Dịch chiết từ quả sơn chi tử, có khả năng chống viêm khớp dạng thấp trên chuột thí nghiệm, mở ra hướng điều trị mới cho người bị bệnh khớp.
Hoạt chất trong quả sơn chi tử có tác dụng giảm các triệu chứng viêm khớp.
Phát triển thuốc có nguồn gốc thực vật
Nhóm tác giả Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm, Trường Đại học Công nghiệp TPHCM đã thu thập quả sơn chi tử tại Long An để đ.ánh giá giá trị của nó trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp (RA).
Theo PGS.TS Trần Thị Phương Nhung, trưởng nhóm nghiên cứu, viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn dịch, thường bị viêm màng hoạt dịch kèm theo sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch bao gồm: T, B, đuôi gai, bạch cầu trung tính, đại thực bào gây tổn thương sụn và tiêu xương ở khớp.
Bệnh làm ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số toàn cầu. Biểu hiện bệnh đặc trưng là viêm đối xứng các khớp ngoại vi (cổ tay, ngón tay), dẫn đến sự hủy hoại tiến triển của cấu trúc khớp và các triệu chứng khác như làm tổn thương phổi, tim mạch, viêm khô kết mạc…
Điều trị bệnh RA thường sử dụng các loại thuốc giảm viêm, giảm đau, chống thấp khớp, thuốc sinh học nhằm ức chế các tế bào miễn dịch. Tuy nhiên, những loại thuốc này thường gây nhiều tác dụng phụ như đầy bụng, tiêu chảy hoặc táo bón, xuất huyết hoặc loét dạ dày, tăng huyết áp, suy tim, đột quỵ, nhồi m.áu cơ tim… Do đó, việc phát triển các phương pháp điều trị mới cho bệnh viêm khớp dạng thấp là cần thiết. Trong đó, có các loại thuốc có nguồn gốc từ thực vật.
Sơn chi tử là quả của cây dành dành núi, thuộc họ cà phê (Rubiaceac), còn có tên khác là thủy hoàng chi, thường mọc ở ven bờ suối hoặc chân đồi. Trong dân gian, sơn chi tử được dùng làm thuốc để điều trị các bệnh như xuất huyết, bệnh ngoài da, sâu răng, đau dạ dày,… Dịch chiết từ quả này còn được dùng làm thuốc nhuộm và phụ gia thực phẩm do chứa nhiều sắc tố màu vàng.
Nghiên cứu cho thấy, trong thành phần sơn chi tử có chứa các hợp chất hóa học như saponin, flavonoi, geniposide, genipin, ancaloit, tecpenoit,… có khả năng điều trị vàng da, nhức đầu, phù nề, sốt, rối loạn gan, tăng huyết áp, chống viêm. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu về loại quả này về hoạt tính chống viêm khớp mạn tính.
Nhóm nghiên cứu tính đến việc chiết xuất hoạt chất quý trong sơn chi tử để thử nghiệm khả năng chữa viêm khớp dạng thấp, đ.ánh giá hiệu quả trên chuột thử nghiệm. Quả sơn chi tử được rửa sạch bằng nước máy sau đó rửa lại bằng nước cất, được sấy khô ở 60 độ C và nghiền nhỏ.
Đem chiết xuất nguyên liệu này với ethanol, sau cô quay để thu dịch chiết sơn chi tử (EtGJ). Phân tích các thành phần hóa học có trong dịch chiết sơn chi tử, cho thấy chứa một số chất hóa học thực vật như cacbonhydrat, tannin, saponin, flavonoit, phenolic, ancaloit, tecpenoit, glycosit,… là các hoạt chất tiềm năng, đúng như kỳ vọng của nhóm nghiên cứu.
Giảm các triệu chứng viêm khớp
Nhóm nghiên cứu cho biết, thử nghiệm trên chuột cho kết quả, dịch chiết không gây độc cấp tính cũng như tác dụng phụ nào khi sử dụng bằng đường uống là 1.000, 3.000 và 5.000 mg/kg. Chuột sau khi gây viêm khớp bằng cách tiêm CFA (một chất hóa học gây viêm và thoái hóa sụn khớp) và cho uống EtGJ. Kết quả cho thấy, nồng độ RF, ESR và CRP (các xét nghiệm thường được sử dụng trong bệnh viêm khớp dạng thấp) đã giảm đáng kể ở chuột RA, từ đó giảm các triệu chứng viêm khớp trên chuột.
