TNGT đường bộ vẫn là nguyên nhân gây thương tích hàng đầu hiện nay tại Việt Nam cũng như trên thế giới.
Nhằm giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng, giới chuyên gia y tế quốc tế và Việt Nam khẳng định, quá trình sơ, cấp cứu nạn nhân TNGT ngay sau tai nạn có yếu tố quyết định, quan trọng để giảm thiểu thương tích, thậm chí là ngăn chặn nguy cơ t.ử v.ong.
Vì vậy, việc phổ cập kiến thức, kỹ năng cho người tham gia giao thông về sơ cứu, cấp cứu nạn nhân TNGT là giải pháp quan trọng bậc nhất.
Đâu là giải pháp hữu hiệu nhất?
Theo đ.ánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các nghiên cứu trên toàn thế giới chỉ ra rằng, có thể ngăn chặn nguy cơ t.ử v.ong và nhiều nguy cơ thương tật do TNGT trước khi nạn nhân được đưa đến bệnh viện. Để làm được điều này, việc sơ cứu, cấp cứu nạn nhân ngay tại hiện trường sau khi tai nạn là điều hết sức quan trọng.
Một đ.ánh giá của các nghiên cứu ở châu Âu kết luận rằng, khoảng 50% số ca t.ử v.ong xảy ra trong vòng vài phút tại hiện trường hoặc trên đường đến bệnh viện; 15% tại bệnh viện trong vòng 4h và 35% sau 4h tai nạn. Nghiên cứu của WHO cho thấy, phần lớn trường hợp t.ử v.ong ở các nước thu nhập thấp và trung bình xảy ra trước khi nạn nhân đến bệnh viện.
Những người đầu tiên có mặt tại hiện trường tai nạn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các sự cố nghiêm trọng bằng cách: gọi dịch vụ khẩn cấp; xử lý sự cố khẩn cấp như cháy nổ tại hiện trường…; đảm bảo an toàn hiện trường; áp dụng các biện pháp cứu nạn ban đầu. Điển hình như những người có mặt tại hiện trường được đào tạo về sơ cứu ban đầu có thể ngăn ngừa nhiều ca t.ử v.ong do tắc nghẽn đường thở hoặc ra m.áu…
Ở các nước phát triển, việc nạn nhân tiếp cận các dịch vụ y tế khẩn cấp sau TNGT có nhiều phần tốt hơn, bởi mật độ phương tiện lớn nên người tham gia giao thông dễ dàng hỗ trợ người bị nạn, đặc biệt là lực lượng cứu nạn ở những quốc gia phát triển thường có năng lực tiếp cận hiện trường tai nạn nhanh chóng, ứng cứu kịp thời.Tuy nhiên, ở các nước thu nhập thấp và trung bình, việc cứu hộ bằng xe cứu thương là rất hạn chế nên người có mặt tại hiện trường là nguồn lực chính để cứu nạn.
Ở Ghana, hầu hết người bị thương đến bệnh viện đều bằng xe dân dụng. Cũng theo WHO, các khóa đào tạo cứu nạn cơ bản cho người dân mà không có xe cứu thương của lực lượng y tế có thể giảm tỷ lệ t.ử v.ong từ 40% xuống 9%. Trong khi đó, một nghiên cứu ở Kenya cho thấy, cảnh sát chỉ đưa được 5,5% số người sống sót sau tai nạn đi cấp cứu và xe cứu thương chỉ đưa được 2,9% nạn nhân TNGT đến bệnh viện.
Theo giới chuyên gia y tế, sơ cứu người bị nạn rất đơn giản, tuy nhiên, sơ cứu sai cách có thể làm nạn nhân t.ử v.ong hoặc thương tật cả đời. Ảnh Vũ Thành
“Đào tạo các bước sơ cứu cơ bản trong xã hội là giải pháp thích hợp với nguồn lực còn nhiều hạn chế. Bởi lẽ, những người tham gia giao thông thường có khả năng tiếp cận hiện trường tai nạn đầu tiên”, WHO khẳng định.Cùng với đó, các lượng lượng như cảnh sát và nhân viên hỗ trợ tai nạn của địa phương thường đến hiện trường vụ tai nạn trước đội ngũ cứu thương chuyên nghiệp. Vì vậy, cảnh sát địa phương cần được trang bị và huấn luyện để cứu nạn và tiến hành các biện pháp sơ cứu cơ bản.
