Do gián đoạn tiêm chủng thời gian qua vì thiếu vaccine, cùng với thời tiết diễn biến thất thường đang làm cho nhiều dịch bệnh như ho gà, sởi, rubella, virus hợp bào gia tăng.
Cùng với đó, các dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người, nhất là dại và cúm A/ H5N1, cũng có diễn biến phức tạp.
Bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng 1, TPHCM thăm khám bệnh nhi mắc sốt xuất huyết. Ảnh: QUANG HUY
Hậu quả của gián đoạn vaccine
Khoa Khám bệnh ngoại trú, Bệnh viện Nhi đồng 2 TPHCM những ngày qua luôn quá tải người lớn đưa trẻ nhỏ đến thăm khám. Theo bác sĩ Đăng Nhật, bình quân mỗi ngày phòng khám bệnh truyền nhiễm ngoại trú của bệnh viện tiếp nhận 30-50 trẻ đến thăm khám, tăng gần 10% so với tháng 2. Riêng Khoa Nhiễm hiện có trên 20 trẻ nhập viện điều trị nội trú một số bệnh truyền nhiễm, trong đó có một số ca mắc sốt xuất huyết, tay chân miệng, thương hàn, thủy đậu, ho gà…
Còn tại Khoa Nhiễm – Thần kinh, BV Nhi đồng 1 TPHCM, hiện có gần 30 trẻ đang nằm điều trị, trong đó khoảng 10 ca bệnh nặng được theo dõi tích cực trong phòng cấp cứu. BSCK2 Dư Tuấn Quy, Trưởng Khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết, từ đầu tháng 3 đến nay, khoa tiếp nhận điều trị nội trú trẻ mắc các bệnh truyền nhiễm tăng khoảng 5% so với tháng trước. Trong khi đó, tình trạng gián đoạn tiêm chủng cũng khiến nhiều trẻ mắc sởi và rubella.
Thống kê của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương (Bộ Y tế ) cho thấy, trong 3 tháng qua, cả nước ghi nhận 78 trường hợp sốt phát ban nghi sởi tại các tỉnh, thành phố khu vực miền Bắc và 10 trường hợp mắc rubella. Theo cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới, năm 2024 là năm dịch sởi có nguy cơ bùng phát theo chu kỳ 4-5 năm/lần, trong khi sởi là bệnh truyền nhiễm có tốc độ lây lan nhanh với 90%-100% người chưa tiêm vaccine hoặc chưa từng mắc bệnh tiếp xúc với nguồn bệnh sẽ bị mắc. Một người nhiễm bệnh sởi có thể lây cho 20 người khỏe mạnh. Còn theo thống kê của Hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm quốc gia, từ đầu năm 2024 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 70 trường hợp mắc ho gà, chủ yếu tại một số tỉnh, thành phố khu vực miền Bắc.
BS Đăng Nhật, khoa Khám bệnh ngoại trú, Bệnh viện Nhi đồng 2, TPHCM thăm khám cho bệnh nhi. Ảnh: QUANG HUY
PGS-TS Phạm Quang Thái, Phó trưởng Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, thông tin, hầu hết những trường hợp mắc bệnh ho gà đều chưa được tiêm chủng hoặc chưa tiêm chủng vaccine đầy đủ. Có hơn 50% trẻ mắc bệnh ho gà nặng có nguồn lây từ mẹ và nhiễm bệnh trong giai đoạn khoảng trống miễn dịch ở 3 tháng đầu đời. Trẻ chưa được tiêm chủng vaccine ho gà đầy đủ là đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh và thường biểu hiện bệnh lý nặng.
Cảnh giác bệnh lây truyền từ động vật
Gần đây, một số dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người, nhất là bệnh dại và cúm A/H5N1, đang gia tăng trở lại. Theo ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế ), chỉ trong 3 tháng đầu năm nay, 16/63 tỉnh, thành phố có ca bệnh dại trên người, 27 ca t.ử v.ong (tăng 170% so với cùng kỳ năm 2023), trong đó miền Trung có số ca t.ử v.ong cao nhất (9 ca). Còn tại miền Nam, số người đi tiêm vaccine ngừa dại cao nhất cả nước, tới 143.000 người.
Đáng lo ngại hơn, sau hơn 8 năm không ghi nhận ca mắc cúm gia cầm trên người thì từ năm 2022 đến nay đã ghi nhận 2 ca mắc mới, trong đó có 1 ca t.ử v.ong ở Khánh Hòa vào tháng 3 vừa qua.
Hiện trên thế giới đã ghi nhận khoảng 200 bệnh truyền nhiễm từ động vật lây sang người với nhiều tác nhân khác nhau. Trong 2 thập niên qua, nhiều dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi đã xảy ra trên toàn thế giới, như dịch hạch, SARS, cúm gia cầm A/H5N1, cúm A/H1N1, MERS-CoV, Ebola… và gần đây nhất là Covid-19,gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người cũng như tác động lớn đến kinh tế – xã hội của các quốc gia. Ông Hoàng Minh Đức cho biết, đáng lo ngại là có tới 75% các dịch bệnh nguy hiểm là lây truyền từ động vật sang người hoặc có nguồn gốc gen từ động vật.
