Theo các bác sĩ, trong dịp Tết do hành vi sinh hoạt, ăn uống bất thường thiếu kiểm soát nên gia tăng các bệnh từ mãn tới cấp tính và đây là căn bệnh phổ biến sau Tết thường tiến triển âm thầm rất nguy hiểm.
Thời gian ăn uống trong dịp Tết thường không điều độ, có thể gây rối loạn sự cân bằng trong quá trình chuyển hóa chất béo. Đó là điều kiện phát sinh béo phì và gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ tức là lượng mỡ chiếm tới hơn 5% trọng lượng gan. Trong giai đoạn đầu bệnh thường tiến triển âm thầm, các triệu chứng thoáng qua, đa số người bệnh phát hiện ra bệnh qua khám sức khỏe định kỳ.
Thạc sĩ – Bác sĩ Cao Ngọc Tuấn – Phó Trưởng Khoa Tiêu hóa Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, cho biết 100 người thì có tới 30 người bị gan nhiễm mỡ. Thường vào dịp sau Tết số bệnh nhân đi khám rất hay phát hiện gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ thường tiến triển âm thầm không có triệu chứng và có thể dẫn tới căn bệnh ung thư gan cực kỳ nguy hiểm.
Sau Tết, căn bệnh sau phổ biến nhưng âm thầm gây nguy hiểm. Ảnh minh hoạ
Bất cứ yếu tố nào làm tăng lượng thức ăn đi vào cơ thể và tăng mỡ tích tụ trong gan cũng có thể gây nên gan nhiễm mỡ. BS Tuấn nhấn mạnh những người sau dễ bị gan nhiễm mỡ:
Thứ nhất, uống rượu bia nhiều. Gan là cơ quan lọc và với lượng rượu bia vừa phải gan có thể chuyển hoá thành chất không độc. Nhưng uống nhiều, gan chuyển hoá không hết quay ra đ.ầu đ.ộc lại tế bào gan. Uống rượu bia cũng ảnh hưởng tới quá trình chuyển hoá mỡ ngoài gan, các chất mỡ này tích tụ ở tạng và gan gây nên tình trạng gan nhiễm mỡ.
Thứ hai, béo phì dư cân. Những người béo phì thường ăn nhiều hơn người bình thường. Cơ quan gan phải chuyển hoá liên tục và chỉ 1 thời gian gan không chuyển hoá kịp tích tụ axit béo trong gan tạo ra các tế bào mỡ lưu trữ trong gan và ảnh hưởng tới chức năng và hoạt động của gan.
Thứ ba, người bị đái tháo đường. Đái tháo đường và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là những bệnh lý phổ biến, đặc biệt là ở các nước phát triển có thu nhập cao. Có khoảng 30% bệnh nhân đái tháo đường sẽ diễn tiến thành xơ gan và ngược lại 96% bệnh nhân mắc xơ gan có tình trạng rối loạn đường huyết. Vì gan là một cơ quan trực tiếp chuyển hóa đường và chất béo cho cơ thể nên hai bệnh lý này có cơ chế bệnh sinh chồng lấp với nhau.
Thứ tư, người bị rối loạn lipid m.áu. Gan nhiễm mỡ và m.áu nhiễm mỡ đều thuộc nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa, chúng thường đi cạnh nhau và có cơ chế gây bệnh, biện pháp chữa trị giống nhau. Bình thường, gan có vai trò chuyển hóa lipid, do lipid trong m.áu qua gan quá nhiều nên hàm lượng cholesterol, triglycerid trong m.áu tăng cao, nó đi quá khả năng gan có thể chuyển hóa được nên làm mỡ trong m.áu tồn đọng trong gan và sinh ra mỡ gan. Mặt khác, các rối loạn mỡ m.áu cũng có liên quan đến sự hiện diện và mức độ trầm trọng của bệnh gan nhiễm mỡ.
Thứ năm, những người phải uống thuốc. Trường hợp này tuy không gặp nhiều nhưng có thể do chuyển hoá thuốc ở gan gây nên tình trạng tích mỡ trong gan.
Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng, một số người thấy có dấu hiệu đầy bụng. Đến khi gan tích luỹ nhiều, ảnh hưởng tới thể tích của gan thì người bệnh có dấu hiệu đau ở hạ sườn phải, nặng hơn nữa thì thấy dấu hiệu vàng da.
Biểu hiện của bệnh gan nhìn chung toàn thân, ở giai đoạn trễ đó là vàng da. Những người bệnh không có cơ địa béo phì, uống rượu bia nhiều thì khó chẩn đoán trên lâm sàng mà cần có các xét nghiệm để tầm soát có bệnh gan nhiễm mỡ không.
