Nhịn ăn, kiêng khem cực đoan, chế biến thức ăn quá cầu kỳ là những sai lầm khiến bệnh tiểu đường nặng hơn.
Đái tháo đường, hay tiểu đường, là bệnh do rối loạn chuyển hóa, khiến lượng đường trong m.áu luôn cao hơn bình thường. Bệnh có tính chất mạn tính không lây và không thể điều trị dứt điểm. Đái tháo đường gây ra nhiều biến chứng nặng nề, như tai biến mạch m.áu não, nhồi m.áu cơ tim, mù lòa, suy thận, loét bàn chân phải cắt chi, thậm chí t.ử v.ong… nếu không điều trị đúng.
Bên cạnh vận động và sử dụng thuốc, dinh dưỡng rất quan trọng trong điều trị bệnh và kiểm soát biến chứng, đặc biệt với bệnh nhân đái tháo đường type 2. Tuy nhiên, nhiều người điều trị bệnh không hiệu quả do thiếu kiến thức dinh dưỡng, bác sĩ Nguyễn Thị Ánh Vân, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP HCM (HCDC) cho biết.
Bác sĩ Vân chỉ ra ba sai lầm lớn trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường.
Trước hết, khi biết mắc bệnh, nhiều người lập tức nghĩ đến việc phải kiêng đường và tinh bột tuyệt đối. Ă n uống cực đoan, chỉ ăn rau xanh, không thịt cá, hoa quả chín… trong thời gian dài khiến cơ thể thiếu hụt chất dinh dưỡng, suy kiệt. Cơ thể không có đường thì không sinh ra năng lượng, não bộ sẽ trì trệ, cơ thể mệt mỏi, hạ đường huyết.
“Người bệnh vẫn phải ăn cơm, bún, miến, khoai, chỉ là ăn ít hơn bình thường. Có đủ năng lượng sống rồi mới tính đến điều chỉnh để chữa bệnh”, bác sĩ Vân khuyên.
Thứ hai là chọn đúng thực phẩm nhưng chế biến sai . Thực tế, gạo lứt hoặc gạo nguyên cám, các loại đậu, cà rốt, cam tươi… phù hợp với người đái tháo đường, song cách nấu khác nhau mang lại giá trị đường khác nhau.
Bác sĩ Vân ví dụ, nấu cơm gạo lứt tỷ lệ gạo và nước là 1:1, cơm khô vừa phải, một chén cơm có lượng đường là 58%. Nếu tăng lượng nước lên gấp đôi để cơm mềm hơn, lượng đường sẽ tăng thêm 20%. Ăn sống cà rốt hoặc uống nước ép tươi, lượng đường là 16%. Nhưng thái nhỏ cà rốt nấu súp, hầm nhừ thì lượng đường là 92%, hoàn toàn phản tác dụng trong điều trị tiểu đường. Ăn cam nguyên múi cũng tốt hơn vắt nước cam để uống.
Hầm nhừ, chiên xào quá lâu, cắt nhỏ làm giá trị dinh dưỡng của thực phẩm bị hao hụt, thậm chí sinh ra độc tố. Thêm vào đó, thức ăn mềm giúp hệ tiêu hóa vận hành dễ dàng hơn, chuyển hóa dinh dưỡng nhanh hơn, lượng đường hấp thu vào m.áu nhanh. Vì thế, luộc, hấp, nấu chín thực phẩm vừa phải là cách chế biến tốt nhất trong chế độ ăn của người đái tháo đường.
Hạn chế ăn quá nhiều bữa trong ngày . Tuy nhiên người bệnh tiểu đường béo phì có thể ăn 5 bữa một ngày, do không được nạp quá nhiều năng lượng một lúc. Ăn thành nhiều bữa nhỏ, ít, làm giảm cảm giác đói. Người cân nặng bình thường nên ăn ba bữa cố định, đúng giờ, thêm một bữa phụ trước khi ngủ khoảng một giờ.
Bác sĩ Hồ Đắc Phương, khoa Nội tiết, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, cho hay, về mặt lâm sàng, dễ kiểm soát lượng đường huyết hơn nếu ăn ba bữa cố định.
Khẩu phần ăn tiêu chuẩn trong mỗi bữa chính cho bệnh nhân đái tháo đường gồm hai phần rau xanh, một phần thịt cá và một phần tinh bột. Ảnh: CDC.gov
Các bác sĩ khuyến cáo, mỗi ngày người tiểu đường cần ăn 20 loại thực phẩm. Bữa ăn chính chiếm 30-35% tổng năng lượng và các loại dưỡng chất. Bữa phụ là một quả chuối, hai quả quýt hoặc một ly sữa không đường, sữa chua… bổ sung 5-10% năng lượng còn lại. Tập thể dục 30-45 phút mỗi ngày, uống hoặc tiêm thuốc đúng chỉ định của bác sĩ.
