Mặc dù chưa bước vào mùa sốt xuất huyết, nhưng từ đầu năm tới nay, trên địa bàn Thành phố đã ghi nhận 570 ca mắc, tăng so với cùng kỳ năm 2023.
Ngành Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh chủ động, trong đó, cần đặc biệt chú ý diệt loăng quăng, bọ gậy.
Gia tăng ca mắc sốt xuất huyết
Theo Sở Y tế Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 5/4 đến ngày 12/4), toàn Thành phố ghi nhận 13 ca mắc sốt xuất huyết, 0 ca t.ử v.ong, giảm 1 trường hợp so với tuần trước đó. Cộng dồn từ đầu năm 2024 đến nay, số ca mắc sốt xuất huyết của toàn Thành phố là 570 ca, 0 ca t.ử v.ong, số mắc cao chủ yếu tập trung trong tháng 1/2024 với 408 trường hợp.
Ông Ngô Hùng Sơn cùng đồng nghiệp đi kiểm tra, công tác phòng, chống dịch sốt xuất huyết trên địa bàn.
Theo điều tra dịch tễ học, bệnh sốt xuất huyết thường xảy ra vào tháng 8, 9, 10. Đỉnh điểm của dịch bệnh này có thể xảy ra vào tháng 10, 11. Thế nhưng, những năm gần đây, bệnh xuất hiện từ rất sớm, ngay từ đầu năm.
Về đặc điểm và độc lực của vi rút gây bệnh sốt xuất huyết hiện nay không có gì bất thường hay khác so với các năm trước. Tuy nhiên, nguyên nhân dịch bệnh xuất hiện từ sớm và gia tăng là do công tác phòng, chống dịch ở một số nơi chưa quyết liệt. Ngoài ra, còn có nguyên nhân từ yếu tố thời tiết thay đổi thất thường, nồm ẩm, mưa nhiều – những yếu tố thuận lợi để muỗi phát triển.
Chia sẻ với phóng viên ông Ngô Hùng Sơn, Khoa Kiểm soát dịch, Trung tâm Y tế Quận Hai Bà Trưng lý giải: Thời tiết tại miền Bắc diễn biến phức tạp là nguyên nhân chính khiến cho số ca mắc sốt xuất huyết tại Hà Nội tăng cao. Trong thời gian gần đây, thời tiết tại Hà Nội liên tục xuất hiện hiện tượng mưa sau nắng ẩm kéo dài, khiến chu kỳ phát triển của muỗi gây bệnh sốt xuất huyết diễn ra rất nhanh. “Thông thường, chu kỳ sinh sản của muỗi từ trứng đến muỗi trưởng thành chỉ mất 1 tuần. Trong khi, mỗi con muỗi cái có thể sống tới 3 tháng, đẻ tới 3 lần và mỗi lần tối đa 150 trứng”, ông Sơn cho biết.
Đồng thời, Hà Nội có những đặc thù khiến cho sốt xuất huyết có yếu tố tăng nhanh hơn so với các tỉnh khác. Trong đó, do nhu cầu giao thương đi lại nhiều, mật độ dân cư đông làm cho muỗi dễ phát tán vi rút gây bệnh hơn. Đặc biệt, quá trình đô thị hóa diễn ra, nhiều phế liệu, phế thải do con người tạo ra không được thu gom xử lý kịp thời, tạo điều kiện cho muỗi đẻ trứng và phát triển. Lượng dân cư di biến động lớn, nhiều học sinh, sinh viên, người lao động nhập cư, điều kiện sống tập trung đông đúc tạo điều kiện thuận lợi để dịch bệnh sốt xuất huyết bùng phát. Đáng lo ngại, một bộ phận người dân còn tâm lý chủ quan lơ là, xem thường dịch, đ.ánh giá thấp tầm quan trọng của việc phòng, chống dịch bệnh sốt xuất huyết.
