HÀ NỘI – Nguyễn Thanh Sơn 23 t.uổi tưởng c.hết trên biển, may mắn sống được nhờ nhận 11 đơn vị m.áu hiếm từ những người xa lạ hiến.
“Nếu không có 11 đơn vị m.áu hiếm của mọi người, chắc em không còn đứng ở đây”, Thanh Sơn mở đầu cầu chuyện tại Cuộc gặp mặt câu lạc bộ người có nhóm m.áu hiếm khu vực phía Bắc, ở Viện Huyết học Truyền m.áu Trung ương, ngày 24/11.
Mất đi cánh tay phải sau vụ tai nạn, Sơn vẫn cười tươi kể về đêm định mệnh ấy. Giữa năm ngoái, khi đang đ.ánh cá trên biển, không may Sơn bị mảnh kim loại văng trúng cánh tay phải, đứt động mạch, chảy rất nhiều m.áu. Hơn 2 giờ lênh đênh trên biển, Sơn được chuyển đến Bệnh viện đa khoa tỉnh Nghệ An cấp cứu trong tình trạng hôn mê, cơ thể chỉ còn 13% m.áu. Sau khi xét nghiệm, bác sĩ thông báo Sơn thuộc nhóm m.áu A Rh(D)-, đây là nhóm m.áu hiếm.
“Bác sĩ bảo có t.iền cũng không mua được m.áu”, Sơn kể.
Tình trạng của Sơn lúc đó rất nguy cấp, không thể phẫu thuật cũng không thể chuyển viện bởi không có m.áu truyền. Gia đình Sơn đã đăng thông tin lên mạng xã hội để kêu gọi mọi người có nhóm m.áu hiếm đến giúp. Nhiều người ở xã Hải Thanh, huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa, nơi Sơn sinh sống, đã đến trung tâm y tế để đăng ký hiến m.áu nhưng không ai trùng nhóm m.áu.
May mắn, đêm đó, có 2 phụ nữ xa lạ tìm đến bệnh viện để hiến m.áu cho Sơn. Nhờ có 2 đơn vị m.áu này, Sơn qua cơn nguy kịch để chuyển ra Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cấp cứu. Thế nhưng bệnh viện Việt Đức cũng chỉ có 2 đơn vị m.áu để truyền cho cuộc phẫu thuật lần một. Thông tin về Sơn tiếp tục được các tình nguyện viên đăng tải trên các hội nhóm hiến m.áu. Vũ Hoàng Long, 28 t.uổi, quê ở Bá Thước, Thanh Hóa đã bắt xe khách ra bệnh viện để hiến m.áu cho Sơn. Trong đêm, bác sĩ nói hiện chưa cần nên Long thuê nhà trọ ngủ lại, đợi sáng hôm sau hiến.
Sau đó, Sơn may mắn nhận được thêm 7 đơn vị m.áu hiếm khác đủ cho 3 cuộc phẫu thuật. Chàng trai hồi sinh nhưng vì thời gian đến bệnh viện cấp cứu quá trễ nên cánh tay phải không thể cứu. Khi tỉnh dậy, được người thân kể lại những người đã hiến tặng m.áu cho mình, Sơn xúc động. Giờ Sơn khỏe mạnh bình thường, vẫn đi biển.
Sau khi hồi phục, việc đầu tiên Sơn làm là gia nhập CLB nhóm m.áu hiếm tỉnh Thanh Hóa. “Em đã được hồi sinh nhờ những giọt m.áu của người xa lạ, giờ em muốn trao tặng lại m.áu của mình cho những người kém may mắn khác”, Sơn nói.
Sơn (phải) gặp lại Long trong buổi gặp mặt câu lạc bộ người có hóm m.áu hiếm miền Bắc. Ảnh: L.N
Ngày 24/11 tại Viện Huyết học – Truyền m.áu Trung ương, Sơn và Long gặp lại nhau. Sơn vô cùng cảm kích khi gặp lại ân nhân. Sơn và Long chỉ là 2 trong số hàng trăm thành viên của CLB m.áu hiếm khu vực phía Bắc. “Chỉ cần gọi là có mặt” là thông điệp của câu lạc bộ.
