Từ đầu năm đến nay, BV Tâm thần tỉnh Hà Tĩnh đã tiếp nhận điều trị gần 70 bệnh nhân mắc các rối loạn tâm thần do lạm dụng rượu, bia.
Theo các bác sĩ mỗi ngày tiếp nhận từ 3-4 bệnh nhân nhập viện điều trị do mắc các rối loạn tâm thần có liên quan đến rượu, bia.
Nhận biết các rối loạn tâm thần do rượu
Rối loạn tâm thần do rượu được xác định bởi loạn thần xuất hiện và phát triển do hậu quả tác dụng trực tiếp của rượu lên não. Loạn thần phát triển chủ yếu do nhiễm độc rượu lâu dài gây tổn thương các cơ quan nội tạng và rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Loạn thần xuất hiện không những do ngộ độc rượu khi nồng độ rượu cao trong cơ thể mà ngay cả khi lượng rượu trong m.áu không có hoặc có rất thấp.
Về lâm sàng loạn thần do rượu có thể chia ra: sảng rượu, ảo giác do rượu, hoang tưởng do rượu, hội chứng Korsakov do rượu, bệnh não do rượu …
Về tiến triển người ta phân chia rối loạn tâm thần do rượu thành 3 loại khác nhau: loại tiến triển tạm thời và không thường xuyên, loại tái phát nhiều lần và loại tiến triển mạn tính.
Các rối loạn tâm thần có tổn thương não do rượu bao gồm:
Bệnh loạn tâm thần Korsakov.
Bệnh giả liệt do rượu.
Bệnh não thực tổn Gayet-Wernicke.
1. Sảng rượu
Sảng rượu là một bệnh loạn thần cấp tính do rượu xuất hiện ở những bệnh nhân nghiện rượu mạn tính sau khi ngừng uống rượu. Sảng rượu được coi là một cấp cứu tâm thần, nếu không được điều trị tỉ lệ t.ử v.ong là 20% chủ yếu do các bệnh lí cơ thể như viêm phổi, suy thận, suy gan, suy tim,…
Các rối loạn tâm thần có tổn thương não do rượu có thể xuất hiện vào giai đoạn cuối cùng của bệnh nghiện rượu. Ảnh minh họa
Biểu hiện sảng rượu thường xảy ra ở giai đoạn 2 của bệnh nhân nghiện rượu mãn tính, ngừng uống rượu đột ngột từ 1 – 3 ngày. Khoảng 1/3 số trường hợp có hội chứng cai rượu sẽ tiến triển thành sảng rượu. Các triệu chứng của sảng rượu rất đa dạng và phong phú nhưng chủ yếu tập trung thành 3 nhóm:
Mất ngủ hoàn toàn kéo dài trong vài ngày, thậm chí hàng tuần.
Hội chứng Paranoid trong sảng rượu diễn ra rầm rộ. Bệnh nhân có hoang tưởng bị hại và có ảo thị: nhìn thấy các động vật nhỏ như chim, chuột, rơi, kiến,… hiếm hơn có các ảo thị ghê rợn khiến bệnh lo lắng, sợ hãi. Bệnh nhân cũng có thể có ảo thanh, tiếng nói rất rõ là tiếng nói của người nào đó, nội dung thường là đe dọa, c.hửi bới.
Rối loạn ý thức ở các mức độ khác nhau, bệnh nhân có thể có rối loạn định hướng không gian, thời gian và bản thân, tình trạng rối loạn ý thức có thể tăng lên dẫn đến trạng thái ý thức u ám và hôn mê. Rối loạn ý thức trong sảng rượu thường tăng lên về ban đêm hoặc về sáng sớm.
Ngoài ra còn có các rối loạn thần kinh thực vật như: run, giảm trương lực cơ, tăng phản xạ gân xương, xung huyết da, tăng tiết mồ hôi, tim đ.ập nhanh, huyết áp động mạch dao động, có thể gặp cơn co giật kiểu động kinh và có hành vi t.ự s.át.
2. Ảo giác do rượu
Biểu hiện nổi bật của ảo giác do rượu là ảo thanh chiếm ưu thế. Nội dung của ảo thanh thường gặp là những lời đe dọa hoặc c.hửi rủa, sỉ nhục bệnh nhân trong khi ý thức không bị rối loạn, định hướng thời gian không gian, bản thân còn rõ ràng.
Ảo thanh này rất nguy hiểm cho bệnh nhân và những người xung quanh như: t.ự s.át, đ.ập p.há, đốt nhà, g.iết n.gười. Đôi khi, có những hoang tưởng bị truy hại, hoang tưởng liên hệ nhưng không bền vững và nhất thời.
3. Hoang tưởng do rượu
Hoang tưởng do rượu là một bệnh loạn thần. Với đặc điểm lâm sàng là sự hoang tưởng ghen tuông và hoang tưởng bị truy hại là những triệu chứng chủ yếu.