Đồng bộ nhiều giải pháp phòng dịch
Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hà Nội dự báo, trong thời gian tới, có thể vẫn sẽ ghi nhận bệnh nhân. Do đó, người dân không được chủ quan. Trước thực tế trên, Sở Y tế Thành phố đã xây dựng kế hoạch triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh trên địa bàn năm 2024, trong đó nhấn mạnh đến nhiệm vụ của các quận, huyện, thị xã chủ động triển khai kế hoạch phòng, chống dịch bệnh phù hợp tình hình thực tế; bố trí sẵn sàng lực lượng tại chỗ, lực lượng tăng cường theo các cấp độ dịch bệnh tại địa phương.
Trong tuần vừa qua, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hà Nội cũng tổ chức giám sát các ổ dịch sốt xuất huyết cũ tại các xã, phường: Kim Chung, An Khánh (huyện Hoài Đức); Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm); Thanh Lương (quận Hai Bà Trưng); Đại Kim, Hoàng Liệt, Định Công (quận Hoàng Mai); Phương Canh (quận Nam Từ Liêm)… nhằm ngăn chặn, và đẩy lùi dịch bệnh hiệu quả.
Cùng với vai trò của cơ quan chức năng, ngành Y tế, người dân cũng cần chủ động trong công tác phòng chống dịch sốt xuất huyết. Hiện có nhiều biện pháp phòng, chống dịch, trong đó có thả cá diệt bọ gậy được nhiều địa phương áp dụng. Là một trong những cán bộ y tế có nhiều kinh nghiệm trong công tác phòng, chống dịch sốt xuất huyết ông Sơn cho biết: Việc thả cá vào chum vại, dụng cụ chứa nước để diệt bọ gậy là biện pháp đơn giản, có hiệu quả trong việc phòng trừ các loại muỗi trung gian truyền bệnh.
Theo ông Sơn phân tích, việc thả cá diệt bọ gậy muỗi có những ưu điểm như: Ở môi trường thích hợp, cá có thể tự thích nghi và giúp con người duy trì việc phòng, chống muỗi; chi phí của phương pháp dùng cá diệt bọ gậy thấp và không cần phải có những phương tiện phức tạp, đắt t.iền; cá diệt bọ gậy thường làm sạch nước và không làm nước bị nhiễm bẩn.
Tuy nhiên, ông Sơn cũng lưu ý, việc sử dụng cá để diệt bọ gậy muỗi có thể mất thời gian từ 1 đến 2 tháng, vì vậy phương pháp này không phù hợp khi mong muốn đạt được kết quả nhanh chóng. Ngoài ra, việc dùng cá diệt bọ gậy muỗi sẽ kém hiệu quả nếu ở môi trường nước có nhiều cây cỏ; nếu có nhiều cây cỏ thì phải nhổ bỏ sạch. Ở một số môi trường đặc biệt, cần phải cung cấp thêm thức ăn cho cá…
“Bên cạnh đó, dùng cá diệt bọ gậy muỗi chỉ mang lại hiệu quả khi có nhiều cá thích nghi với môi trường và mặc dù có môi trường thích nghi nhưng không phải lúc nào cá cũng diệt được hết bọ gậy muỗi; muỗi vẫn có thể sinh sản nhưng mật độ thấp hơn. Để có hiệu quả tốt, cần phối hợp thêm các biện pháp khác như dùng hóa chất diệt bọ gậy muỗi không có hại đối với cá”, ông Sơn nhấn mạnh.
Khẩu hiệu hành động của ngành Y tế trong phòng, chống sốt xuất huyết là “ Không có bọ gậy, không có sốt xuất huyết”. Bởi vậy, ngoài biện pháp truyền thông giáo dục sức khỏe, vận động cộng đồng, người dân thực hiện việc thau vét bọ gậy muỗi truyền bệnh định kỳ, thường xuyên ở các dụng cụ chứa nước tạm thời ở trong và quanh nhà ở; biện pháp dùng cá diệt bọ gậy muỗi cũng cần được tuyên truyền, ứng dụng phổ cập để góp phần trong việc chủ động phòng, chống dịch bệnh sốt xuất huyết.
