So với tỏi trắng được sử dụng phổ biến, tỏi tía và tỏi lào quý hiếm hơn, được dùng làm bài thuốc chữa bệnh trong Đông y.
Tỏi tía
Tỏi tía hay còn gọi là tỏi cổ cứng, thường có nhánh đều nhau, bao phủ bởi những dải màu tía. Nhờ có sắc tố “anthocyanidin” mà giống tỏi này có màu tía. Ở Tây Ban Nha, tỏi tía được dùng để nêm gia vị cho các món bánh mì, mì, pizza, các món chính, súp hay các món phụ. Món khoai tây quay tỏi tía ăn kèm cây hương thảo rất nổi tiếng đối với những người sành uống rượu khắp thế giới. Tỏi tía còn dùng làm gia vị trong kem vani. Ở Việt Nam, nhờ khí hậu nóng ẩm việc trồng tỏi tía chất lượng cao hơn hẳn so với tỏi tía trồng ở nhiều nước khác.
Nhờ có sắc tố “anthocyanidin” mà giống tỏi có màu tía. Ảnh: Exporters India
Theo lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ, Đông y coi tỏi tía là một trong những loại thực phẩm dinh dưỡng tốt nhất. Nếu tỏi trắng (tỏi cổ mềm) được trồng khắp nơi, thì tỏi tía (tỏi cổ cứng) hiếm hơn. Mùi và vị của tỏi trắng rất mạnh, song vị ngọt của tỏi tía lại có thể giữ lại ngay cả sau khi được nấu chín.
Tỏi tía có vị ngọt, cay, tính ôn, tác dụng giải độc, sát trùng, tẩy uế, hạ khí, thông khiếu, tiêu nhọt, tiêu đờm tích, trừ giun, chủ trị đầy trướng, đại tiện khó khăn, tả, lỵ.
Lương y cho biết, ăn tỏi tía thường xuyên làm tăng tiết insulin, giảm nguy cơ tiểu đường tuýp 2. Tỏi tía giàu germanium và selen nên ngăn chặn được sự tổng hợp nitrosamin (tác nhân gây ung thư). Ngoài ra trong tỏi tía còn có allicin là hoạt chất ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Ăn tỏi tía thường xuyên, giúp các thực bào khỏe, tăng cường miễn dịch chống ung thư.
Ngoài ra, tỏi tía tươi rất giàu chất chống oxy hóa nên giảm được nếp nhăn, giảm những chất béo xấu trong m.áu, ngăn chặn các bệnh động mạch vành tim, xơ vữa động mạch. Allicin trong tỏi có khả năng chống kích ứng, nên có khả năng ngăn ngừa bệnh viêm khớp dạng thấp. Chất ally sulfide trong tỏi có khả năng chống vi khuẩn cryptosporidium nên phòng các mầm bệnh và ký sinh trùng trong cơ thể.
Người âm hư, nội nhiệt, thai sản, đậu chẩn, đau mắt, răng, cổ, lưỡi, không nên dùng tỏi.
Để tận dụng ưu điểm của tỏi tía, trước đây người ta thường trích xuất làm dầu tỏi tía. Ngày nay với công nghệ hiện đại, con người tận dụng tỏi tía để sản xuất tỏi đen, bằng cách lên men. Tỏi đen khi đó vừa giữ được các tinh chất có trong tỏi tươi, vừa tăng được hàm lượng allicin và germanium, tăng gấp đôi chất chống oxy hóa anthocyanidin, lại rất dễ ăn và ngon miệng. Nhờ tận dụng được nguồn nguyên liệu dồi dào và được sản xuất tại chỗ nên giá thành của tỏi đen trong nước cũng rất phải chăng, lý tưởng dùng lâu dài để trị bệnh trong gia đình.