Năm 1901, nhà bác học Karl Landsteiner đã phát hiện ra hệ nhóm m.áu ABO, mở ra kỷ nguyên mới trong thực hành truyền m.áu. Những năm sau đó, nhiều hệ nhóm m.áu hồng cầu khác đã được phát hiện như hệ nhóm m.áu Rh, Kell, Kidd, Duffy, Lewis, MNS…
Năm 2019, Hội Truyền m.áu quốc tế công nhận có tới 39 hệ nhóm m.áu hồng cầu với 367 kháng nguyên nhóm m.áu khác nhau; trong đó, hai hệ nhóm m.áu ABO và Rh là quan trọng nhất trong hoạt động truyền m.áu.
Mỗi hệ nhóm m.áu lại có các nhóm m.áu khác nhau do sự có mặt hay vắng mặt của kháng nguyên mang đặc tính di truyền trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh của người đó. Hệ nhóm m.áu Rh có hệ kháng nguyên đa dạng và phức tạp nhất với hơn 50 kháng nguyên, trong đó kháng nguyên D là phổ biến nhất.
Kháng nguyên nhóm m.áu có tỷ lệ rất khác nhau tùy thuộc vào chủng tộc, quốc gia và các vùng địa lý. Theo quy ước của Hội Truyền m.áu quốc tế, nhóm m.áu có tỷ lệ dưới 0,1% trong quần thể được coi là hiếm và dưới 0,01% được coi là rất hiếm.
Ở Việt Nam, những người có nhóm m.áu Rh(D) âm (bao gồm nhóm O-, A-, B-, AB-) ước tính chiếm khoảng 0,1% dân số, nên được coi là nhóm m.áu hiếm. Trong khi đó, ở châu Âu, châu Mỹ, châu Úc… tỷ lệ nhóm m.áu Rh(D) âm trong cộng đồng cao hơn nhiều, chiếm khoảng 15-40% dân số.
Nhóm m.áu hiếm Rh(D) âm như các nhóm m.áu khác; người có nhóm m.áu hiếm có cuộc sống sinh hoạt, học tập, lao động như tất cả những người mang nhóm m.áu Rh(D) dương (trên 99% người Việt Nam).
Lê Nga
Theo VNE
Nhóm m.áu Rhnull quý như vàng ròng, chỉ 43 người trên thế giới sở hữu
Trên thực tế, số lượng nhóm m.áu nhiều hơn hàng ngàn lần so với chúng ta tưởng tượng và thậm chí các nhà khoa học còn chưa khám phá hết được giới hạn của chúng.
Trước giờ chúng ta chỉ biết đến 4 nhóm m.áu cơ bản là A, AB, B và O. Nhưng trên thực tế số lượng các nhóm m.áu có thể nhiều hơn thế cả ngàn, đến hàng triệu lần. Nhiều nhà khoa học phải thừa nhận rằng họ chưa thể khám phá được hết tất cả các nhóm m.áu.
Chỉ 1% người da trắng sở hữu nhóm m.áu quý như vàng ròng
Cho đến nay, thế giới đã công nhận có 35 hệ thống nhóm m.áu và nhiều hệ thống vẫn chưa được khám phá hết. Trong đó, các nhà khoa học cho biết có 8 nhóm m.áu cơ bản là A, AB, B, O và các biến thể dương tính ( ) hoặc âm tính (-) của chúng. Và từ đây, 8 nhóm m.áu này lại chia thành hàng triệu loại khác nhau và khiến các nghiên cứu càng trở nên phức tạp.
Nhóm m.áu hiếm được ví như vàng ròng.
