Đi làm về lúc nửa đêm, thiếu niên 17 t.uổi mệt, lên giường nằm rồi thiếp đi, 3h sáng hôm sau gia đình phát hiện bất tỉnh.
Bệnh nhân được đưa đến Bệnh viện Bãi Cháy cấp cứu. Bác sĩ Nguyễn Ngọc Tuyền, Khoa Hồi sức tích cực chống độc, ngày 11/1, cho biết bệnh nhân hôn mê sâu, ngừng tuần hoàn. Hình ảnh chụp CT sọ nhận thấy tình trạng xuất huyết dưới nhện, dị dạng mạch m.áu não.
Kíp bác sĩ cấp cứu ngừng tuần hoàn, đặt nội khí quản, xử lý tình trạng xuất huyết dưới nhện. Sau một ngày điều trị, bệnh nhân không cải thiện, gia đình xin đưa về nhà.
Một bệnh nhân khác, 44 t.uổi, đau đầu, nhanh chóng hôn mê, gọi hỏi không đáp ứng, liệt nửa người bên trái. Bác sĩ Bệnh viện Bãi Cháy chẩn đoán bệnh nhân cao huyết áp, tắc nghẽn động mạch, xử lý đặt ống nội khí quản, phẫu thuật mở sọ giảm áp, lấy khối tụ m.áu.
Sau điều trị gần 2 tuần, bệnh nhân sống sót song di chứng nặng nề: hôn mê, ăn qua sonde dạ dày, liệt nửa người bên trái.
Bác sĩ điều trị cho một bệnh nhân đột quỵ tại bệnh viện. Ảnh: Mạc Thảo
Bác sĩ Tuyền cho biết, đây là hai trường hợp nặng nhất tại bệnh viện chỉ trong 10 ngày đầu năm. Từ đầu tháng một đến nay, lượng bệnh nhân vào Bệnh viện Bãi Cháy liên quan đến đột quỵ tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thời tiết lạnh đột ngột, có những ngày xuống dưới 10 độ C khiến nguy cơ m.áu đông và tắc nghẽn động mạch tăng cao, gây đột quỵ. Bệnh nhân đa phần là người cao t.uổi (từ 50 trở lên), huyết áp cao, đái tháo đường, hút thuốc lá và béo phì. Một vài trường hợp là người trẻ, đột quỵ do dị dạng mạch m.áu não, triệu chứng ban đầu đều xuất hiện các cơn đau đầu, sau đó hôn mê.
Đột quỵ nguy hiểm vì là bệnh cấp tính, đột ngột, di chứng nặng nề. Bệnh nhân ở thể nặng có thể t.ử v.ong trong giờ đầu, ngày đầu. Người còn sống có thể gặp di chứng liệt người, phải có người hỗ trợ sinh hoạt, tổn hại về sức khỏe và tinh thần…
Bệnh nhân đột quỵ cần phải vào viện cấp cứu sớm từ 3 giờ đến 4,5 giờ kể từ khi khởi phát dấu hiệu bệnh. Đây là thời gian vàng để cứu sống người bệnh. Trường hợp nhồi m.áu não, trong vòng 6 giờ đầu, bệnh nhân được dùng thuốc tiêu sợi huyết Alteplase đường tĩnh mạch để làm tan huyết khối, tái lưu thông mạch m.áu não. Một số trường hợp xuất huyết não có thể chỉ định phẫu thuật đặt dẫn lưu não thất và bơm thuốc tiêu sợi huyết vào não thất để dẫn lưu khối m.áu tụ ra ngoài.
Bác sĩ cho biết tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân gây đột quỵ, nhất là khi trời lạnh. Do vậy, người bệnh nên kiểm soát huyết áp thường xuyên và duy trì thuốc tăng huyết áp đều đặn hàng ngày theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, tránh bỏ thuốc.
Với người trẻ t.uổi, dị dạng mạch m.áu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết não. Có hai phương pháp khảo sát mạch m.áu não là chụp cộng hưởng và chụp cắt lớp vi tính. Nếu phát hiện dị dạng mạch, các bác sĩ điều trị nút mạch chủ động trước khi dị dạng bị vỡ.
Hiện phần lớn bệnh nhân dị dạng mạch m.áu não không có triệu chứng, phát hiện khi dị dạng mạch đã vỡ, điều trị khó khăn, không cấp cứu kịp thời sẽ nguy hiểm tính mạng.
