Sau khi xuất hiện tin đồn vaccine COVID-19 gây vô sinh ở cả nam giới và nữ giới, các nhà khoa học đã bác bỏ thông tin không chính xác này.
Một cô gái được tiêm vaccine COVID-19 tại Jammu (Ấn Độ). Ảnh: AP
Mạng xã hội tại Đức xuất hiện tin đồn vaccine COVID-19 dẫn đến vô sinh với lập luận rằng người tiêm không chỉ hình thành kháng thể với virus SARS-CoV-2 mà với cả protein cần thiết để nhau thai phát triển trong tử cung.
Các nhà khoa học đã lấy vaccine công nghệ mRNA như BioNTech-Pfizer và Moderna để phân tích. Vaccine này bao gồm “thiết kế” của một phần virus SARS-CoV-2 dựa trên dạng mRNA. Khi cơ thể người tiêm “đọc thiết kế” này sẽ tạo phiên bản protein gai và kích hoạt phản ứng miễn dịch. Đáng lưu ý là cơ thể không tái hình thành phần gây hại của virus. Từ “protein nội bộ” này, cơ thể sản sinh kháng thể để chống thứ chúng coi là “sự xâm nhập” từ virus SARS-CoV-2.
Nhưng tin đồn lại cho rằng kháng thể đó tấn công cả protein có tên Syncytin-1. Đây vốn là protein giúp nhau thai hình thành trong tử cung. Những người tung tin đồn này dựa trên hình dáng nhiều tương đồng giữa protein gai và Syncytin-1.
Các nhà nghiên cứu khẳng định sự tương đồng này vô cùng nhỏ bé. Protein gai của SARS-CoV-2 bao gồm 1.273 amino acid trong khi protein Syncytin-1 bao gồm 538 amino acid. Và các nhà nghiên cứu chỉ tìm ra 5 amino acid tương đồng giữa hai protein.
Hai nhà nghiên cứu Udo Markert và Ekkehard Schleussner tại Bệnh viện Đại học ở thành phố Jena (Đức) nhấn mạnh rằng tin đồn này hoàn toàn không đúng sự thật. Họ còn khuyên mọi phụ nữ nên tiêm vaccine để bảo vệ mình trước COVID-19.
Không chỉ với nữ giới, còn có tin đồn rằng vaccine gây ảnh hưởng tiêu cực tới khả năng sinh sản của nam giới. Một nghiên cứu tại Mỹ đã chứng minh điều ngược lại. Họ đã nhận thấy t.inh t.rùng của 45 nam giới tham gia nghiên cứu không bị ảnh hưởng sau khi tiêm vaccine công nghệ mRN
Ông Daniel Nassau, bác sĩ tham gia nghiên cứu, tự tin rằng việc đ.ánh giá trên số tình nguyện viên lớn hơn cũng đem lại kết quả tương tự.
Giáo sư Ranjith Ramasamy tai Đại học Miami (Mỹ), người cũng tham gia cuộc nghiên cứu kết luận: “Trái ngược với tin đồn trên mạng xã hội, vaccine COVID-19 không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới”.
Ngoài ra, giáo sư Ranjith Ramasamy nhấn mạnh rằng virus SARS-CoV-2 có thể tác động xấu đến khả năng sinh sản của nam giới. Ông Ranjith Ramasamy nói rằng điều này không bất ngờ bởi virus Zika và quai bị cũng có tác động tương tự. Do vậy, giáo sư Ranjith Ramasamy khẳng định nam giới cần tiêm vaccine COVID-19.
Bộ Y tế Australia nhấn mạnh vaccine COVID-19 và nhiều loại vaccine khác hoạt động dựa trên cơ chế “dạy” cơ thể phát triển kháng thể với virus SARS-CoV-2. Hiện chưa có bằng chứng cho thấy kháng thể hình thành từ vaccine COVID-19 gây ảnh hưởng đến việc thụ thai, bao gồm cả phát triển nhau thai. Bộ Y tế Australia cũng khẳng định rằng không có bằng chứng cho thấy vấn đề sinh sản là phản ứng phụ của các vaccine.
