Với ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma: HCC): kích thước khối u bao nhiêu thì có thể phát hiện được? Thời gian theo dõi đối với viêm gan virus HBV và HCV có khác nhau hay không? Đó là những câu hỏi được rất nhiều người bệnh quan tâm.
Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) là một loại ung thư khởi phát từ gan. Nó khác với ung thư gan “thứ phát”, tức là các tế bào ung thư từ các bộ phận khác của cơ thể di căn đến gan. Nếu được phát hiện sớm thì bệnh nhân sẽ có khả năng được chữa khỏi bằng phẫu thuật hoặc cấy ghép.
Bác sĩ Ngô Trường Sơn, Trung tâm ung bướu và y học hạt nhân, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ về một trường hợp bệnh nhân nam 69 t.uổi có t.iền sử viêm gan C đã 2 năm nay đi khám và điều trị bệnh viện định kỳ 3 tháng/lần. Trong thời điểm dịch Covid-19 bệnh nhân 6 tháng mới đến viện khám thì ung thư gan kích thước đã to lên nhanh chóng chiếm gần hết 1/2 thể tích gan lúc này điều trị vô cùng khó khăn và tốn kém.
Bác sĩ Sơn cho biết, khối u gan có đường kính dưới 1 cm rất khó để chẩn đoán là ung thư biểu mô tế bào gan HCC và cần được theo dõi cho đến khi nốt này phát triển đến mức có thể chẩn đoán bằng các tiêu chuẩn hình ảnh.
Đối với bệnh nhân được chẩn đoán đoán nghi ngờ mắc bệnh, bác sĩ khuyến nghị tái khám 4 tháng một lần trong năm đầu tiên và 6 tháng một lần sau đó. Trong một số nghiên cứu, thời gian trung bình cần thiết để ung thư biểu mô tế bào gan HCC phát triển đường kính từ 1 cm đến 2 cm là 212 ngày đối với bệnh nhân nhiễm viêm gan (HBV) và 328,4 ngày đối với bệnh nhân nhiễm viên gan C (HCV) cho nên khoảng thời gian theo dõi đối với các nốt nhỏ (
Khoảng thời gian tầm soát 6 tháng bằng cách sử dụng phương pháp siêu âm có hoặc không có AFP. Trong cơ thể con người có một lượng rất nhỏ nồng độ AFP (alpha-fetoprotein). Nhưng khi bạn bị mắc các bệnh lý gan hoặc đang mang thai thì chất này sẽ xuất hiện nhiều hơn trong m.áu.
Theo bác sĩ Sơn, dựa trên thời gian nhân đôi của khối u gan (khoảng 29 đến 398 ngày), khoảng thời gian tái khám 6 tháng là một lựa chọn hợp lý. Vì khoảng thời gian ngắn hơn phát hiện nhiều tổn thương nhỏ hơn, nhưng không cải thiện việc phát hiện HCC kích thước nhỏ. Tỷ lệ mắc HCC trong dân số chọn và các phương tiện có sẵn có thể ảnh hưởng đến khoảng thời gian sàng lọc. Tuy nhiên, vẫn còn một câu hỏi về khoảng thời gian tối ưu để sàng lọc là từ 4 đến 8 tháng.
Vậy đối tượng để khám sàng lọc phát hiện sớm ung thư gan là ai?
Hầu hết các bệnh nhân phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn, tiên lượng điều trị xấu.
Theo bao cao cua ghi nhan ung thu toan cau nam 2018: Ung thu bieu mo te bao gan la hay gap nhat, chiem tam 80% cac truong hop ung thư gan va thuờng lien quan đen nhung nguoi bi viem gan man tinh. Bác sĩ Sơn cho biết, những người thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ cao với bệnh ung thư gan cần thực hiện khám sàng lọc để phát hiện bệnh sớm:
– Những người mắc bệnh lý về gan như xơ gan do viêm gan B,C; người uống ba rượu nhiều; người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do bia rượu; người bị viêm đường mật nguyên phát giai đoạn 4, do thiếu hút men Alpha-1- antitrypsin; bệnh huyết sắc tố di truyền và các nguyên nhân khác…
– Những người không mắc bệnh xơ gan những nhiễm bệnh viêm gan các loại, có t.iền sử người thân trong gia đình bị mắc bệnh ung thư gan…
Hầu hết các bệnh ung thư là do những thay đổi di truyền xảy ra trong suốt cuộc đời của một người? Những thay đổi di truyền này được kích hoạt bởi các yếu tố khác nhau:
– Di truyền gen từ cha mẹ hoặc kết quả tự nhiên của quá trình lão hóa.