Để tránh biến cố đe dọa tính mạng, mỗi người cần chụp kiểm tra mạch m.áu não tối thiểu một lần trong những năm tháng t.uổi trẻ.
Dấu hiệu nghi đột quỵ như chóng mặt, đau đầu, tê nửa người, mặt thiếu cân xứng, miệng méo… Một số biểu hiện khác như cảm giác tê mỏi chân tay, khó khăn khi thực hiện các thao tác sinh hoạt, mỏi lưỡi tê cứng, nói chậm, rối loạn trí nhớ, không phân biệt được những điều đang xảy ra xung quanh… Khi ấy, cần đến cơ sở y tế ngay để để điều trị.
Đột quỵ sau khi tắm đêm
Tắm xong lúc 22h, người phụ nữ 27 t.uổi ở Vĩnh Phúc chợt đau đầu dữ dội, nằm vật ra giường, hai tay ôm đầu.
Người chồng đưa chị vào bệnh viện huyện, sau đó chuyển đến Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cấp cứu. Bệnh nhân không bị liệt người, vẫn nhận biết được xung quanh, song cơn đau đầu ngày một dữ dội hơn.
Bác sĩ Nguyễn Văn Tuyến, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, chỉ định chụp MRI. Kết quả chụp cho thấy bệnh nhân bị đột quỵ do dị dạng mạch m.áu não, xuất huyết dưới nhện. Bệnh nhân được các bác sĩ nút khối dị dạng mạch thành công, ngày 16/12 qua cơn nguy kịch.
Bác sĩ cho biết bệnh nhân may mắn chưa bị vỡ mạch m.áu não. Nếu vỡ, m.áu tràn ra, tình trạng nguy cấp có thể dẫn tới liệt, hôn mê, t.ử v.ong.
Điều dưỡng thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: Thúy Quỳnh
Bác sĩ Tuyến cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến đột quỵ ở người trẻ t.uổi, trong đó, dị dạng mạch m.áu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết não. Dị dạng mạch m.áu não có thể bẩm sinh hoặc trải qua nhiều năm dị dạng mới hình thành.
“Bệnh nhân này bị dị dạng mạch m.áu não bẩm sinh, tắm đêm là cơ hội để phát bệnh”, bác sĩ nói. Khi tắm đêm, huyết áp thay đổi đột ngột, gây ra các hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi m.áu cơ tim. Cùng với đó, khi tắm, nhiệt độ cơ thể cũng thay đổi, tạo áp lực gây vỡ động mạch hoặc các mao mạch.
Bác sĩ cho biết trời lạnh cũng là một trong các yếu tố cơ hội gây đột quỵ. Thời tiết lạnh đột ngột làm cho các mạch m.áu co lại, dẫn tới tăng huyết áp, gây xuất huyết não. Nhiều người trời lạnh thường ít vận động, dẫn tới tăng cân cũng là yếu tố làm tăng huyết áp và nguy cơ đột quỵ. Bên cạnh đó, một số yếu tố bất thường khác như căng thẳng, tai nạn giao thông, dẫn đến vỡ mạch m.áu não.
Trước khi vỡ mạch m.áu, bệnh nhân thường có triệu chứng đau đầu, điều trị không khỏi. Trường hợp dị dạng lớn gây chèn ép não thì người bệnh có thể bị bại liệt tay chân. Khi vỡ mạch m.áu, các triệu chứng đau đầu dữ dội, huyết áp tăng, nôn, liệt nửa người, loạn ngôn hoặc không nói được, nhiều trường hợp ý thức bình thường hoặc mơ màng, bị hôn mê…
Có hai phương pháp khảo sát mạch não là chụp cộng hưởng mạch m.áu não và chụp cắt lớp vi tính mạch m.áu não. Nếu phát hiện dị dạng mạch, các bác sĩ có thể điều trị nút mạch chủ động trước khi dị dạng bị vỡ. Hiện phần lớn bệnh nhân dị dạng mạch m.áu não không có triệu chứng, phát hiện khi dị dạng mạch đã vỡ, điều trị khó khăn, nếu không cấp cứu kịp thời gây nguy hiểm tính mạng.
Để tránh biến cố đe dọa tính mạng, bác sĩ khuyên không chỉ người cao t.uổi cần chụp kiểm tra mạch m.áu não mà người trẻ cũng nên chụp tầm soát, tối thiểu một lần trong những năm tháng t.uổi trẻ.