Nội dung của hoang tưởng liên quan đến các sự vật có thật xung quanh bệnh nhân như: vợ, con, hàng xóm, đồng nghiệp và bạn bè. Người bệnh rất đa cảm, họ luôn hoảng sợ, hoang tưởng luôn cho phối hành vi và thường tấn công người khác.
4. Các tổn thương não mạn tính do rượu
Bệnh loạn thần Korsakov:
Bệnh loạn thần Korsakov là một trong những bệnh não thực tổn do rượu, biểu hiện chủ yếu bằng hội chứng mất trí nhớ và viêm đa dây thần kinh và xuất hiện vào giai đoạn cuối cùng của bệnh nghiện rượu. Bệnh nhân mất trí nhớ hoàn toàn, không thể tiếp nhận được các thông tin mới, khi trả lời câu hỏi bệnh nhân thường bịa ra những sự kiện thay thế cho khoảng trống trí nhớ (nhớ bịa).
Bệnh giả liệt do rượu:
Đây là loại bệnh não thực tổn mạn tính do rượu, hiếm gặp và rất nặng. Bệnh nhân có giảm chú ý, giảm trí nhớ, có hoang tưởng khuyếch đại, có tổn thương khu trú thần kinh (yếu đầu chi, khó nói và rối loạn phản xạ).
Bệnh não thực tổn Gayet – Wernicke:
Bệnh não thực tổn do rượu Gayet -Wernicke là một bệnh mạn tính, hiếm gặp, biểu hiện bằng trạng thái lú lẫn, hưng phấn ngôn ngữ, vận động, có cơn co giật kiểu động kinh, rối loạn trí nhớ kiểu Korsakov và các tổn thương khu trú thần kinh như: thất điều vận động, rối loạn ngoại tháp, rối loạn chức năng vận nhãn.
Rối loạn tâm thần do rượu được xác định bởi loạn thần xuất hiện và phát triển do hậu quả tác dụng trực tiếp của rượu lên não. Ảnh minh họa
Cần làm gì?
Tùy nồng độ rượu hiện diện trong m.áu mà mức độ tác động lên tri giác, hệ thần kinh có khác nhau.
Nếu nồng độ rượu trong m.áu 0,05% thì sẽ gây giảm sút về suy nghĩ, thiếu kiềm chế, lúc này người uống rượu nói nhiều, kích động; nếu nồng độ rượu trong m.áu 0,1% thì những thao tác vụng về, thiếu chính xác.
Nồng độ rượu trong m.áu 0,2% thì tác động lên chức năng của vùng vận động và kiểm soát hành vi cảm xúc ở não, gây ức chế, khiến người uống rượu đi đứng loạng choạng, dễ giận dữ, muốn gây sự.
Khi nồng độ rượu trong m.áu 0,3% thì người uống rơi vào lú lẫn, không còn nhận thức rõ những gì xung quanh; khi nồng độ rượu trong m.áu từ 0,4 – 0,5%, có thể bị hôn mê; nếu nồng độ rượu trong m.áu cao hơn nữa thì có thể làm suy hô hấp, t.ử v.ong…Vì vậy, khi có các biểu hiện rối loạn tâm thần do rượu cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Nguyên tắc điều trị là kết hợp bằng hóa dược và tâm lý, phục hồi chức năng tại cộng đồng:
Nếu là hội chứng cai rượu (bù nước và điện giải, vitamin nhóm B liều cao, thuốc bình thần, an thần kinh); Nếu loạn thần do rượu (t.huốc a.n t.hần kinh, bình thần, bù nước và điện giải, vitamin nhóm B liều cao). Nếu trầm cảm do rượu (thuốc chống trầm cảm, bù nước và điện giải, vitamin nhóm B liều cao).
Ngoài ra cần kết hợp với liệu pháp tâm lý, phục hồi chức năng tại cộng đồng giúp tái thích ứng xã hội. Điều trị các bệnh lý cơ thể đi kèm (bệnh lý gan, dạ dày, hô hấp…)…
Gia tăng bệnh nhân hoang tưởng do uống rượu
Rối loạn tâm thần do sử dụng rượu bia là tình trạng thường gặp, khá nguy hiểm cho bản thân và cho mọi người xung quanh.
Hoang tưởng, ảo giác, rối loạn hành vi không được phát hiện và can thiệp kịp thời có thể dẫn đến nguy cơ tai nạn, t.ử v.ong.
Theo thông kê của Bệnh viện Tâm thần tỉnh Hà Tĩnh, từ đầu năm đến nay đơn vị này tiếp nhận điều trị gần 70 bệnh nhân mắc các rối loạn tâm thần do lạm dụng rượu, bia. Bệnh nhân chủ yếu là nam giới đang trong độ t.uổi lao động và cư trú tại các vùng nông thôn.
Đa số bệnh nhân nhập viện ở mức độ khá nặng, với các triệu chứng mê sảng, dễ bị kích động, không điều khiển được cảm xúc, như: la hét, c.hửi bới, ảo giác, rối loạn cảm xúc, thường xuyên có biểu hiện lo âu, hoảng sợ…
Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Tâm thần tỉnh đã tiếp nhận điều trị gần 70 bệnh nhân mắc các rối loạn tâm thần do lạm dụng rượu, bia.
