Công nghệ 4.0, trí tuệ nhân tạo tưởng như xa vời lại có thể hiện diện ngay bên cạnh chúng ta, phục vụ bệnh nhân Việt Nam bằng những thứ tưởng như xa lạ như ‘bác sĩ ảo’, các thiết bị chẩn đoán nhỏ gọn như thiết bị nội soi dạng viên nhộng…
Thuật toán LYNA xác định khu vực khối u ở giữa và phân loại chính xác các khu vực không phải có khối u – Ảnh: GOOGLEBLOG
5 năm trước, là bác sĩ chuyên khoa về siêu âm, ông TRẦN QUÝ TƯỜNG – hiện là cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Bộ Y tế – không hề nghĩ đến một ngày cái máy siêu âm vốn cồng kềnh giờ có thể di chuyển khắp nơi chỉ với đầu dò thiết kế bao gồm cả thiết bị phát sóng siêu âm và màn hình là màn hình điện thoại. Hiện nay, chúng ta đã có thiết bị điện tim nhỏ trong lòng bàn tay…
* Những ứng dụng rất mới trong y khoa đã được áp dụng ở Việt Nam như thế nào, thưa ông?
– Nói trí tuệ nhân tạo nghe có vẻ xa vời, nhưng đã áp dụng nhiều trong chẩn đoán y khoa ở Việt Nam. Ở Phú Thọ, bệnh viện đã ứng dụng kho dữ liệu có trên 1,5 triệu hồ sơ bệnh án điều trị ung thư ở Mỹ, kho dữ liệu này cũng thường xuyên được cập nhật để hỗ trợ chẩn đoán, điều trị ung thư.
Trước đây, nếu Phú Thọ muốn chẩn đoán một ca bệnh khó, họ phải hỏi bác sĩ ở Hà Nội, nhưng giờ có kho dữ liệu, họ nhận được những gợi ý từ phương pháp chẩn đoán, điều trị, phác đồ hiện đại tại Mỹ. Có thể coi đây là một “quyển sách” nhiều dữ liệu, cập nhật, khi bác sĩ thật chẩn đoán, nếu còn gì băn khoăn thì “sách” gợi ý thêm, rà soát thêm chẩn đoán của bác sĩ mà không lệ thuộc vào điều trị theo thói quen.
Hay trong dược lâm sàng, trong khuyến nghị về dinh dưỡng cho bệnh nhân, phần mềm sẽ cho khuyến cáo, bác sĩ chẩn đoán sẽ rà soát khuyến cáo đó, nếu ổn thì có thể cung cấp cho bệnh nhân.
Nói theo cách dễ hiểu thì những phần mềm hỗ trợ chẩn đoán điều trị ung thư, tim mạch, đái tháo đường… kiểu này là “bác sĩ ảo”, khi tích hợp giọng nói nữa thì có thể bệnh nhân hỏi, bác sĩ ảo trả lời. Tất nhiên khi rà soát để có kết luận thì vẫn phải là bác sĩ thật, các phần mềm giúp có thêm gợi ý để bác sĩ thêm phương tiện nhằm chẩn đoán tốt hơn.
Và Việt Nam đều đã và đang áp dụng những tiến bộ này vào chẩn đoán, bác sĩ ảo cũng đã có, chỉ là chưa tích hợp giọng nói thôi. Siêu âm nhỏ, điện tim nhỏ đều đã có ở một số bệnh viện. Hay Việt Nam đã bước đầu triển khai kỹ thuật xét nghiệm gen xem 10 năm sau anh có nguy cơ mắc bệnh gì, nếu 50 t.uổi đi xét nghiệm kết quả cho là 60 t.uổi có nguy cơ ung thư thì mình sớm thay đổi lối sống, chế độ ăn, tập luyện, tăng cường tầm soát…
* Theo ông, bệnh nhân và cả thầy thuốc sẽ được lợi ích gì khi những bác sĩ ảo, thiết bị thông minh hiện diện?
– Là bác sĩ chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh, chỉ 5 năm trước thôi, tôi không nghĩ những trang thiết bị y tế cho chuyên ngành của mình lại thay đổi nhanh như vậy. Trước đây bệnh nhân đi làm nội soi rất phiền hà, giờ người ta đã chế ra thiết bị nội soi dạng như viên thuốc con nhộng. Tất cả những bước tiến này nhằm phục vụ cả bệnh nhân và thầy thuốc.