– Tiếp xúc với các yếu tố môi trường ô nhiễm, tia cực tím và tia bức xạ.
– Tiếp xúc với các tác nhân truyền nhiễm như vi rút Viêm gan B, C và HPV…
– Phương pháp điều trị như xạ trị, hóa trị, thuốc hormone và thuốc ức chế hệ thống miễn dịch.
– Các yếu tố về lối sống, chẳng hạn như hút thuốc, uống quá nhiều rượu, loại thực phẩm ăn, lượng thức ăn và có tập thể dục hay không, cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển ung thư.
Những người thuộc nhóm đối tượng trên có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường Nếu bạn thuộc những đối tượng kể trên thì đừng chủ quan với sức khỏe của mình, hãy đi thực hiện xét nghiệm sớm để biết mình có bị bệnh hay không để biết cách chữa trị.
Những dấu hiệu và triệu chứng giúp phát hiện của bệnh ung thư biểu mô tế bào gan
Bác sĩ Sơn cho biết, các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư sẽ phụ thuộc vào vị trí ung thư và cơ quan bị ảnh hưởng. Nếu ung thư đã lan rộng, các dấu hiệu hoặc triệu chứng có thể xuất hiện ở các bộ phận khác nhau của cơ thể. Khi ung thư tiến triển, có thể bắt đầu chèn ép hoặc làm tổn thương các cơ quan, mạch m.áu và dây kinh lân cận. Do chèn ép và gây tổn thương gây ra một số dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư.
Các dấu hiệu và triệu chứng chung của ung thư bao gồm:
– Giảm cân không giải thích được
– Mệt mỏi kéo dài
– Sốt
– Đau
– Thay đổi da như da trông sẫm màu hơn, da và mắt vàng, da ửng đỏ, ngứa.
Lối sống lành mạnh giúp giảm nguy cơ ung thư
Thói quen sống có những tác động nhất định đối với nguy cơ mắc bệnh ung thư nói chung và ung thư biểu mô tế bào gan nói riêng. Những người đã bị các bệnh gan, tổn thương gan nên thực hiện lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh như:
– Thực hiện một chế độ ăn uống tốt hơn, bao gồm giảm muối, ít thực phẩm béo, nhiều trái cây tươi, rau và thực phẩm ngũ cốc nguyên hạt.
– Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
– Duy trì cân nặng hợp lý.
– Tránh khói t.huốc l.á.
– Nếu uống bia rượu, hãy hạn chế
– Sinh hoạt t.ình d.ục an toàn (sử dụng b.ao c.ao s.u; cam kết với một bạn tình).
3 điều cần biết về ung thư gan
Đa phần người mắc ung thư gan đều được phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, tỷ lệ sống sót và chữa khỏi thấp.
Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới (WCRF) thống kê năm 2018, thế giới ghi nhận 840.000 bệnh nhân mới mắc ung thư gan. Trong đó, Việt Nam đứng thứ 4 về tỷ lệ mắc ung thư gan, tính chung ở cả 2 giới.
Tại Anh, ung thư gan là bệnh có tỷ lệ chữa khỏi và sống sót thấp nhất. Đa số bệnh nhân đều phát hiện, chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khó điều trị, khối u đã di căn sang nhiều cơ quan khác. Tổ chức British Liver Trust của Anh đã chỉ ra 3 điều cần biết về ung thư gan nhằm nâng cao nhận thức về căn bệnh này.
