Cho đến nay, cong vẹo cột sống (CVCS) không còn là một bệnh xa lạ, nhất là ở t.uổi học đường. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có những bậc cha mẹ còn chủ quan, không quan tâm đến con em mình, đôi khi để trẻ “ngoại hình dị dạng” hoặc suy yếu sức khỏe mới tìm cách chữa trị…
Nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống
Nguyên nhân của CVCS ở học sinh thường là do ngồi không đúng tư thế như cúi đầu quá thấp, chỗ ngồi học quá chật hẹp. Ở nhà nhiều em không có bàn phải nằm học hoặc ngồi ở bất cứ vị trí nào để học và làm bài.
Tư thế ngồi sai chủ yếu là do kích thước bàn ghế không phù hợp với tầm vóc của các em hoặc do thiếu ánh sáng ở vị trí ngồi học.
Một số trường hợp bị cong vẹo cột sống là do gia đình không chú ý đến con hoặc vì cuộc sống mà khiến trẻ sớm phải lao động, khi làm việc ở một tư thế cố định hoặc phải lao động nặng trong một thời gian dài như thợ hàn, thợ rèn, thợ thêu ren, bế em, gánh vác nặng…
Khi bị CVCS, bệnh nhân có hình dáng cơ thể không cân đối, hai bờ vai không đều, người bị lệch, hai xương bả vai không cân bằng, cột sống không thẳng mà bị vẹo sang phải hoặc trái…
Tư thế ngồi học đúng (bên trái) và tư thế ngồi học không đúng (bên phải).
Những ảnh hưởng của CVCS
CVCS không phải là căn bệnh đặc biệt nguy hiểm nhưng nó gây tác hại nghiêm trọng ở thời điểm hiện tại cho học sinh, ảnh hưởng rất lớn tới sức khoẻ thể chất và tâm thần của cả một thế hệ tương lai. CVCS làm mất đi dáng vẻ hình thể, ảnh hưởng đến tâm lý học sinh, hạn chế khả năng hoà nhập với cộng đồng.
CVCS nặng có thể ảnh hưởng tới cơ quan hô hấp làm cho dung tích sống giảm, lượng ôxy giảm nên khi lao động thường hay bị mệt mỏi hơn so với các bạn cùng độ t.uổi. Đặc biệt, các b.é g.ái nếu bị CVCS nặng có thể làm cho khung xương chậu bị lệch ảnh hưởng tới sức khoẻ sinh sản sau này.
Nếu không phát hiện bệnh sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, CVCS có thể tiến triển nặng, gây biến dạng lồng ngực và khung chậu, ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan trong cơ thể và khả năng mang thai, sinh đẻ đối với nữ học sinh khi trưởng thành. CVSC nặng có thể ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống, thậm chí ảnh hưởng đến t.uổi thọ của người bệnh.
Ngồi học sai tư thế dẫn đến cong vẹo cột sống.
Có thể phòng bệnh được không?
Bệnh CVCS thường gặp ở lứa t.uổi học sinh, nếu không được phát hiện sớm để có những biện pháp đề phòng sẽ có những ảnh hưởng về sức khoẻ và hình dáng cơ thể của các em. Để phòng tránh CVCS cho học sinh, cần thực hiện các biện pháp sau:
Tư thế ngồi học phải ngay ngắn, chỗ ngồi học phải thoáng, đủ ánh sáng.
Bàn ghế học sinh phải phù hợp với lứa t.uổi: chiều rộng của mặt ghế phải rộng hơn xương chậu 10cm. Chiều sâu của mặt ghế phải bằng 2/3 chiều dài của đùi. Chiều cao của mặt ghế phải bằng chiều cao của cẳng chân cộng với chiều cao của bàn chân và của dép.
Chiều cao của mặt bàn so với mặt ghế phải để trẻ ngồi đặt tay lên bàn thoải mái, không bị nhô vai lên hay hạ vai xuống. Khoảng cách từ lưng ghế đến mép bàn phải lớn hơn đường kính trước sau của lồng ngực 3-5 cm để có thể tựa lưng vào ghế;
Không nên xách cặp hoặc đeo cặp một bên vai mà nên đeo cặp bằng hai quai sau lưng;
Lao động và tập luyện vừa sức;
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý; Phòng chống các bệnh mắc phải có thể gây CVCS.