Tỏi lào
Tỏi lào hay còn gọi là sâm đại hành, tỏi đỏ, tỏi mọi, phong nhan, hom búa lượt (Thái), thuộc Họ Lá đơn. Thân hành giống như củ hành, nhưng dài hơn và ngoài phủ vảy màu nâu đỏ đậm, phía trong màu hồng hay đỏ nâu. Lá hình mác, gân lá song song chạy dọc, tựa như lá cau non (có người gọi là sâm cau, trùng tên với cây Curculigo orchioldes Gaertn). Hoa vàng mọc thành chùm, quả nang, nhiều hạt.
Tỏi lào mọc hoang và được trồng lấy thân hành (củ) ăn và làm thuốc, trồng bằng thân hành như trồng hành, tỏi vào mùa đông xuân. Cây này được phát hiện mọc hoang nhiều ở Sơn la, Đăk Lăk, hiện trồng rộng rãi ở nhiều nơi. Khi cây đã tàn lụi thì đào lấy củ, bỏ những lớp vỏ xác, rửa sạch, bóc tách lấy những vảy bên trong, thái dọc, phơi, sấy khô, dùng làm thuốc.
Tỏi lào (sâm đại hành) được ứng dụng vào các bài thuốc trị mụn nhọt, chốc lở, đau lưng… Ảnh: Steemit
Lương y Sáng cho biết tỏi lào có vị đắng, mùi hơi hắc, tính bình, tác dụng kháng khuẩn, tiêu viêm, hành huyết, tiêu độc, chủ trị viêm họng, viêm phổi, viêm amidan, mụn nhọt sưng tấy, phong tê thấp. Người có m.áu nóng, cơ địa dị ứng không dùng.
Một số bài thuốc từ tỏi lào:
Tỏi lào cùng sài đất, cỏ nhọ nồi sắc uống chữa các bệnh viêm họng, viêm phổi, viêm amidan. Tỏi lào cùng sài đất, bồ công anh sắc uống chữa mụn nhọt sưng tấy. Tỏi lào kết hợp với bồ cốt toái và cẩu tích ngâm uống dần trị phong thấp.
Thúy Quỳnh
Theo VNE
Ma trận sách sức khỏe
Tranh thủ ngày cuối tuần, chị Mai Anh (ngụ quận 5) ghé Nhà sách Phương Nam trên đường Ba Tháng Hai (quận 10, TPHCM) tìm mua sách về ung thư.
Đến kệ sách trưng bày dòng sách sức khỏe, chị trở nên lúng túng và hoang mang, không biết phải chọn cuốn sách nào, bởi có rất nhiều cuốn sách về ung thư cũng như các loại bệnh khác. Đây chính là thực tế chung của dòng sách sức khỏe trên thị trường xuất bản hiện nay.
Bệnh gì cũng có sách
Không riêng gì chị Mai Anh, bất cứ ai có nhu cầu tìm hiểu cũng đều có cảm giác hoang mang và lúng túng trước “ma trận” sách sức khỏe. Sách về sức khỏe nam giới, nữ giới, t.rẻ e.m, về Đông y, Tây y… đều có tất. Thậm chí, chỉ riêng một căn bệnh cũng có hàng loạt sách liên quan. Điều đáng nói là những cuốn sách này được viết hoặc biên soạn bởi nhiều đối tượng tác giả khác nhau, từ bác sĩ, chuyên gia cho đến những tác giả nghiệp dư.
Độc giả lúng túng trước “ma trận” sách sức khỏe
Khi căn bệnh ung thư ngày càng phổ biến ở Việt Nam, rất nhiều đơn vị trong nước cũng nhanh chóng thực hiện và xuất bản sách về căn bệnh này. Chỉ cần gõ từ khóa “sách ung thư” vào thanh tìm kiếm của Google, trong 0.26 giây đã cho ra 132 triệu kết quả. Mặc dù nhiều là vậy nhưng sách về ung thư vẫn chưa có dấu hiệu giảm.
Mới đây, thương hiệu sách Sống và NXB Dân Trí vừa giới thiệu đến độc giả cuốn sách Ung thư không phải là c.hết của tác giả Nguyễn Lê, nguyên là bác sĩ chuyên khoa gan mật truyền nhiễm (Bệnh viện 103, Học viện Quân Y). Sách là tự truyện của một bác sĩ mắc căn bệnh ung thư gan nguyên phát.