4 loại ung thư gan nguyên phát
Ung thư gan được phân loại thành nguyên phát và thứ phát. Trong đó, ung thư nguyên phát bắt nguồn từ gan. Ung thư thứ phát là do khối u ác tính di căn từ bộ phận khác đến gan như ruột, phổi, dạ dày, tụy, vú… Do đó, cách điều trị cho từng loại ung thư gan cũng khác nhau.
Ung thư gan nguyên phát có 4 loại chính, bao gồm:
Ung thư tế bào gan (Hepatocellular Carcinoma – HCC): Đây là loại thường gặp nhất, chiếm tới 90% các trường hợp. HCC bắt nguồn từ tế bào gan, các khối u gan hình thành do xơ hoặc viêm.
Ung thư tế bào gan dạng tấm sợi (Fibrolamellar hepatocellular carcinoma – FHCC): Loại ung thư này hiếm gặp, thường ảnh hưởng tới nhóm người trẻ. Nguyên nhân và nguy cơ gây bệnh vẫn chưa được tìm ra. FHCC thường phát triển trên nền mô gan bình thường.
Ung thư tế bào ống mật (Cholangiocarcinoma – CC): 5-10% bệnh nhân mắc ung thư gan thuộc loại này. Các khối u gan ác tính phát triển từ tế bào biểu mô ống mật.
Angiosarcoma: Loại ung thư này rất hiếm gặp, trong đó, ung thư phát triển từ các tế bào mạch m.áu trong gan.
Việt Nam đứng thứ 4 về tỷ lệ mắc ung thư gan, tính chung ở cả 2 giới. Ảnh: Freepik.
Đàn ông có nguy cơ mắc cao hơn
Ung thư gan nguyên phát ngày càng phổ biến ở mọi lứa t.uổi. Theo thống kê của British Liver Trust, ung thư biểu mô tế bào gan thường gặp ở nam giới nhiều hơn phụ nữ. Hơn 65% người được chẩn đoán mắc HCC là đàn ông. Nguyên nhân vẫn chưa được tìm ra. Trong một nghiên cứu công bố trên Journal of Experimental Medicine ngày 3/4/2019, các tế bào mỡ ở phụ nữ tiết ra nhiều hơn. Hiện tượng này góp phần ngăn các tế bào gan hình thành khối u ác tính.
Khoảng 3-4% bệnh nhân bị xơ gan chuyển thành ung thư. Xơ gan là thương tổn tiến triển chậm, gây sẹo xơ trong nhu mô gan. Nguyên nhân của tình trạng này là rượu bia và viêm gan siêu vi C.
Các triệu chứng ban đầu khó nhận biết
Ở giai đoạn đầu, ung thư gan rất khó phát hiện. Bởi ở thời điểm này, gan vẫn hoạt động tốt, chưa có triệu chứng lâm sàng cụ thể. Các dấu hiệu cũng tương tự xơ gan nên ít bệnh nhân phát hiện hoặc lưu tâm.
Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) cảnh báo bạn cần lưu nếu cơ thể có các triệu chứng sau đây:
– Da và niêm mạc mắt chuyển vàng bất thường, kèm theo các cơn ngứa. Nước tiểu sẫm màu và phân nhợt nhạt hơn bình thường.
– Chán ăn và sụt cân bất ngờ, khó tiêu, đầy hơi, luôn cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng.
– Xuất hiện khối u bên phải bụng và thấy đau.
– Bụng sưng to bất thường.
Hiện nay, ghép gan là lựa chọn điều trị tích cực nếu phát hiện ung thư ở giai đoạn đầu. Phương pháp này có thể loại bỏ hoàn toàn khối u ác tính trong gan. Ngoài ra, hóa trị, xạ trị cũng được sử dụng trong chữa ung thư gan. Tuy nhiên, tỷ lệ sống sót phụ thuộc vào thời điểm phát hiện bệnh. Để phát hiện ung thư gan sớm, bạn nên tầm soát, sinh thiết thường xuyên, nhất là nhóm ngoài 45 t.uổi.
