Không chỉ chế biến được nhiều món ngon, trong y học cổ truyền cây rau sam là ‘vị thuốc trường thọ’ và được sử lớp dụng để chữa nhiều bệnh.
Rau sam (tên khoa học Portulaca oleracea) là loại cây thân cỏ. Nó có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Quốc, nhưng hiện nay loại cây này sống được ở rất nhiều nơi, thích nghi tốt với các môi trường khác nhau.
Ở nước ta, rau sam xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành, thường mọc dại ở vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ.
Rau sam vị hơi chua, không độc, tính hàn và giàu giá trị dinh dưỡng. Các bộ phận của cây như thân, lá, nụ hoa đều có thể sử dụng được, trừ phần rễ.
Có thể kể đến một số món ăn thơm ngon từ rau sam như rau sam xào tỏi tôm, canh rau sam thịt bằm, nộm rau sam. Đây không chỉ là loại thực phẩm dùng để chế biến được nhiều món ăn ngon, mà còn là phương thuốc tự nhiên có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.
Rau sam có vị đặc trưng, thanh và hơi chua. Ở Việt Nam, rau sam chỉ được dùng như một loại rau ăn lá rất hạn chế. Thậm chí, ở nhiều nơi, người ta còn dùng làm thức ăn cho bò.
Tuy nhiên, ở nhiều nước trên thế giới, người ta săn lùng loại rau nhỏ bé này bởi những công dụng kỳ diệu của nó.
Trong y học rau sam có công dụng tuyệt vời cho sức khỏe (Ảnh: Gia Đình và Xã Hội)
Ở nhiều nước châu Âu, rau sam được dùng trong các món ăn khá phổ biến.
Cụ thể, người Hà Lan dùng rau sam làm dưa chua. Người Pháp cũng rất thích rau sam và chế biến thành nhiều món ăn đặc biệt. Ở Mỹ, rau sam được trộn dầu giấm…
Đặc biệt, trong y học cổ truyền Trung Quốc, cây rau này là “vị thuốc trường thọ” và được sử dụng để chữa nhiều bệnh.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ và Australia, trong rau sam có chứa nhiều axít béo omega-3 hơn các loại rau ăn lá khác. Đây cũng là loại rau chứa nhiều loại vitamin cũng như các chất khoáng dinh dưỡng như magiê, canxi, kali và sắt.
Nhận thấy tác dụng của rau sam, ngày nay nhiều người ở Việt Nam đã tìm mua rau này về ăn. Trên chợ mạng hay các cửa hàng rau sạch, rau sam hiện có giá khoảng 70.000 đồng/kg.
Một vài công dụng truyệt vời của rau sam:
Cải thiện thị lực: Rau sam chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa có thể mang lại những lợi ích quan trọng cho sức khỏe. Ví dụ, vitamin A giúp mắt bạn khỏe mạnh cũng như cải thiện hệ thống miễn dịch. Vitamin A cũng quan trọng với sức khỏe của các cơ quan trong cơ thể, vì nó hỗ trợ quá trình phân chia tế bào khỏe mạnh.
Rau sam là một loại rau bạn dễ dàng áp dụng vào công thức nấu ăn (Ảnh: Internet)
Giúp vết thương mau lành: Loại rau này cũng rất giàu vitamin C quan trọng để giữ cho collagen và mạch m.áu của bạn ở trạng thái tốt, qua đó giúp vết thương mau lành hơn.
Giúp ngủ ngon: Loại rau này cũng có hooc môn melatonin tự nhiên giúp bạn duy trì giấc ngủ ngon và sâu hơn. Hãy thử ăn rau sam vào bữa tối để giúp bản thân bạn có được một giấc ngủ ngon hơn nhé.
Tuy nhiên, cũng giống như các loại thực phẩm khác, việc tiêu thụ quá nhiều bất cứ thứ gì đều có hại cho sức khỏe. Tác dụng phụ duy nhất của việc ăn nhiều rau sam là có thể dẫn đến nguy cơ phát triển sỏi thận. Lý do, loại rau này chứa axit oxalic, một chất tự nhiên có thể kết tinh thành sỏi oxalate trong đường tiết niệu ở một số người.
Tốt cho xương: Hai khoáng chất được tìm thấy trong rau sam là canxi và magiê cực kỳ quan trọng để xây dựng và duy trì xương chắc khỏe. Thiếu canxi là nguyên nhân phổ biến gây ra chứng loãng xương, vì vậy ăn rau sam có thể làm giảm nguy cơ phát triển tình trạng này.