Cứu nạn kịp thời, đúng cách trong “giờ vàng”
“Giờ vàng” cấp cứu nạn nhân TNGT là trong khoảng thời gian 1 tiếng sau tai nạn và có nhiều yếu tố quyết định sinh mạng người bị nạn. Nếu sơ cấp cứu đúng cách và kịp thời có thể giảm tỷ lệ tử vọng từ 15 – 20%.
Từ quá trình nhiều năm gắn bó với công tác cấp cứu, điều trị nạn nhân TNGT tại Việt Nam, PGS. TS. Nguyễn Đức Chính (Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức) đ.ánh giá, thực trạng đáng tiếc hiện nay là đa số nạn nhân nhập viện đều chưa được sơ cấp cứu đúng cách khiến tình trạng của bệnh nhân có những diễn biến xấu, thậm chí là gây thêm chấn thương. Mặt khác, việc các cơ sở y tế tại địa phương hạn chế về năng lực cấp cứu nạn nhân cũng khiến việc điều trị nạn nhân sau khi chuyển lên viện tuyến trên gặp nhiều khó khăn.
Đồng quan điểm này, theo TS. Phạm Thành Lâm – Phó Cục trưởng Cục Y tế GTVT (Bộ GTVT), giải pháp cấp thiết hiện nay là cần tăng cường mạnh mẽ công tác đào tạo, tập huấn nâng cao kỹ năng cấp cứu ban đầu đối với các cơ sở y tế địa phương; đồng thời, chú trọng nâng cao kiến thức, kỹ năng tổ chức sơ cứu nạn nhân TNGT trong cộng đồng xã hội để hỗ trợ nạn nhân một cách kịp thời và đúng cách.
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, ngay sau khi phát hiện tai nạn, người dân cần gọi điện báo cấp cứu 115 nơi gần nhất. Những người đầu tiên tiếp cận nạn nhân cần nói chuyện hoặc chạm nhẹ vào người nạn nhân để kiểm tra xem nạn nhân còn tỉnh táo hay không.
Tiếp đó, người tiếp cận nạn nhân cần kiểm tra đường thở, quan sát trong miệng, mũi nạn nhân có những vật gây cản trở hô hấp hay không, nếu có hãy lấy những vật đó ra nhằm giúp nạn nhân có thể hô hấp được. Trong trường hợp phát hiện nạn nhân không thở hoặc thở bất thường, cần tiến hành hô hấp nhân tạo như hà hơi thổi ngạt, ép tim ngoài lồng ngực. Chú ý, nếu chưa được học cách hô hấp nhân tạo thì không nên làm và chỉ nhờ người có kỹ năng thực hiện, hoặc gọi 115 yêu cầu hướng dẫn cách thức sơ cứu. Nếu nạn nhân hôn mê, mũi, miệng có nhiều m.áu, chất nôn, người cứu nạn cần nhẹ nhàng nghiêng đầu nạn nhân về một bên nhằm tránh việc m.áu, chất nôn tràn vào đường thở.
Theo Bộ Y tế, ra m.áu là nguyên nhân chính gây tình trạng sốc, nên người sơ cứu cần phải cầm m.áu bằng vải sạch, gấp thành nhiều lớp đặt lên miệng vết thương. Khi miếng vải thấm nhiều m.áu thì đệm thêm lớp vải và quấn thêm nhiều vòng băng. Với nạn nhân bị sốc, người sơ cứu cần đặt nạn nhân trong tư thế nằm, nới lỏng quần áo, nâng cao 2 chân lên quá đầu trong trường hợp không ảnh hưởng đến cột sống và vết thương.
Trong quá trình di chuyển nạn nhân, nếu người bị nạn mắc kẹt trong ô tô có thể dễ bị gãy xương, chấn thương cột sống, nhất là cột sống cổ. Vì vậy, người sơ cứu không nên di chuyển nạn nhân mà để nạn nhân bất động vì việc di chuyển có thể khiến nạn nhân tổn thương nghiêm trọng hơn, dễ g.ây s.ốc và nguy hiểm đến tính mạng. Khi có tình huống nguy hiểm tại hiện trường như chập điện, cháy nổ… thì mới bắt buộc di chuyển nạn nhân ra khỏi hiện trường. Trong tình huống này hết sức cố gắng tránh tác động làm xoắn vặn, gập cổ, gập người, tốt nhất là nhiều người hỗ trợ để giữ thẳng lưng, cổ và chân nạn nhân trong quá trình di chuyển.