Người dân nên đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng. Hằng tuần loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa,… Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày. “Đặc biệt, cần tích cực phối hợp với ngành Y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch. Khi bị sốt phải đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà”, ông Sơn cho biết thêm.
Bệnh sốt xuất huyết đến nay chưa có vắc xin phòng bệnh và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, biện pháp phòng bệnh chủ yếu và hiệu quả là diệt muỗi, diệt loăng quăng/bọ gậy và phòng muỗi đốt. Để tích cực phòng bệnh cho bản thân, gia đình và mọi người xung quanh, Bộ Y tế khuyến cáo người dân nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh sốt xuất huyết.
Lý giải nguyên nhân số ca sốt xuất huyết tại Hà Nội cao hơn đỉnh dịch năm 2022
Thời điểm hiện tại, số ca mắc sốt xuất huyết trên cả nước đều giảm. Thế nhưng tại Hà Nội, trong 4 tuần liên tiếp ghi nhận hơn 2.000 ca sốt xuất huyết/tuần, cao hơn đỉnh dịch năm 2022.
Vậy, nguyên nhân gì khiến số ca mắc sốt xuất huyết tại Hà Nội tăng cao?
Ca bệnh giảm trên cả nước, còn Hà Nội lại tăng
Theo tin từ Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), trong những tuần gần đây, số ca mắc sốt xuất huyết trên cả nước có xu hướng giảm. Cụ thể, trong tuần cuối tháng 9-2023, cả nước ghi nhận 5.758 ca mắc, giảm 4,3% số mắc và giảm 5,6% số nhập viện so với tuần trước đó. Tích lũy từ đầu năm 2023 đến nay, cả nước ghi nhận 93.814 ca mắc sốt xuất huyết, trong đó có 26 ca t.ử v.ong (giảm 58,9% số mắc và giảm 91 trường hợp t.ử v.ong so với cùng kỳ năm 2022).
Riêng tại Hà Nội, theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố, trong 4 tuần qua, số ca mắc sốt xuất huyết tăng mạnh với hơn 2.000 ca/tuần, cao hơn đỉnh dịch năm 2022.
Đặc biệt, trong tuần cuối tháng 9-2023, thành phố tiếp tục có thêm gần 2.600 trường hợp mắc, tăng 1,5 lần so với tuần đầu của tháng 9-2023. Cộng dồn trong 9 tháng năm 2023, Hà Nội ghi nhận 15.354 trường hợp mắc sốt xuất huyết, tăng hơn 3 lần so với cùng kỳ năm 2022; trong đó có 3 ca t.ử v.ong.
Đoàn kiểm tra của Sở Y tế Hà Nội phát hiện ổ bọ gậy tại bể nước ngầm một công trình xây dựng trên địa bàn quận Tây Hồ.
Ngoài ra, tổng số ổ dịch sốt xuất huyết trên địa bàn Hà Nội tính từ đầu năm 2023 đến nay là 1.029. Hiện còn 289 ổ dịch đang hoạt động tại 28 quận, huyện, thị xã, trong đó một số ổ dịch diễn biến phức tạp kéo dài.
Lý giải vì sao số ca sốt xuất huyết giảm chung trên cả nước nhưng tại Hà Nội lại phức tạp hơn cùng kỳ năm ngoái, Tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa Côn trùng, Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng trung ương cho biết, thời tiết tại miền Bắc diễn biến phức tạp là nguyên nhân chính khiến cho số ca mắc sốt xuất huyết tại Hà Nội tăng cao.
Cụ thể, trong thời gian gần đây, thời tiết tại Hà Nội liên tục xuất hiện hiện tượng mưa sau nắng nóng kéo dài khiến chu kỳ phát triển của muỗi gây bệnh sốt xuất huyết diễn ra rất nhanh. Chu kỳ sinh sản của muỗi từ trứng đến muỗi trưởng thành chỉ mất 1 tuần. Trong khi, mỗi con muỗi cái có thể sống tới 3 tháng, đẻ tới 3 lần và mỗi lần tối đa 150 trứng.