Chế độ dinh dưỡng cho người bị sâu răng
Người bị sâu răng cần có chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất, bổ sung thực phẩm giàu canxi, vitamin D, magie…
để tăng cường sức khỏe răng, duy trì cấu trúc răng và bảo vệ răng trước sự tấn công của vi khuẩn gây hại.
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bị sâu răng
Sâu răng là một trong những bệnh lý về răng miệng phổ biến ở mọi lứa t.uổi, đặc biệt là ở t.rẻ e.m. Từ những lỗ sâu nhỏ nếu không được điều trị kịp thời, sâu răng sẽ diễn biến đến tủy răng, gây đau đớn kéo dài.
N.hiễm t.rùng thời gian dài có thể lan rộng ra xung quanh chân răng, gây áp-xe, viêm tấy vùng mặt. Trường hợp nặng có thể dẫn tới n.hiễm t.rùng huyết.
Nguyên nhân phổ biến nhất gây sâu răng là do thói quen ăn uống không đúng cách. Theo BS. Nguyễn Trung Nghĩa, chuyên khoa Răng Hàm Mặt, Bệnh viện Việt Nam – Cu Ba, khi chúng ta ăn uống thực phẩm chứa nhiều đường, carbohydrate tinh chế, đồ ăn có tính acid sẽ phản ứng với vi khuẩn trong mảng bám răng, tạo ra acid có hại gây sâu răng, ăn mòn men răng.
Thói quen ăn vặt nhiều đường và tinh bột: Ăn nhiều món ăn vặt sẽ làm tăng nồng độ acid tạo ra bởi các loại vi khuẩn trong miệng. Khi có nhiều vi khuẩn trong miệng, đường, thực phẩm giàu carbohydrate như nước trái cây, kẹo, bánh quy, khoai tây chiên dễ bị p.hân h.ủy thành acid có thể làm hỏng lớp ngoài của răng.
Uống nhiều nước ngọt có gas: Nước ngọt có gas chứa rất nhiều đường và thành phần citric acid trong nước uống có gas làm tăng gấp nhiều lần độ ăn mòn men răng.
Ăn trước khi ngủ: Thói quen này tạo điều kiện cho vi khuẩn trong miệng phát triển mạnh trên những răng bị bám đường này và tạo ra acid tấn công răng, gây sâu răng hàng loạt.
Đồ ăn vặt chứa nhiều đường và tinh bột là nguyên nhân gây sâu răng.
Sâu răng có thể khó nhận biết trong giai đoạn đầu, nhưng khi có các dấu hiệu: đau răng, có đốm trắng hoặc đốm đen trên răng, nhạy cảm với thức ăn hoặc đồ uống lạnh, sưng miệng… người bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa khám để được điều trị kịp thời.
Cần lưu ý có chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất, bổ sung thực phẩm giàu canxi, vitamin D, magie… Những chất dinh dưỡng này góp phần tăng cường sức khỏe cho răng, duy trì cấu trúc răng và bảo vệ răng trước sự tấn công của vi khuẩn gây hại.
2. Các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể người bị sâu răng
Canxi
Canxi là một chất dinh dưỡng quan trọng đối với nhiều chức năng trong cơ thể, đặc biệt là sức khỏe của xương răng. Trong danh sách các thực phẩm giàu canxi thì sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, pho mát là một lựa chọn tuyệt vời. Chúng cung cấp nhiều thành phần dinh dưỡng bao gồm canxi, photphat và vitamin D rất quan trọng trong việc bảo vệ men răng, thực hiện quá trình tái tạo, hàn gắn men răng.
Ngoài ra bạn cũng có thể lựa chọn các loại rau lá xanh, cá đóng hộp có xương, tôm cua, cá nhỏ kho nhừ xương, hạnh nhân, quả hạch… trong các bữa ăn để bổ sung canxi. Trong trường hợp không dung nạp lactose thì sữa đậu nành là một lựa chọn thay thế tốt.
Chất xơ
Ăn thực phẩm giàu chất xơ giúp tiết nước bọt, giúp tạo ra khoáng chất bảo vệ chống lại sâu răng. Nguồn chất xơ tốt là các loại rau xanh, trái cây tươi. Ngoài ra ngũ cốc nguyên hạt, đậu, hạnh nhân… cũng rất giàu chất xơ.
Không chỉ giàu chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt còn cung cấp vitamin B, sắt giúp nướu khỏe mạnh. Ngũ cốc nguyên hạt cũng chứa magie, một chất dinh dưỡng quan trọng giúp xương và răng chắc khỏe.