ThS. Kim Lê
Theo SK&ĐS
Hướng dẫn trẻ ngồi học đúng tư thế, tránh cong vẹo cột sống
Trẻ bị vẹo cột sống đang có xu hướng gia tăng ở nước ta do rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh cong vẹo cột sống (CVCS) gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, làm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống…
Tác hại của cong vẹo cột sống
CVCS mức nhẹ thường ít gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không được điều trị sớm, CVCS có thể tiến triển nặng và gây ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống sau này. CVCS là một trong những nguyên nhân gây ra chứng đau lưng; hạn chế vận động của hệ thống cơ xương. Trường hợp bệnh nặng có thể gây rối loạn tư thế, dị dạng thân hình, tác động xấu đến tâm lý của trẻ, hạn chế khả năng hòa nhập cộng đồng; ảnh hưởng đến chức năng của tim, phổi (giảm dung tích sống của phổi); gây biến dạng xương chậu, ảnh hưởng đến quá trình sinh đẻ của t.rẻ e.m gái khi trưởng thành.
Một số nghiên cứu trên thế giới còn cho thấy, CVCS có thể ảnh hưởng đến t.uổi thọ của người bệnh. Qua theo dõi 130 bệnh nhân bị CVCS không được điều trị từ năm 1930 đến năm 1968, người ta nhận thấy, tỷ lệ t.ử v.ong ở những bệnh nhân bị CVCS tăng 2 lần so với quần thể. Nếu chỉ tính riêng CVCS vùng ngực, tỷ lệ t.ử v.ong tăng cao gấp 4 lần, 37% bệnh nhân bị đau lưng, 14% bị các triệu chứng về tim phổi, 37% bị tàn tật với những biến dạng khác.
Hình ảnh cột sống bình thường và cột sống bị cong vẹo.
Nguyên nhân dẫn đến CVCS
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến CVCS, trong đó 90% trường hợp CVCS là không rõ nguyên nhân. Các nhà khoa học đã xác định được một số nguyên nhân gây CVCS là do bệnh cơ, do bệnh thần kinh, do những bất thường bẩm sinh của đốt sống và cột sống, do loạn dưỡng xương, do chấn thương…
CVCS ở trường học thường phát sinh do sự sai lệch tư thế (ngồi học với bàn ghế không phù hợp với chiều cao của học sinh, mang cặp sách quá nặng về một bên tay, vai; chiếu sáng kém, bắt buộc học sinh phải cúi đầu khi đọc, viết hoặc học nghề); do các tư thế xấu (đi, đứng, ngồi không đúng tư thế); cường độ lao động không thích hợp với lứa t.uổi… Ngoài ra, CVCS còn có thể do trẻ mắc các bệnh liên quan đến cột sống, thể trạng học sinh kém do ít hoạt động thể thao, suy dinh dưỡng (còi xương) hoặc do ngồi, đi đứng quá sớm.
Nhận biết có khó?
Khi bị CVCS, trẻ sẽ có các dấu hiệu bất thường như sau: Gai đốt sống không thẳng hàng; dốc hai vai không đều nhau, bên thấp bên cao; phần xương bả vai nhô ra bất thường; khoảng cách từ 2 mỏm xương đến bả vai không bằng nhau; tam giác eo tạo ra giữa thân và cánh tay có độ hẹp rộng không giống nhau; khi cột sống bị xoáy vặn khiến xương sườn lồi lên, thăn lưng mất cân đối.
Nếu bị gù thì quan sát thấy lưng tròn, vai thấp, bụng nhô, đầu ngả ra phía trước. Nếu bị ưỡn, phần trên của thân hơi ngả về phía sau, bụng xệ xuống.
Điều trị như thế nào?
Khi phát hiện các dấu hiệu bất thường ở cột sống của trẻ, nên cho trẻ đến khám và tư vấn tại phòng khám chuyên khoa để có thể can thiệp kịp thời nếu cần thiết. Điều trị tật CVCS rất phức tạp và phụ thuộc vào mức độ cong, sự phát triển của cột sống và khả năng phát triển của độ cong.