Trong trường hợp nạn nhân gãy xương chi gây biến dạng gập góc, cố gắng giữ nguyên tư thế biến dạng khi di chuyển và di chuyển nạn nhân bằng cách kéo nạn nhân bằng cổ áo hoặc ống quần thay vì bế, vác.
Theo khuyến cáo từ Bộ Y tế, không vận chuyển nạn nhân đi cấp cứu bằng xe máy, xe đạp hay cõng trên lưng. Đặc biệt, không cố lấy những vật nhọn đã găm sâu vào cơ thể nạn nhân. Các động tác hỗ trợ sơ cứu phải hết sức thận trọng để ngăn ngừa những tổn thương thứ phát, khiến cho tình trạng nạn nhân nặng hơn.
15 bác sĩ cứu sống bệnh nhân bị xe ben cán qua người: Ca phẫu thuật kỳ diệu
Sau khi được 15 bác sĩ mổ cứu sống kỳ diệu, người phụ nữ 29 t.uổi bị xe ben cán ngang người ở Cần Thơ đã tỉnh táo hoàn toàn dù thời gian hồi phục phía trước của cô còn rất dài.
Hiện tại, bệnh nhân đã được chuyển lên phòng bệnh ở Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ để xử lý dần chấn thương vỡ khung chậu phức tạp – ẢNH: ĐÌNH TUYỂN
Nhớ lại giây phút kinh hoàng
Cho đến hôm nay đã 7 ngày, những hình ảnh lan truyền trên mạng xã hội về vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng trên đường Nguyễn Văn Linh, đoạn gần giao lộ với đường 3/2, Q.Ninh Kiều, TP.Cần Thơ vẫn khiến người xem phải rùng mình. Ai cũng nghĩ rằng, chỉ có phép màu mới cứu được nạn nhân, người phụ nữ ngồi sau chiếc xe máy bị chiếc xe ben cán qua người.
Hình ảnh chụp từ clip quay lại cảnh tai nạn giao thông kinh hoàn dẫn đến chấn thương của nạn nhân P.T.K.C – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
Và phép màu đã xảy ra. Một tuần sau ca tai nạn kinh hoàng, chị P.T.K.C (29 t.uổi, ngụ H.Thới Lai, TP.Cần Thơ), nạn nhân vụ tai nạn bị xe ben cán qua người giờ đã tỉnh táo hoàn toàn. Chị đã có thể trò chuyện với người thân và thực hiện theo các y lệnh của bác sĩ. Vi diệu hơn, những cử động của đôi chân tưởng như rất bình thường giờ mang lại cho chị rất nhiều hy vọng phục hồi. Điều này càng ý nghĩa hơn khi bệnh nhân đang còn phải nuôi con nhỏ.
“Lúc bị ngã xuống, tôi ráng co đầu lại rồi nghe trong người mình nổ tiếng lớn. Choáng váng và hoảng sợ. Tôi chỉ niệm Phật phải cố gắng vượt qua để lo cho con chứ tôi buông xuôi con tôi sau này ai sẽ lo. Giờ đây, giữ được mạng rồi, tôi cảm ơn bác sĩ, bệnh viện nhiều lắm”, chị P.T.K.C nói.
Phép màu đã đến với chị P.T.K.C khi được 15 bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ cứu sống kịp thời – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
Trước đó, như Thanh Niên đã thông tin, chiều 23.7, chị P.T.K.C nhập viện trong tình trạng nguy kịch sau tai nạn giao thông. Chị ngồi sau xe máy của một người bạn va quẹt với một xe máy khác rồi ngã ra đường và bị xe ben cán ngang qua người.
Tai nạn đã khiến chị bị đa chấn thương nghiêm trọng, vỡ xương chậu phức tạp, đứt rời tử cung, vỡ toác toàn bộ phúc mạc, vỡ bàng quang… Nạn nhân đã được nhanh chóng đưa tới Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ cấp cứu.
Hình ảnh xương khung chậu của bệnh nhân P.T.K.C bị vỡ phức tạp sau khi bị bánh xe ben cán qua – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
Sau đó, bệnh viện đã phải kích hoạt qui trình báo động đỏ nội viện và huy động cùng lúc 15 bác sĩ của 5 chuyên khoa liên quan để can thiệp và phẫu thuật cho bệnh nhân. Lần lượt các ê kíp phẫu thuật đã tiến hành can thiệp, chạy đua với thời gian để cứu bệnh nhân mặc dù tiên lượng rất nặng, đe dọa t.ử v.ong. 2 ngày sau phẫu thuật bệnh nhân đã được truyền tới 49 đơn vị m.áu và chế phẩm m.áu.