Chuyên gia bác tin đồn ‘vaccine Covid-19 gây vô sinh’
Niharika Sathe, bác sĩ nội khoa 34 t.uổi, ở New Jersey, lần đầu nghe tin đồn vaccine Covid-19 gây vô sinh từ đồng nghiệp của mình.
Khi ấy, Sathe biết mình mang bầu vài tuần song cô chưa báo tin này với ai. Cô dành những tuần tiếp theo nghiên cứu kỹ lưỡng thông tin từ Trường Sản khoa Mỹ cùng Hiệp hội Y học Sản phụ và Thai nhi, gọi điện đến các chuyên gia để tham vấn thêm.
Cuối cùng, Sathe xác định đây là tin đồn sai sự thật. Cả cô và đồng nghiệp sau đó đều tiêm vaccine Covid-19. Song với cô, đây vẫn là trải nghiệm đầy hoang mang.
“Loại thông tin sai lệch đó thực sự đáng sợ. Nó thoạt nghe có vẻ hợp lý”, cô nói.
Phía lan truyền thông tin “gây vô sinh” cho rằng vaccine Covid-19 “mồi” cho hệ thống miễn dịch tấn công nhầm một protein trong nhau thai được gọi là syncytin-1, có cấu trúc tương tự như protein gai của nCoV.
“Thông tin này đã tạo ra làn sóng hoang mang và sợ hãi ở phụ nữ. Thậm chí đến những người làm trong ngành y cũng liên hệ hỏi tôi xem tuyên bố đó có giá trị hay không”, Akiko Iwasaki, chuyên gia miễn dịch Đại học Yale, kể lại.
Iwasaki và các đồng nghiệp sau đó đã kiểm chứng thông tin bằng hai cách khác nhau. Đầu tiên, nhóm so sánh cấu trúc protein gai của nCoV và protein syncytin-1 từ nhau thai. Kết quả, họ tìm thấy “rất ít điểm chung”. Thứ hai, nhóm xem xét hơn 3.000 loại protein khác nhau ở người có phản ứng tiêu cực với các kháng thể được hình thành do nhiễm bệnh tự nhiên hoặc tiêm chủng. Syncytin-1 không nằm trong số này.
“Thông tin vô sinh kia chẳng có cơ sở khoa học nào cả. Nó vô giá trị”, bà Iwasaki nói.
Một nữ nhân viên y tế tiêm vaccine của Pfizer-BioNTech tại Schwenksville, ngày 11/2. Ảnh: Reuters
Các thông tin sai sự thật về việc vaccine gây vô sinh xuất hiện lần đầu trên mạng xã hội vào tháng 12 năm ngoái, dựa vào thông điệp “công nghệ mRNA chưa từng được phê duyệt trước đây”. Khi ấy là thời điểm Pfizer-BioNTech và Moderna báo cáo kết thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối cho vaccine của họ. Đây là hai vaccine Covid-19 được phát triển trên công nghệ mRNA.
Dora Anne Mills, chuyên viên giám sát triển khai vaccine tại hệ thống y tế MaineHealth, cho biết câu hỏi thường gặp nhất từ các nhân viên là công nghệ này ảnh hưởng thế nào đến khả năng sinh sản. Cách đây một năm, khi vaccine được phát triển, chính cô cũng thắc mắc điều này.
“Ban đầu, ý tưởng về vaccine mRNA có vẻ kỳ lạ. Nhưng đây không phải liệu pháp biến đổi gene”, cô khẳng định.
Khi Mỹ bắt đầu triển khai vaccine Covid-19, phụ nữ mang thai là nhóm đối tượng được cân nhắc. Giới chức gặp phải thái độ hoài nghi từ người da đen, gốc Tây Ban Nha và các nhóm cho rằng đại dịch là trò lừa bịp. Nhiều phụ nữ ở độ t.uổi 20 và 30 không tin tưởng vaccine, phần lớn do thông tin sai lệch lan truyền trên Facebook, Twitter và các phương tiện truyền thông xã hội khác, kể cả trong đội nhân viên y tế. Tỷ lệ tiêm vaccine Covid-19 trong nhân viên y tế bệnh viện ở một số nơi chỉ đạt 20-50%, kém xa so với mục tiêu tiêm chủng bao phủ 70-80% dân số mà giới chức y tế hướng đến.