Việt Nam đã xác định 5 loại dịch bệnh cần được ưu tiên phòng ngừa là: cúm gia cầm độc lực cao, dại, than, liên cầu lợn, xoắn khuẩn vàng da vì đây là những dịch bệnh có tỷ lệ t.ử v.ong ở người rất cao (thậm chí tới 100%) và chi phí điều trị, phòng ngừa tốn kém. “Thời gian tới, nguy cơ các ổ dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người vẫn tiếp tục xảy ra. Để ứng phó với những thách thức này, rất cần sự hợp lực của toàn xã hội và sự hỗ trợ, hợp tác của cộng đồng quốc tế. Ngoài trách nhiệm của ngành y tế, rất cần sự vào cuộc tích cực của các đơn vị có liên quan như NN-PTNT, công thương, chính quyền địa phương và đặc biệt là sự tham gia chủ động của người dân, cộng đồng để chủ động phòng chống, giải quyết có hiệu quả, triệt để các bệnh truyền nhiễm lây từ động vật sang người nhằm góp phần chăm sóc, bảo vệ sức khỏe người dân”, ông Hoàng Minh Đức nêu ý kiến.
Nguy hiểm khi đồng nhiễm cúm A và COVID-19
Dịch cúm A, B đang tăng mạnh ở Hà Nội kể từ tháng 12/2023 tới nay, bên cạnh đó, thời tiết mùa Đông – Xuân cũng làm gia tăng ca mắc COVID-19.
Đã ghi nhận ca bệnh đồng mắc cúm A và COVID-19, diễn biến nặng rất nhanh, phải thở máy.
Theo ghi nhận tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, tại đây tiếp nhận nam bệnh nhân 66 t.uổi vào nhập viện trong tình trạng suy hô hấp rất nặng. Trước đó, bệnh nhân bị sốt, ho, sau 3 ngày bệnh không đỡ đã được gia đình đưa đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng suy hô hấp. Tại Khoa Hồi sức tích cực, bệnh nhân được xét nghiệm cho kết quả mắc cả cúm A và COVID-19. Do có bệnh nền tiểu đường nên bệnh nhân diễn biến nặng rất nhanh khi cùng lúc mắc cả hai bệnh truyền nhiễm.
Bệnh nhân phải thở máy khi đồng nhiễm cúm A và COVID-19.
BS Phạm Văn Phúc, Phó trưởng Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, thời gian gần đây, do thời tiết thay đổi thất thường nên số ca COVID-19 và cúm A gia tăng. Bác sĩ lo ngại nếu người dân đồng nhiễm 2 loại virus cúm A và COVID-19 sẽ làm cho bệnh chuyển xấu rất nhanh, đặc biệt là t.rẻ e.m và người có bệnh nền. Bởi đây là bệnh do virus gây ra và chủ yếu tấn công vào đường hô hấp, gây tổn thương tiến triển nhanh hơn, điều trị cũng khó khăn hơn.
Tại Khoa Hồi sức tích cực đang có 15 ca mắc cúm A nặng, trong đó 8 ca có bệnh lý nền, có trường hợp phổi trắng xoá cả hai bên. Đó là nữ bệnh nhân 59 t.uổi ở Thái Nguyên có t.iền sử đái tháo đường, béo phì, tăng huyết áp. Khi mắc cúm A, bệnh diễn biến nặng rất nhanh, gây tổn thương phổi nghiêm trọng.
PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết, bản thân cơ thể con người, khi gánh một tác nhân (ví dụ virus), cò thể tiêu hao hết cả “đội quân” miễn dịch chống lại bệnh đó. Do vậy, đến lúc nhiễm thêm tác nhân tiếp theo, cơ thể không còn miễn dịch để chống chọi nữa, tình trạng bệnh nặng lên. Điều này không chỉ đúng khi đồng nhiễm COVID-19 với cúm, mà còn với bệnh khác nữa như như sốt xuất huyết hay Andenovirus. Do vậy, phải bằng mọi cách giảm nhiều nhất nguy cơ có thể. Chẳng hạn như cúm mùa, phế cầu đã có vaccine, người dân nên tiêm phòng để tạo kháng thể.
Vị chuyên gia y tế này cũng nhận định, hiện nay đang trong giai đoạn vào mùa Đông – Xuân, thời tiết chuyển mùa thay đổi bất thường là nguyên nhân của sự xuất hiện và lây lan các dịch bệnh truyền nhiễm như cúm, sởi, rubella, ho gà…
Hơn nữa, đây cũng là thời điểm nhu cầu giao thương, du lịch cuối năm tăng cao, vui xuân Tết Nguyên đán cùng các lễ hội, là điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh lây lan, có thể làm gia tăng số mắc các bệnh truyền nhiễm, các bệnh lây truyền qua đường hô hấp, nhất là với nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh như t.rẻ e.m có sức đề kháng yếu, người cao t.uổi có bệnh lý nền. Để phòng bệnh, ngoài vaccine, người dân cần đeo khẩu trang khi tới nơi đông người, khi có dấu hiệu bệnh hô hấp hoặc giữ vệ sinh cá nhân cũng sẽ giúp phòng bệnh.
