độ ăn hằng ngày của người dân nhiều nước châu Á trong đó có Việt Nam.
Tác dụng của ngừng ăn cơm
Chuyên gia Kristen Smith, người phát ngôn của Học viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Mỹ, nhận định: “Bất kỳ loại gạo nào cũng giàu carbohydrate – nguồn nhiên liệu chính của cơ thể”.
Cơm là món chính trong bữa ăn của người dân nhiều nước châu Á. Ảnh: Tasting Table
Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy ăn nhiều cơm không có lợi cho sức khỏe do chứa nhiều tinh bột và thiếu một số chất dinh dưỡng nhất định. Theo Indian Express, ăn gạo trắng có những nhược điểm như làm tăng đột biến lượng đường trong m.áu, dẫn tới nguy cơ tăng cân, mắc bệnh tiểu đường loại 2. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gạo trắng cũng có thể hấp thụ asen, một chất gây ung thư. Bởi vậy, khi nấu cơm, bạn nên vo gạo kỹ.
Priya Parma, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Viện Y tế Hành động Sri Balaji (Ấn Độ), thông tin, kiêng cơm trong một tháng có thể giúp giảm cân và ổn định lượng đường trong m.áu. Khoảng 200g cơm chứa tới 200 calo.
Chuyên gia dinh dưỡng Ria Desai, Bệnh viện Wockhardt (Ấn Độ), giải thích việc ngừng ăn cơm hoàn toàn trong một tháng có thể dẫn đến giảm cân với điều kiện không được thay thế bằng các loại ngũ cốc khác và phải hạn chế tổng lượng carbohydrate.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý, lượng đường trong m.áu chỉ giảm trong thời gian kiêng cơm. Khi bạn bắt đầu ăn cơm trở lại, nồng độ đường glucose sẽ bắt đầu thay đổi. Dù vậy, việc ăn một bát cơm nhỏ mỗi bữa không gây hại cho cơ thể.
Bạn cần vo kỹ gạo trước khi nấu. Ảnh: Tasting Table
Suy nhược cơ
Các chuyên gia thường khuyến nghị chế độ ăn uống cân bằng bao gồm nhiều loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng. Việc loại bỏ cơm khỏi thực đơn có thể là tạm thời để giảm lượng carbohydrate hấp thụ.
Theo chuyên gia Parma, cơm chứa carbohydrate rất cần thiết cho việc sản xuất năng lượng. Không hấp thụ carbohydrate có thể khiến một người yếu đi vì khi đó cơ thể sử dụng protein bằng cách phá vỡ cơ bắp để tạo ra năng lượng, dẫn đến thiếu hụt vitamin và khoáng chất. Khi đó, bạn giảm cân do mất cơ bắp chứ không phải do đốt cháy mỡ, đây là điều nên tránh.
Bởi vậy, các chuyên gia khuyên bạn nên ăn hạn chế gạo trắng và thay thế bằng gạo lứt. Đây là loại gạo chất lượng hàng đầu do chứa nhiều vitamin B, kẽm và magie, nhiều chất xơ, giúp ổn định lượng đường trong m.áu, nuôi dưỡng lợi khuẩn trong đường tiêu hóa.
Ngoài ra, bạn có thể thêm chất xơ vào bữa cơm dưới dạng rau, hạt. Khi nấu cơm trộn với một số loại ngũ cốc sẽ tạo ra protein giúp cơ thể hấp thụ tốt hơn.