Những người thuộc nhóm 5 trên cần thường xuyên kiểm tra sức khoẻ, dự phòng gan nhiễm mỡ. Những người không trong nhóm nguy cơ nếu xét nghiệm m.áu thấy men gan tăng vẫn cần tìm hiểu thêm các siêu âm gan để tìm xem gan có bị tổn thương không. BS Ngọc Tuấn cho biết siêu âm gan rất rẻ và dễ thực hiện.
Gan nhiễm mỡ nếu không phát hiện kịp thời, gan tích mỡ lâu ngày vượt qua khả năng chuyển hoá của gan thì sẽ bị viêm gan do thoái hoá mỡ và dẫn tới xơ gan. Hậu quả của xơ gan đó là ung thư gan. Trong 30% người bị gan nhiễm mỡ có khả năng chuyển hoá thành xơ gan và có khoảng 4% số người này sẽ chuyển sang ung thư gan.
2 nhóm người có khả năng mắc ung thư gan cao
Có 2 nhóm người có khả năng mắc ung thư gan cao, gồm: Nhóm người đang nhiễm virus và các bệnh liên quan đến gan. Nhóm thứ 2 có khả năng mắc ung thư gan cao là mắc các bệnh khác như: Béo phì, tiểu đường; Xơ gan do sử dụng rượu bia, các chất kích thích quá nhiều.
Ảnh minh họa: Internet
Theo BS. Lê Trung Hiếu, Khoa Phẫu thuật Gan Mật tụy, Bệnh viện 108, Việt Nam thuộc top những quốc gia có tỷ lệ ung thư gan cao nhất thế giới, trong 100.000 người thì có khoảng 23 – 24 người mắc bệnh.
Thông thường, có 2 nhóm người có khả năng mắc ung thư gan cao, gồm: Nhóm người đang nhiễm virus và các bệnh liên quan đến gan, trong đó, t.iền sử gia đình có người bị ung thư gan; Virus viêm gan B và viêm gan C là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tế bào gan nguyên phát; Viêm gan do nguyên nhân tự miễn, có thể đi kèm các bệnh tự miễn khác: như đái tháo đường typ 1, Basedow, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ,….; Gan nhiễm mỡ không do rượu.
Nhóm thứ 2 có khả năng mắc ung thư gan cao là mắc các bệnh khác như: Béo phì, tiểu đường; Xơ gan do sử dụng rượu bia, các chất kích thích quá nhiều. Ngoài ra còn những nguyên nhân tự phát mà khoa học chưa thể nghiên cứu và giải thích.
Khi có những biểu hiện như thường xuyên mệt mỏi, nước tiểu có màu vàng đậm, đau âm ỉ vùng gan, xuất huyết dưới da thì cũng nên khám thường xuyên để nhận được lời khuyên của bác sĩ.
Các triệu chứng ung thư gan
Nước tiểu sẫm màu
Nước tiểu thay đổi màu, màu vàng đậm hoặc nâu là do chức năng gan bị suy giảm, khiến mức bilirubin trong m.áu gia tăng.
Đầy hơi, chướng bụng
Giai đoạn đầu có triệu chứng phổ biến là trong ổ bụng xuất hiện tình trạng dịch tích tụ. Trong trường hợp bạn thường cảm thấy đầy hơi, chướng bụng cùng với lớn gan, đây có thể được coi là một dấu hiệu sớm của ung thư gan.
Đau bụng
Khi gan suy giảm chức năng có thể dẫn đến tình trạng đau bụng. Trường hợp đau bụng cùng với gan to có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư gan.
Ngứa
Người có chức năng gan suy giảm thường bị ngứa do lượng bilirubin trong m.áu tăng cao. Bilirubin là tác nhân chính gây ngứa trên da.
Nhậu nhẹt nhiều
Thói quen uống nhiều bia rượu gây tàn phá tế bào gan âm thầm và để lại hậu quả dai dẳng, nguy cơ dẫn đến ung thư gan.
Béo phì
Tỷ lệ ung thư gan liên quan đến béo phì và đái tháo đường ngày càng gia tăng trong những năm qua. Nếu bạn thừa cân thì việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, sàng lọc nguy cơ ung thư gan càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Mệt mỏi
Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi dai dẳng, không dứt, kèm với bất kỳ triệu chứng khác liên quan đến suy giảm chức năng gan, bạn có thể có nguy cơ bị ung thư gan. Vì tình trạng mệt mỏi kéo dài là một triệu chứng phổ biến ở các bệnh nhân ung thư gan.