Cán bộ y tế phường Việt Hưng, quận Long Biên hướng dẫn người dân tìm diệt bọ gậy.
Bên cạnh đó, Tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Văn Dũng cũng dự báo, mùa đông ở miền Bắc không còn lạnh như trước đây. Do đó, trong thời gian tới, Hà Nội sẽ có nguy cơ cao đối mặt với dịch sốt xuất huyết bùng phát.
Ngoài sự biến đổi của thời tiết, dịch Covid-19 thời gian qua cũng làm giảm hệ miễn dịch của người dân. Mặt khác, người dân hiện cũng chưa hiểu biết hết về việc phòng, chống sốt xuất huyết bằng cách diệt bọ gậy, xử lý triệt để những nơi sinh sản của muỗi gây bệnh…
Phạt tới 10 triệu đồng nếu vi phạm quy định chống dịch
Các chuyên gia y tế cũng cho rằng, Hà Nội có những đặc thù làm cho sốt xuất huyết có yếu tố tăng nhanh hơn so với các tỉnh khác thuộc khu vực miền Bắc, đó là giao thương đi lại nhiều, mật độ dân cư đông làm cho muỗi dễ phát tán vi rút gây bệnh hơn. Kết hợp với việc đã có nhiều ổ dịch với nhiều ca mắc trên địa bàn thành phố, mật độ quần thể muỗi truyền bệnh tiếp tục duy trì ở mức cao, nhiều điểm vượt ngưỡng nguy cơ dẫn đến nguy cơ cao bùng phát dịch bệnh.
Để phòng, chống sốt xuất huyết, Tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Văn Dũng khuyến cáo, người dân phải tăng cường dọn sạch môi trường sống, không để nước đọng trong các xô chậu, chum vại, vỏ chai… Khi xuất hiện muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết thì phải phun hóa chất diệt muỗi.
Phun hóa chất phòng, chống sốt xuất huyết trên địa bàn Hà Nội.
Các chuyên gia y tế cũng lưu ý người dân hợp tác khi cán bộ y tế tiến hành phun hóa chất để vừa bảo đảm an toàn phòng, chống dịch và an toàn cho sức khỏe.
Cụ thể, trước khi phun thuốc, người dân cần che đậy kín thức ăn tránh phun trực tiếp vào. Trong khi phun thuốc, người dân không đi vào nơi đang phun, trừ người có mặc đồ bảo hộ, khẩu trang. Từ 15-30 phút sau khi phun mới được đi vào nơi phun để tránh hít phải hơi thuốc còn lơ lửng trong không khí. Còn những hạt nhỏ (sương) thuốc bám trên bề mặt sàn nhà không nguy hại cho người. Như vậy, nếu tuân thủ đúng hướng dẫn của ngành Y tế thì việc phun hóa chất diệt muỗi sẽ không nguy hại đến sức khỏe.
Để công tác phun hóa chất đạt hiệu quả, theo ông Vũ Cao Cương, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, phải phun trong bán kính 200 mét, tính từ ổ dịch đến các khu vực xung quanh và bảo đảm 95% hộ gia đình trong ổ dịch được phun hóa chất. Ngoài ra, cần phải áp dụng nghiêm việc xử phạt vi phạm hành chính với những hộ gia đình không tuân thủ các quy định phòng, chống dịch.
Cụ thể, thực hiện xử phạt hành chính các hộ gia đình, cơ quan, công sở có bọ gậy theo quy định tại khoản 3, Điều 6, Nghị định 117/2020/NĐ-CP ngày 28-9-2020 về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, mức 1-3 triệu đồng/lần vi phạm. Các hộ gia đình không tuân thủ việc phun hóa chất theo khoản 2, Điều 12, Nghị định 117, mức phạt là 5-10 triệu đồng/lần vi phạm.