Và theo Hội chữ thập đỏ Mỹ (American Red Cross), nhóm m.áu AB (-) là nhóm m.áu hiếm gặp nhất với 1% người da trắng sở hữu, đến ngay cả những người Mỹ gốc Phi cũng gần như hiếm gặp. Nhóm m.áu hiếm tiếp theo lần lượt là B (-) và O (-), chỉ chiếm 5% dân số thế giới.
Nhóm m.áu Rhnull hay còn gọi là Rh vô giá trị, không có bất cứ kháng nguyên nào thuộc hệ thống Rh. Nhóm m.áu này được tìm thấy lần đầu tiên năm 1961, từ 1 người phụ nữ Australia. Đến năm 2010, trên thế giới phát hiện chỉ có 43 người sở hữu nhóm m.áu này và có 9 người đồng ý hiến tặng.
Nhóm m.áu chỉ truyền được đi không nhận lại
Bác sĩ Thierry Peyrard, giám đốc phòng Thí nghiệm lâm sàng và Miễn dịch học Quốc gia Pháp cho biết nhóm m.áu Rhnull quý như vàng ròng. Lý do là bởi những người sở hữu nhóm m.áu này có thể truyền m.áu cho bất cứ ai có nhóm m.áu hiếm trong hệ thống Rh.
Mặc dù những người hiến tặng m.áu được ẩn danh nhưng các nhà khoa học vẫn cố gắng truy lùng ra người sở hữu m.áu Rhnull để yêu cầu họ hiến tặng thêm.
Nhưng điều cực đoan ở đây là nhóm m.áu này không thể tiếp nhận bất cứ nhóm m.áu nào trừ chính m.áu Rhnull. Điều này có nghĩa là nếu những người sở hữu nhóm m.áu Rhnull có nguy cơ t.ử v.ong vì mất m.áu cao hơn người bình thường.
Nếu những người sở hữu nhóm m.áu Rhnull được truyền các loại m.áu Rh khác, kháng thể trong m.áu của họ có thể phản ứng với tế bào m.áu của người hiến không tương thích, từ đó gây ra phản ứng miễn dịch và khả năng t.ử v.ong rất cao.
Năm 2014, 1 trong 43 người sở hữu dòng m.áu Rhnull là Thomas từng dùng các biện pháp phòng ngừa tai nạn để tránh phải truyền m.áu. Khi còn nhỏ, mẹ anh không cho phép Thomas đi trại hè vì sợ con gặp tai nạn. Đến khi trưởng thành, Thomas cũng phải lái xe thận trọng và không bao giờ đi đến những quốc gia thiếu bệnh viện hiện đại. Anh còn có thể đặc biệt xác nhận sở hữu nhóm m.áu quý, phòng trừ trường hợp nhập viện khẩn cấp.
Những nhóm m.áu hiếm khác trên thế giới
Người Rhnull thì còn rất nhiều nhóm m.áu hiếm trên thế giới ngày càng được con người khám phá ra. Như nhóm m.áu Bombay được tìm thấy ở Bombay, Ấn Độ vào năm 1952. Nhóm m.áu này có đặc trưng là thiếu các kháng nguyên A, B và H. Các nhà khoa học cho biết xác suất người sở hữu nhóm m.áu này ở Ấn Độ là 1/10.000 còn ở châu Âu là 1/1.000.000.
Nhóm m.áu khác cũng vô cùng hiếm có tên Lutheran được tìm thấy năm 1945 từ 1 bệnh nhân tên Lutheran. Kiểu hình Lu (ab-) cũng vô cùng hiếm và có 3 nguồn gốc di truyền. Chỉ có 3.000 người sở hữu nhóm m.áu này trên tổng số 250.000 người thử nghiệm.
Các nhóm m.áu vẫn luôn là được các nhà khoa học tìm hiểu và khám phá không ngừng. Việc tìm hiểu về các nhóm m.áu không chỉ mở ra tương lai cho khoa học mà còn giúp cho việc cứu người, chữa các loại bệnh trở nên dễ dàng hơn.
Theo Hoa Lê/Yan