Hiện đã có 5 bệnh viện tuyên bố không dùng bệnh án giấy, không dùng t.iền mặt khi thanh toán trong bệnh viện. Hệ thống quản lý sức khỏe từng cá nhân đang được hoàn thiện cũng đem lại nhiều lợi ích.
Người dân sẽ không còn sợ mất sổ y bạ khám bệnh, lại có thể theo dõi sức khỏe suốt đời, lần trước bệnh nhân đến khám do bệnh lý gì, tình trạng ra sao, đã uống thuốc gì… đều được lưu lại hết. Và tốt hơn nữa, những cải tiến này đều đã có hoặc có trong tương lai rất gần ở Việt Nam.
Giúp nâng độ chính xác trong chẩn trị
Gần đây, nhiều thuật toán dựa trên hình ảnh cũng cho thấy khả năng tương tự của AI trong việc giúp nâng cao độ chính xác trong chẩn trị bệnh của bác sĩ. Về ngắn hạn, các bác sĩ có thể sử dụng những thuật toán này để kiểm tra lại chẩn đoán của họ, đọc dữ liệu người bệnh nhanh hơn mà không lo giảm độ chính xác.
Về dài hạn, các thuật toán được chính phủ cho phép ứng dụng có thể hoạt động độc lập trong các bệnh viện, giúp các bác sĩ có thêm thời gian, sức lực để tập trung vào những trường hợp máy không thể giải quyết. (D.K.THOA)
Theo tuoitre
Phẫu thuật robot – chìa khóa mở cánh cửa công nghệ 4.0
Phẫu thuật bằng robot được đ.ánh giá là bước tiến trong kỹ thuật mổ ít xâm lấn, mang lại hiệu quả cao, mở đầu cho xu hướng tiếp cận công nghệ 4.0 trong lĩnh vực y tế.
Việc ứng dụng những hệ thống robot hiện đại nhất thế giới tại các cơ sở y tế trên địa bàn TPHCM không những nâng tầm y học của nước nhà mà còn mở ra cơ hội cho người bệnh được điều trị hiệu quả, với chi phí chỉ bằng 1/10 so với ra nước ngoài phẫu thuật.
Các bác sĩ Bệnh viện Bình Dân đang ứng dụng robot trong phẫu thuật
Thêm cơ hội cho người bệnh
Tháng 1-2016, ca phẫu thuật đầu tiên do robot Da Vinci thực hiện trên người lớn tại Bệnh viện (BV) Bình Dân đã mở ra cánh cửa mới về phẫu thuật bằng robot tại TPHCM nói riêng và Việt Nam nói chung. Từ thời điểm đó, người bệnh đến khám, điều trị phẫu thuật tại các khoa Ngoại tổng quát và Tiết niệu của BV Bình Dân được phẫu thuật bằng robot Da Vinci thế hệ Si. Tiếp nối thành công ban đầu, tháng 11-2018, BV Bình Dân thực hiện phẫu thuật robot khẩn cấp cho một thai phụ thoát khỏi nguy cơ sốc n.hiễm t.rùng đường mật, đảm bảo an toàn cho song thai 17 tuần t.uổi. Đáng chú ý, đơn vị này đã ứng dụng robot phẫu thuật trong phẫu trị ung thư gan. Người đầu tiên được thụ hưởng kỹ thuật này là ông C.M.T. (59 t.uổi, ngụ tại Long An) đã được robot cắt an toàn cả 2 thùy gan trái bị ung thư.
Hiện phẫu thuật robot tại BV Bình Dân đã trở thành phẫu thuật thường quy với 18 ê kíp phẫu thuật robot được đào tạo tại Mỹ, Hàn Quốc, Singapore… Nhiều trường hợp bệnh khó đã được phẫu thuật thành công với sự trợ giúp của hệ thống robot phẫu thuật.