Theo nhóm tác giả, kết quả này có được là do sự hiện diện của flavonoit có tác dụng chống viêm ở trong EtGJ. Những con chuột RA được điều trị bằng EtGJ bàn chân đã giảm sưng, chuột di chuyển dễ dàng hơn.
Theo PGS.TS Trần Thị Phương Nhung, nghiên cứu này cho thấy EtGJ đã kiểm soát hiệu quả sự phát triển của bệnh viêm khớp. EtGJ ngăn ngừa thoái hóa sụn khớp, giảm sự xâm nhập của các tế bào viêm trong khoang khớp, giảm tăng sản hoạt dịch và hình thành pannus (màng hoạt dịch) ở chuột bị viêm khớp. Do đó chiết xuất ethanol quả sơn chi tử là thảo dược mới, có tiềm năng trong ứng dụng sản xuất các chế phẩm điều trị viêm khớp dạng thấp.
Thời gian tới, nhóm sẽ tiếp tục nghiên cứu thử nghiệm ở quy mô lớn hơn với nhiều triệu chứng hơn để đ.ánh giá hiệu quả của hoạt chất EtGJ. Thành công này mở ra triển vọng rất lớn cho người bệnh viêm khớp dạng thấp bởi đây là giải pháp hoàn toàn từ thiên nhiên, không tác dụng phụ, giá thành rẻ, có thể sử dụng lâu dài. Những đặc điểm này khắc phục được các nhược điểm của thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp hiện nay trên thị trường.
Vì sao không nên ăn lại rau đã nấu chín để qua đêm?
Vì sao không nên ăn lại rau đã nấu chín để qua đêm là thắc mắc của nhiều bà nội trợ, hãy nghe câu trả lời từ chuyên gia.
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học – Công nghệ thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội), rau xanh là phần không thể thiếu trong thực đơn ăn uống hàng ngày, bởi chúng chứa rất nhiều hàm lượng chất xơ, khoáng chất, vitamin tốt cho sức khỏe. Việc bổ sung thêm những khoáng chất này rất cần thiết cho sự phát triển cho cơ thể.
Rau đem đun lại sẽ rất nồng, ngoài mất chất dinh dưỡng, hương vị cũng kém phần ngon như khi mới nấu. (Ảnh minh họa)
Khi vào bếp, nhiều bà nội trợ có xu hướng làm nhiều rau hơn bình thường vì sợ cả nhà ăn thiếu. Kết quả là khi kết thúc bữa cơm, những món rau xào, canh rau hay rau luộc bị thừa. Không ít bà nội trợ đem rau đã nấu chín bảo quản tủ lạnh để ăn vào bữa hôm sau.
Tuy nhiên, các loại rau đã nấu chín không nên đem cất trong tủ lạnh để đun lại. Rau đem đun lại sẽ rất nồng, ngoài mất chất dinh dưỡng, hương vị cũng kém phần ngon như khi mới nấu.
Theo chuyên gia, đây là thói quen không có lợi cho sức khỏe. Các món ăn khi đun nấu lại sẽ mất chất dinh dưỡng, nhiều thực phẩm còn dễ gây ngộ độc do nhiễm khuẩn.
Thức ăn thừa nói chung, rau xanh nói riêng nếu bảo quản không tốt, khi để qua đêm sẽ bị ôi thiu, ăn vào dễ ngộ độc. Dấu hiệu của bệnh là đau bụng, nôn, đi ngoài, khó tiêu.
Các loại rau đã chế biến chỉ có thể an toàn trong 3 tiếng, tốt nhất nên ăn rau xanh tối đa 2-3 giờ sau khi nấu. Khi thừa rau tốt nhất bạn nên bỏ đi, không để qua đêm hoặc hâm nóng lại. Lúc chế biến cũng chỉ nên cho vừa đủ, tránh mua nhiều vì dễ dư thừa.
Theo chuyên gia, rau xanh chứa nhiều chất dinh dưỡng. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy, rau xanh có thể ngăn ngừa cả những bệnh như bệnh tim và ung thư, vì chúng giàu ma giê, kali, canxi, sắt, axit folic và vitamin C. Ăn rau xanh thường xuyên cũng là cách lý tưởng để bổ sung vitamin và muối khoáng.