“Thông qua cuốn sách, tôi muốn truyền tải thông điệp về cách nhìn nhận bệnh ung thư, quả đáng sợ nhưng không hẳn là c.hết, cũng như nghị lực, cảm hứng sống cho người bệnh. Bởi vì, ung thư gan là một trong những bệnh ung thư nguy hiểm nhất, nhưng tôi vẫn có thể vượt qua và hơn 10 năm vẫn sống khỏe thì những người bệnh khác cũng có thể như vậy, thậm chí có thể có cơ hội nhiều hơn. Ngoài ra, bằng những trải nghiệm, kiến thức của mình, tôi cũng mong muốn người bệnh và người nhà của bệnh nhân có thêm những hiểu biết, kinh nghiệm để chống chọi hiệu quả với bệnh”, tác giả Nguyễn Lê chia sẻ về lý do ra đời cuốn sách.
Nhưng không phải cuốn sách sức khỏe nào trên thị trường cũng xuất phát từ trải nghiệm của chính tác giả như vậy.
Chỉ là nguồn tham khảo
Sách nhiều, bệnh gì cũng có nhưng thực tế không phải cuốn sách nào cũng đáng tin, cũng có thể thay bác sĩ. Mặc dù được tái bản nhiều lần nhưng bộ sách Nhân tố Enzym của tác giả Hiromi Shinya, nguyên Trưởng khoa Nội soi dạ dày của một bệnh viện lớn ở Mỹ, lại khiến không ít độc giả thất vọng.
Theo độc giả Nguyễn Liên, tác giả chỉ dùng một phần đúng của khoa học để suy ra nhận định của mình. “Cả cuốn sách, tác giả luôn nhắc về nghiên cứu trên nhiều bệnh nhân mà không hề dẫn chứng. Như vậy không xác thực. Tôi cũng không hiểu bằng chứng nào tác giả viết rằng lipid của loài động vật thân nhiệt cao khi vào cơ thể người liền bị đông lại”, độc giả Nguyễn Liên cho biết.
Tác giả, bác sĩ Nguyễn Lê nhận định, sách vở chỉ là lý thuyết, câu chuyện của mỗi người cũng chỉ là tham khảo, thực tế mỗi người bệnh là một vấn đề riêng biệt. Chính vì vậy, người bệnh hay người nhà bệnh nhân cần tăng cường tìm hiểu những kiến thức về bệnh, để có thể tự giúp mình, tự theo dõi, tự điều chỉnh và để trao đổi cùng bác sĩ điều trị. Mỗi một giai đoạn bệnh, mỗi cơ địa là khác nhau. Cho nên, sách cũng chỉ là nguồn tham khảo và rút ra những điều cần thiết cho riêng mình, chứ không thể áp dụng được hoàn toàn cho tất cả.
“Quan trọng là tìm kiếm được điều phù hợp nhất cho chính bản thân cơ địa và bệnh lý của mỗi người. Điều này không hề dễ. Nếu người bệnh cảm thấy có những thông tin, nhận thức mình chưa chắc, chưa rõ ràng nên trao đổi với bác sĩ điều trị của mình để có thêm lời khuyên cho chính xác. Nhất thiết phải trao đổi với bác sĩ điều trị hoặc các chuyên gia, không nên hỏi lung tung”, tác giả Nguyễn Lê nói thêm
“Điều quan trọng ở đây là bạn phải hiểu về con người của mình, biết mình muốn gì, đang tìm gì để lựa chọn cuốn sách phù hợp. Có 2 kênh để độc giả có thể lựa chọn những cuốn sách thực sự bổ ích và có giá trị, chính là tác giả và nơi làm sách. Bạn cần tìm hiểu tác giả là ai, có uy tín không, đã từng đọc chưa và có yên tâm về họ không. Thêm một kênh nữa là những người trực tiếp làm sách hay các đơn vị làm sách”, Tiến sĩ xã hội học và tâm lý học Phạm Thị Thúy cho biết.
QUỲNH YÊN
Theo SGGP