Để có thể quyết định phương pháp điều trị những trường hợp mắc CVCS, các chuyên gia y tế cần phải khám xác định rõ mức độ của bệnh nhân. Ngoài những quan sát thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân chụp X quang. Dựa vào phim X quang, người ta sẽ xác định được độ lớn của góc CVCS (góc Coob). Tùy theo độ lớn của góc Coob và khả năng tiến triển của nó, bác sĩ sẽ chỉ định các bài tập phục hồi chức năng hoặc cho mang áo nẹp. Nếu mức cong vẹo cột sống nặng và tiến triển nhanh, các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật chỉnh hình.
Phẫu thuật là lựa chọn của nhiều bệnh nhân với mong muốn sớm cải thiện đường cong cột sống. Tuy nhiên, phẫu thuật chỉ là giải pháp được chỉ định rất hạn chế khi mức độ CVCS của bệnh nhân quá nặng. Đặc biệt với các bệnh nhi nhỏ t.uổi, phẫu thuật tiềm ẩn khá nhiều rủi ro vì có thể gây shock thuốc, hôn mê, liệt do tổn thương hệ thần kinh… Trên thực tế, đã có rất nhiều bệnh nhân CVCS có thể khôi phục được đường cong sinh lý của cột sống mà không cần sự can thiệp của phẫu thuật.
Phòng chống cong vẹo cột sống
Cải thiện điều kiện vệ sinh trường học
Bàn ghế, chiếu sáng nơi học tập, cặp sách các em học sinh mang hàng ngày là những yếu tố nguy cơ gây CVCS ở học sinh.
Để đảm bảo tư thế ngồi học đúng, nhà trường, gia đình cần trang bị bộ bàn ghế phù hợp với kích thước cơ thể học sinh. Cần nhắc nhở để tạo thói quen ngồi đúng tư thế: Khi ngồi, hai bàn chân được đặt ngay ngắn, vững chắc trên sàn, giữa cẳng chân và đùi tạo thành 1 góc tối ưu là 90 độ (dao động trong khoảng 75-105 độ), nên để cạnh trước của mặt ghế ăn sâu vào cạnh sau mặt bàn 4-6 cm, lưng có thể tựa vào lưng của ghế để tăng thêm điểm tựa, thân thẳng, đầu và cổ hơi ngả về phía trước, hai tay để ngay ngắn trên mặt bàn.Việc khám cong vẹo cột sống định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các trường hợp CVCS để có thể có cách điều trị kịp thời.
Cần tạo cho trẻ có thói quen ngồi học đúng tư thế. Tư thế ngồi sai không chỉ gây ra CVCS mà có thể dẫn đến những rối loạn cơ xương khác và nguy cơ mắc tật cận thị cao.
Nơi học tập ở trường phải đảm bảo ánh sáng từ 300lux trở lên. Ở nhà, ngoài hệ thống chiếu sáng chung, gia đình cũng cần trang bị đèn ở góc học tập cho các em để đảm bảo ánh sáng tốt hơn.
Học sinh không mang cặp quá nặng, trọng lượng cặp sách không nên vượt quá 15% trọng lượng cơ thể. Cặp phải có hai quai, khi sử dụng học sinh đeo đều hai vai, tránh đeo lệch về một phía.
Duy trì chế độ học tập, sinh hoạt hợp lý
Học sinh không nên ngồi học, xem ti vi quá lâu, giữa các giờ học (khoảng 35-45 phút) phải có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn để giảm gánh nặng thể chất, tăng cường hoạt động vận động ngoài trời.
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý, tính đa dạng về giá trị dinh dưỡng của mỗi bữa ăn, nhất là các bữa chính. Đặc biệt cần quan tâm đến các thực phẩm có nhiều can- xi và vitamin D, đây là các yếu tố giúp cho sự phát triển của xương trong giai đoạn phát triển.
Đảm bảo thời gian ngủ cần thiết theo từng lứa t.uổi. Học sinh từ 7-10 t.uổi cần ngủ 11 – 10 giờ; Từ 11-14 t.uổi thời gian ngủ là 10 – 9 giờ; Từ 15-17 t.uổi thời gian ngủ là 9 – 8 giờ.
Khám phát hiện cong vẹo cột sống định kỳ
Việc khám CVCS định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các trường hợp CVCS để có thể có cách điều trị kịp thời.
BS. Lỗ Văn Tùng
Theo khoe365