Được 15 bác sĩ cứu: Cô gái bị xe ben cán qua người tỉnh lại nói gì?
Mạng sống còn là còn tất cả
BS.CK2 Trần Huỳnh Đào, Trưởng khoa Gây mê – Hồi sức, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ cho biết, bệnh nhân vô viện trong tình trạng rất nguy kịch.
“Tình hình diễn biến rất nhanh, huyết áp kéo không lên được thành ra bệnh viện bắt buộc phải huy động lượng m.áu lớn, m.ổ b.ụng thám sát mục tiêu là cầm m.áu sớm nhất có thể. Đúng là mổ ra, trong bụng bệnh nhân lượng m.áu loãng tới 5 lít và 1 kg m.áu cục, khối m.áu tụ sau phúc mạc, toác hết phúc mạc. Nói chung nguy cơ t.ử v.ong cực cao”, BS Đào nói.
BS Đào cho biết thêm, việc cứu được nữ bệnh nhân này thực sự là kỳ tích đòi hỏi sự phối hợp thật tốt của các chuyên khoa cùng với đó là các yếu tố thể trạng bệnh nhân trẻ, đưa vào viện kịp thời.
Hiện tại, bệnh nhân đã được chuyển lên phòng bệnh ở Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ để xử lý dần chấn thương vỡ khung chậu phức tạp – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
Hiện tại, bệnh nhân đã được chuyển lên phòng bệnh ở Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ để xử lý dần chấn thương vỡ khung chậu phức tạp. Chị đã được đặt khung cố định chậu bên ngoài để có thể xoay trở, vệ sinh, hạn chế biến chứng do nằm lâu như viêm phổi, loét, n.hiễm t.rùng.
15 bác sĩ cứu cô gái bị xe ben cán qua người thoát khỏi tử thần
Trực tiếp theo dõi điều trị cho bệnh nhân, Ths.BS Nguyễn Hữu Thuyết, Trưởng Khoa Phẫu thuật Cột sống và Chấn Thương, nhận định: “May mắn của bệnh nhân này là đã vượt qua được ải sống c.hết. Nhưng di chứng gãy khung chậu phức tạp, mất vững khung chậu sẽ mất rất nhiều thời gian hồi phục để có thể đi lại sinh hoạt hằng ngày”.
Bệnh nhân đã được đặt khung cố định chậu bên ngoài để có thể xoay trở, vệ sinh, hạn chế biến chứng do nằm lâu – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
Dẫu sao, từ tình cảnh sinh mạng mong manh, giờ đây sau những ca phẫu thuật, bệnh nhân đang phục hồi từng ngày thực sự mang lại nhiều cảm xúc cho chính gia đình và bản thân người bệnh. “Hướng xử trí tiếp theo của bệnh nhân này trước hết là chuyển sang cố định bên trong khung chậu để cho bệnh nhân có thể dần tập vật lý trị liệu rồi mới tập ngồi dậy và đi lại sau này. Cùng với đó là xử trí vết da lóc ở phần đùi”, BS Thuyết nói thêm.
Trước mắt, ngoài đặt khung cố định khung chậu bên ngoài bệnh nhân sẽ phải xử lý thêm chấn thương lóc da vùng đùi và thời gian để phục hồi vận động còn khá dài – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
Một điều kỳ diệu nữa là đôi chân của chị P.T.K.C vẫn có thể cử động khá tốt mang lại nhiều hi vọng phục hồi dù xương chậu vỡ rất phức tạp – ẢNH ĐÌNH TUYỂN
BS.CK2 Phạm Thanh Phong, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ, cho biết, do hoàn cảnh nữ bệnh nhân trên rất khó khăn. Bản thân bệnh nhân đang phải nuôi con nhỏ nên bệnh viện đã giao cho Phòng Công tác xã hội của bệnh viện tìm nguồn từ mạnh thường quân hỗ trợ một phần kinh phí cho bệnh nhân.
“Dù biết phía trước bệnh nhân này sẽ còn rất nhiều gian nan để có thể trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường. Nhưng thực sự hy vọng việc giữ được tính mạng sau vụ tai nạn kinh hoàng sẽ giúp bệnh nhân này đủ sức mạnh để vượt qua khó khăn bởi tương lai của bệnh nhân và con nhỏ còn rất dài”, BS Phong nói.