Năm 2019, ước tính khoảng 3,8 triệu người Việt mắc bệnh tiểu đường. Dự báo năm 2040, khoảng 6,1 triệu người mắc bệnh và xu hướng ngày càng trẻ hóa. Trước kia bệnh thường gặp ở lứa t.uổi trên 40, nay dần xuất hiện ở t.uổi 30, có cả t.rẻ e.m, theo HCDC.
Bác sĩ khuyên những người trên 40 t.uổi, trong gia đình có người mắc tiểu đường cần đi tầm soát sớm. Xét nghiệm đường huyết là cách duy nhất phát hiện bệnh.
Nhiều người bị sốc khi đi khám mắt lại phát hiện ung thư, tiểu đường…
Thông qua khám mắt định kỳ, bác sĩ mắt có thể xác định hơn 30 chứng bệnh, trước khi bệnh nhân phát bệnh hoặc xuất hiện triệu chứng.
Nhiều người bị sốc khi phát hiện mắc ung thư, tiểu đường và bệnh Alzheimer trong khi khám mắt – ẢNH MINH HỌA: SHUTTERSTOCK
Thực tế, chỉ cần khám mắt, có thể phát hiện và chẩn đoán nhiều bệnh như: suy giảm chức năng nhận thức, viêm nhiễm, bệnh tim, tiểu đường, một số loại ung thư, lupus, bệnh gan, bệnh đa xơ cứng và thậm chí cả bệnh AIDS, theo benefitspro.com .
Một nghiên cứu từ Tạp chí Nhãn khoa Quốc tế cho thấy 21% bệnh nhân huyết áp cao phát hiện bệnh trong khi khám mắt, và trong số này, 66,7% không biết mình bị tăng huyết áp.
Tại sao khám mắt có thể giúp cứu sống bạn?
Vì có mối liên quan chặt chẽ giữa tim mạch và thị lực, giữa các mạch m.áu trong mắt và hệ thống tim mạch, nhiều người bị sốc khi phát hiện mắc ung thư, tiểu đường và bệnh Alzheimer trong khi khám mắt, theo benefitspro.com .
1. Khám mắt giúp phát hiện ung thư
Nhạc sĩ 21 t.uổi, đi khám mắt, và phát hiện ra một khối u não có kích thước bằng quả bóng golf – ẢNH: SHUTTERSTOCK
Một số loại ung thư có thể được phát hiện trong khi khám mắt, gồm ung thư m.áu, ung thư ruột kết, ung thư não và khối u ở mắt.
Vì khối u não thường gây nhìn mờ hoặc nhìn đôi, chuyển động mắt bất thường hoặc trường nhìn bị hạn chế. Do khối u chèn ép hoặc gây sưng lên hệ thống cấu trúc mắt gây ra.
Một câu chuyện về phát hiện khối u não trong khi khám mắt gây xôn xao dư luận quốc tế: Harry Mockett, nhạc sĩ 21 t.uổi, do không thể xem được TV, đã đi khám mắt, và phát hiện ra một khối u não có kích thước bằng quả bóng golf. Nhờ vậy mà anh đã được cứu mạng, theo benefitspro.com .
2. Bệnh tiểu đường và thị lực
Theo một nghiên cứu từ Human Capital Management Services, có đến 20% bệnh nhân tiểu đường phát hiện mình mắc bệnh sau khi khám mắt.
Trong khi khám mắt, bác sĩ nhãn khoa kiểm tra dây thần kinh thị giác, mạch m.áu võng mạc và mặt sau của mắt. Trong quá trình kiểm tra này, bác sĩ có thể nhận thấy rò rỉ trong các mao mạch nhỏ ở võng mạc, đó là dấu hiệu của bệnh võng mạc tiểu đường, là bệnh mà võng mạc bị tổn thương do bệnh tiểu đường gây ra.
Đặc biệt, bệnh nhân tiểu đường, nếu không khám mắt hằng năm, có thể có nguy cơ mù lòa, theo benefitspro.com .
Khám mắt thường xuyên không chỉ giúp phát hiện sớm bệnh tiểu đường mà còn giảm mù lòa và các biến chứng khác của bệnh này.
3. Chức năng não và suy giảm thị lực
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng khám mắt có thể dự đoán chứng sa sút trí tuệ. Một nghiên cứu từ Trường Y Đại học Stanford (Mỹ) cho thấy những người cao niên bị suy giảm thị lực, có nguy cơ bị rối loạn chức năng nhận thức cao gấp 3 lần.
Một nghiên cứu tương tự từ Đại học Washington (Mỹ), cho thấy các bác sĩ mắt có thể phát hiện những thay đổi nhỏ trong các mạch m.áu võng mạc – dấu hiệu của bệnh Alzheimer – nhiều năm trước khi xảy ra hiện tượng mất trí nhớ.
Từ nay bạn đã biết, khám thị lực định kỳ chính là công cụ tầm soát hiệu quả các bệnh mạn tính nghiêm trọng nhất. Có thể phát hiện sớm nhiều năm trước khi xuất hiện các triệu chứng, theo benefitspro.com .