Vàng da
Vàng da không phải là một bệnh, tuy nhiên nó là một biểu hiện của tình trạng suy giảm chức năng gan. Khi chức năng gan suy giảm, dẫn tới nguy cơ làm tăng lượng bilirubin trong m.áu, gây nên tình trạng vàng da. Do vậy, vàng da thường được xem như một trong những dấu hiệu đầu tiên cảnh báo ung thư gan.
Khi gan suy giảm chức năng có thể dẫn đến tình trạng đau bụng. Trường hợp đau bụng cùng với gan to có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư gan.
Dịch ổ bụng
Dịch ổ bụng là một trong những triệu chứng ung thư gan giai đoạn đầu. Bệnh nhân xuất hiện cảm giác đầy hơi, ợ chua, chướng bụng… và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý liên quan đến dạ dày.
Triệu chứng giống cúm
Những triệu chứng như: mệt mỏi, chán ăn, đau đầu, toát mồ hôi, sốt nhẹ… có thể là dấu hiệu của ung thư gan giai đoạn đầu tiên. Các triệu chứng này thường giống với triệu chứng của bệnh cúm nên hầu hết các bệnh nhân thường chủ quan và không đi kiểm tra tại các cơ sở y tế.
Đau bụng bất thường
Người bị ung thư gan thường bị đau bụng ở vùng hạ sườn phải, tức vùng bụng phía trên, bên phải. Tuy nhiên, đau bụng ở vị trí này cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh khác như viêm gan, các bệnh về túi mật hoặc tụy và tốt nhất nên đi kiểm tra sớm.
Giảm cân, chán ăn
Nếu trong thời gian dài bạn không áp dụng chế độ ăn kiêng nào mà cơ thể sụt cân nhanh chóng, kèm theo các cảm giác chán ăn, ăn không tiêu, thì đây có thể là triệu chứng ung thư gan đang được cảnh báo và không thể bỏ qua.
Nên lưu ý không chỉ riêng ung thư gan, mà bất kỳ loại ung thư nào đều không có triệu chứng hay biểu hiện nào quá rõ rệt ở giai đoạn đầu, vì thế mọi người nên chủ động kiểm tra cơ thể và thăm khám định kỳ mới có thể hoàn toàn an tâm về hiện trạng cơ thể mình.
Các bác sỹ ở bệnh viện chuyên khoa ung bướu hàng đầu như bệnh viện K, 108, Bạch Mai thường khuyên bệnh nhân trước, trong và sau quá trình điều trị sử dụng thực phẩm chức năng chứa hoạt chất Fucoidan hỗ trợ điều trị bệnh ung thư, giúp tăng cường sức đề kháng và ngăn ngừa ung thư tái phát.
Các phương pháp tầm soát ung thư gan hiện nay
Hiện nay có 2 phương pháp tầm soát ung thư gan phổ biến nhất là: Xét nghiệm m.áu tìm dấu vết AFP trong m.áu và siêu âm gan.
AFP là một loại protein có trong thai nhi tuy nhiên sau khi trưởng thành thì tỷ lệ AFP trong m.áu rất thấp. Bệnh nhân mắc ung thư gan thì chỉ số AFP tăng lên bất thường. Tuy nhiên khi xét nghiệm bước đầu mà chỉ số AFP tăng, không có nghĩa là bạn mắc bệnh ung thư.
Việc chỉ số AFP tăng là biểu hiện nghi ngờ ung thư gan, bạn nên thực hiện các phương pháp tầm soát khác theo chỉ dẫn của bác sĩ để kết luận chắc chắn hơn tình trạng bệnh của mình.
Trong giai đoạn điều trị ung thư gan thì chỉ số AFP có tác dụng theo dõi tiến trình chữa bệnh, kiểm tra khả năng di căn của khối u.
Còn siêu âm gan có thể phát hiện được khối u nhỏ hơn 1cm với chi phí tiết kiệm và không ảnh hưởng đến cơ thể. Ngoài ra siêu âm gan còn giúp phát hiện xơ gan và một số bệnh khác về gan.
Dựa vào hình ảnh của siêu âm gan ta có thể xác định được các thương tổn của gan. Kết hợp siêu âm gan với xét nghiệm m.áu tìm dấu vết AFP sẽ cho ra kết quả chẩn đoán chính xác hơn việc thực hiện riêng lẻ từng phương pháp.