Francis Collins, Giám đốc Viện Y tế Quốc gia, cho biết: “Tôi rất lo lắng. Có những tin đồn rằng tiêm chủng Covid-19 dẫn đến vô sinh. Điều này hoàn toàn không đúng. Nhưng chúng tôi thấy được mọi người bắt đầu lưỡng lự, trong đó nhiều phụ nữ ở t.uổi sinh nở”.
Mills sau đó đã rất vui mừng khi Pfizer-BioNTech và Moderna công bố sản phẩm hiệu quả. “Tôi có hai con mới lớn và tôi ủng hộ chúng tiêm phòng. Tôi từng nghi ngại về chất lượng vaccine này vào mùa hè năm ngoái, song đã tự giáo dục bản thân. Đó là cả một hành trình”, cô chia sẻ.
Michelle Melton, mang thai 35 tuần, tiêm vaccine của Pfizer-BioNTech, ngày 11/2. Ảnh: Reuters
Các cuộc khảo sát mới nhất cho thấy ngày càng nhiều người Mỹ sẵn sàng tiêm vaccine. Theo báo cáo của Kaiser Family Foundation (KFF) hồi tháng 1, khoảng 40% người được hỏi cho biết họ sẽ tiêm chủng ngay khi có thể. Nghiên cứu của KFF cũng cho thấy phụ nữ có xu hướng từ chối nhận vaccine hơn nam giới, đồng thời đặc biệt lo lắng về tác dụng phụ lâu dài. Khoảng 12% chia sẻ họ đã đọc được thông tin vaccine gây vô sinh. Nhiều người tin đó là sự thật, số khác còn phân vân.
Bác sĩ và các tổ chức cộng đồng cho rằng hiểu lầm vaccine gây vô sinh chỉ là một trong nhiều lý do khiến phụ nữ do dự tiêm phòng. Số khác hoài nghi khi tiếp cận với một sản phẩm mới, được phê duyệt gần đây, các thử nghiệm ban đầu lại không tiến hành trên phụ nữ mang thai và cho con bú. Điều này dẫn đến những hướng dẫn thiếu nhất quán của cơ quan y tế.
Tổ chức Y tế Thế giới cho biết thai phụ có nguy cơ cao nhiễm nCoV hoặc triệu chứng nặng cần chủng ngừa. Song theo Đại học Sản phụ khoa Hoàng gia Anh, dù chưa tìm thấy rủi ro của vaccine với thai kỳ, các nhà khoa học cũng không có đủ bằng chứng để khuyến nghị phụ nữ mang thai sử dụng chúng.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) trung lập hơn. Cơ quan cho biết phụ nữ nên tự đưa ra quyết định của mình và tham khảo thêm ý kiến bác sĩ. Timothy Callaghan, trợ lý giáo sư về chính sách y tế tại Đại học Texas A&M, người đang nghiên cứu về tâm lý do dự khi tiêm vaccine, cho biết: “Đây là điều dễ hiểu. Phụ nữ không được hướng dẫn một cách rõ ràng về quy trình. Nhưng để đi đến thông điệp hiệu quả, chúng ta cần dữ liệu tốt hơn”.
Các chuyên gia chỉ ra rằng 12 phụ nữ trong thử nghiệm lâm sàng của Pfizer-BioNTech và 6 người trong thử nghiệm của Moderna đã mang thai hoàn toàn bình thường sau khi tiêm vaccine. Nhóm lưu ý đây là bằng chứng ngắn hạn.
Hôm 18/2, Pfizer-BioNTech công bố nghiên cứu quốc tế đ.ánh giá ảnh hưởng của vaccine đến phụ nữ mang thai. Tháng này, Viện trưởng Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Anthony S. Fauci, cho biết trong số 10.000 sản phụ được tiêm phòng, không ai có dấu hiệu bất thường.