Bệnh nhân H.V.L. (40 t.uổi, xóm Thanh Ngọc, xã Phù Lưu, huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh) vừa nhập viện tại khoa Cấp tính nam, Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh trong tình trạng mê sảng, rối loạn cảm xúc, ảo giác… Sau khi thăm khám bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị rối loạn tâm thần do sử dụng rượu và chỉ định điều trị theo phác đồ của Bộ Y tế.
Chị N.T.T. (vợ bệnh nhân) cho biết, anh L. làm nghề tự do nên thường xuyên uống rượu. Thời gian gần đây anh chỉ uống rượu, không ăn, không ngủ rồi lên cơn động kinh, mê sảng. Gia đình đưa anh vào bệnh viện tuyến huyện rồi chuyển lên Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh để điều trị.
Với thâm niên hơn 30 năm uống rượu, ông T.V.L. (ở xóm Thanh Mỹ, xã Phù Lưu) thường xuyên phải vào Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh điều trị. Sức khỏe càng yếu thì tần suất ông vào nhập viện do mắc các rối loạn tâm thần do rượu càng tăng lên. ” Tôi uống rượu hơn 30 năm, sáng uống, chiều uống, tối uống. Trước đây uống rượu vào vẫn ăn uống bình thường. Nhưng mấy năm gần đây cứ uống vào là tôi không ăn, không ngủ, sức khỏe suy kiệt, tay chân run không điều khiển được“, ông L. run run nói.
Chị H. (vợ bệnh nhân L.) cho biết: ” Chồng tôi ở nhà đã xuất hiện các ảo giác, nửa đêm nhảy xuống ao bơi, la hét, hoảng sợ, không điều khiển được hành vi. Vì vậy, gia đình phải đưa vào bệnh viện Tâm thần để điều trị. Đây là lần thứ 4 vào viện để điều trị loạn thần do lạm dụng rượu của ông ấy”.
Lãnh đạo Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh thăm hỏi sức khỏe bệnh nhân.
Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Bình – Khoa Cấp tính Nam, Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh cho biết, thời gian gần đây, mỗi ngày khoa tiếp nhận từ 3-4 bệnh nhân nhập viện điều trị do mắc các rối loạn tâm thần có liên quan đến rượu, bia.
Hầu hết bệnh nhân đến viện trong tình trạng nặng, có nhiều bệnh lý kèm theo như viêm gan, xơ gan, tim mạch, dạ dày…, nhiều bệnh nhân bị sảng run. Đây là biến chứng trầm trọng và thường gặp nhất ở người nghiện rượu. Bệnh này cũng được gọi là “hội chứng cai rượu”.
Nguyên nhân gây ra sảng run là nhiễm độc hệ thần kinh và rối loạn chuyển hóa do rượu. Bệnh xuất hiện sau khi ngừng uống rượu từ khoảng 12 – 48 giờ với triệu chứng nổi bật là rối loạn ý thức kiểu mê sảng và các rối loạn về thần kinh. Nặng hơn, có bệnh nhân còn lên cả cơn co giật như động kinh.
” Rối loạn tâm thần do rượu là hậu quả của quá trình lạm dụng rượu lâu năm, gây ra nhiều tổn hại trực tiếp lên não bộ và các cơ quan nội tạng, gây rối loạn chuyển hóa trong cơ thể, khiến bệnh phức tạp khó điều trị. Khi điều trị tại bệnh viện, chúng tôi vừa phải theo dõi sát sao các diễn biến, biểu hiện của bệnh nhân để điều trị cho bệnh nhân bằng thuốc, vừa phải động viên tinh thần, hỗ trợ tâm lý bệnh nhân và người nhà bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị“, bác sĩ Bình cho hay.
Bác sĩ thăm khám, kiểm tra sức khỏe bệnh nhân.
Bác sĩ Nguyễn Hồng Phúc – Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh cho biết, nhiều bệnh nhân sau khi điều trị ổn định về nhà vẫn tái nghiện. Vì vậy, để không tái nghiện rượu, bản thân cần có nghị lực và quyết tâm, đồng thời tuân thủ chế độ điều trị và liệu pháp tâm lý theo hướng dẫn của bác sĩ. Gia đình và xã hội cần vận động để người bệnh từ bỏ thói quen uống rượu, không nên kì thị, xa lánh mà cần giúp đỡ để người bệnh tái hòa nhập cộng đồng. Khi thấy người nghiện rượu có dấu hiệu loạn thần, gia đình cần đưa ngay đến cơ sở y tế để được điều trị đúng cách, không nên tự điều trị tại nhà.
” Tỷ lệ mắc các rối loạn tâm thần do rượu đang có xu hướng tăng lên trong những năm gần đây, với những ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, mỗi người cần có ý thức bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh bằng cách sử dụng rượu bia một cách an toàn“, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Tĩnh khuyến cáo.