Protein
Cơ thể chúng ta cần protein để xây dựng và sửa chữa các mô bị hao mòn. Protein cũng chứa hàm lượng phốt pho cao, là thành phần quan trọng trong việc cải thiện sức mạnh của cả răng và xương hàm.
Ngoài ra, protein còn giúp cân bằng độ pH trong miệng, ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây sâu răng. Thịt, trứng, đậu phụ, các loại đậu, các loại hạt, rau lá xanh đều là những nguồn cung cấp protein tốt.
Vitamin D
Vitamin D giúp cơ thể sử dụng canxi hợp lý, hỗ trợ phát triển men răng giúp hấp thụ lượng canxi mà chúng ta tiêu thụ. Nếu cơ thể không hấp thụ đủ canxi, nó sẽ phá vỡ canxi trong xương và răng, khiến chúng trở nên giòn.
Trong bữa ăn hằng ngày, bạn nên chọn: cá, tôm, lòng đỏ trứng, nấm… là những thực phẩm có chứa vitamin D tốt.
Magie
Magie hỗ trợ cả việc củng cố men răng và hàm. Các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo, ngô, lúa mạch, lúa mì và yến mạch đều chứa lượng magie cao. Nên tránh xa các loại ngũ cốc đã qua chế biến càng nhiều càng tốt vì chúng có xu hướng hòa tan thành đường trong miệng, gây ảnh hưởng xấu đến răng.
Fluoride
Fluoride là khoáng chất giúp răng khỏe mạnh hơn, ngăn ngừa sâu răng. Mặc dù trong kem đ.ánh răng có thể cung cấp fluoride nhưng uống trà rất hữu ích vì chúng có chứa florua một cách tự nhiên. Trà xanh cũng chứa polyphenol giúp bảo vệ răng bằng cách ngăn ngừa mảng bám trên bề mặt răng.
Thực phẩm giàu canxi và chất xơ tốt cho người bị sâu răng.
3. Một số thực phẩm nên tránh khi bị sâu răng
Kẹo
Các loại kẹo chứa rất nhiều đường, đặc biệt là kẹo chua, kẹo dẻo, chúng là một trong những loại đồ ăn vặt có hại nhất cho sức khỏe răng miệng. Kẹo chua chứa nhiều acid, do đó có thể phá vỡ men răng. Các loại kẹo dai, dính và dẻo sẽ dính, bám vào răng của bạn lâu hơn. Kết quả nó càng bám dính lâu càng làm hỏng men răng, gây sâu răng.
Khoai tây chiên
Khoai tây chiên chứa đầy tinh bột, chúng sẽ trở thành đường sau khi bạn nhai. Loại đường đó bị mắc kẹt giữa răng của bạn, cung cấp cho vi khuẩn hình thành mảng bám trên răng. Đường dính càng lâu thì vi khuẩn trong miệng bạn càng có nhiều thời gian tấn công phá hủy răng. Ăn khoai tây chiên cũng làm tăng sản xuất acid khiến men răng bị hư hại nhiều hơn.
Trái cây có tính acid
Trái cây có tính acid chủ yếu là trái cây họ cam quýt như chanh, cam, bưởi… Mặc dù chúng cung cấp lượng vitamin C dồi dào tốt cho sức khỏe nhưng trái cây họ cam quýt có chứa acid, nếu ăn quá nhiều hàm lượng acid của chúng có thể ăn mòn men răng. Điều này khiến răng của chúng ta dễ bị tổn thương hơn, đặc biệt là khi răng đã bị sâu.
Trái cây sấy khô
Giống như kẹo dính, trái cây sấy khô cũng có thể bám vào kẽ răng. Những loại trái cây này bao gồm: nho khô, mận khô, mơ khô… Khi chúng dính vào răng, chúng cũng để lại đường và hình thành mảng bám gây sâu răng nhiều hơn.
Nước ngọt có gas
Đồ uống có gas chứa một lượng lớn đường, sẽ kích thích mảng bám tạo ra nhiều acid hơn. Nếu bạn suốt ngày nhâm nhi nước ngọt có gas, hãy tưởng tượng răng của bạn được bao phủ bởi một lớp acid.
Uống nước có gas cũng gây khô miệng và làm giảm tiết nước bọt. Trong khi nước bọt là chất bảo vệ tự nhiên trong miệng giúp trung hòa acid và tái khoáng hóa men răng. Nước bọt cũng có tác dụng rửa trôi những vụn thực phẩm để thức ăn không dính vào răng, giúp phòng ngừa sâu răng, n.hiễm t.rùng miệng.