Theo TS-BS Trần Vĩnh Hưng, Giám đốc BV Bình Dân, phẫu thuật bằng robot có ưu thế hơn phẫu thuật nội soi bình thường nhờ sự phát triển của công nghệ, giúp BS ngoại tổng quát và tiết niệu thực hiện được những phẫu thuật phức tạp với độ chính xác cao và thuận lợi hơn. “Đến nay, đã có 858 trường hợp được phẫu thuật bằng robot với các chuyên khoa (gồm 499 ca ngoại tiết niệu, 359 ca ngoại tổng quát và lồng ngực). Bên cạnh đó, các chuyên gia phẫu thuật của BV Bình Dân không chỉ tham gia hỗ trợ chuyển giao công nghệ phẫu thuật robot cho các BV trong nước mà còn được các BV trong khu vực đ.ánh giá cao và mời sang hỗ trợ kỹ thuật”, BS Trần Vĩnh Hưng cho hay.
Cùng với BV Bình Dân, BV Chợ Rẫy là đơn vị thứ 2 tại TPHCM thực hiện phẫu thuật bằng robot. Điều này cũng tạo dấu ấn lần đầu tiên tại Việt Nam, các BS dùng robot thay cho sức người để thực hiện việc lấy thận ghép từ người cho sống. Thao tác nhanh, chính xác đến từng chi tiết nhỏ của cánh tay robot không chỉ giúp người hiến thận sớm bình phục mà còn mang đến thành công ngoài mong đợi cho người nhận thận hiến, tránh được rủi ro trong quá trình ghép và chăm sóc hậu phẫu. Phẫu thuật robot cũng đã trở thành thường quy tại BV Chợ Rẫy, từ tháng 7-2017 đến nay đã thực hiện gần 200 trường hợp phẫu thuật cho các chuyên khoa Tiết niệu, Tiêu hóa, Gan – Mật – Tụy, Ngoại lồng ngực…
Tiệm cận công nghệ thế giới
Đầu năm 2019, BV Nhân dân 115 tạo nên tiếng vang trong giới y khoa Việt Nam khi trở thành đơn vị đầu tiên ở khu vực châu Á thực hiện thành công kỹ thuật mổ u não bằng robot Modus V Synaptive thế hệ thứ 2. Bệnh nhân Việt Nam đầu tiên được tiếp cận kỹ thuật này là một phụ nữ 67 t.uổi, ngụ tỉnh Tây Ninh. Bệnh nhân được chẩn đoán có một khối u kích thước 15-20mm ở vùng trán bên trái. Khối u phát triển gây tổn thương, phù nề xâm lấn xung quanh ảnh hưởng đến chức năng ngôn ngữ của người bệnh và đe dọa trực tiếp đến sinh mạng. Dưới sự hỗ trợ của hệ thống định vị, robot thần kinh Modus V Synaptive và 2 chuyên gia kỹ thuật đến từ Canada và Australia, ê kíp gồm 3 bác sĩ của BV Nhân dân 115 đã phẫu thuật bóc tách lấy nguyên khối u 20mm trong não của người bệnh. Ca mổ chỉ kéo dài trong vòng 90 phút, hoàn thành sớm hơn dự kiến 30 phút.
TS-BS Phan Văn Báu, Giám đốc BV Nhân dân 115, cho biết robot Modus V Synaptive được đưa vào sử dụng tại BV là hệ thống robot tiên tiến, hiện đại nhất trong giới phẫu thuật thần kinh và sử dụng thường xuyên tại các trung tâm phẫu thuật lớn ở Mỹ, Canada, Australia. Hệ thống robot này được tích hợp đa chức năng tối ưu hình ảnh, lập kế hoạch phẫu thuật, định hướng… cung cấp cho phẫu thuật viên những tiến bộ công nghệ mới nhất để thực hiện các cuộc phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, phù hợp với thông số riêng của từng bệnh nhân.
“Không chỉ hiệu quả, robot phẫu thuật còn giúp người bệnh không phải ra nước ngoài điều trị mà còn thụ hưởng chi phí rẻ hơn rất nhiều. Với mức chi trả khoảng 30%-40% từ bảo hiểm y tế, phẫu thuật robot tại Việt Nam đang có giá thành rẻ hơn 5-7 lần so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Phẫu thuật robot đang dần trở thành sự lựa chọn khả thi và hiệu quả, từng bước thay thế phẫu thuật nội soi và các phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn khác tại Việt Nam”, BS Phan Văn Báu nhận định.
THÀNH AN
Theo saigondautu
