Khám sức khỏe t.iền hôn nhân, sức khỏe sinh sản giúp phát hiện các bệnh lý lây truyền, đặc biệt là bệnh liên quan đến gene có thể ảnh hưởng con cái để có giải pháp phù hợp.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nhã, Giám đốc trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu Điện, cho biết nhiều cặp đôi kết hôn ở độ t.uổi quá trẻ chưa trang bị đủ kiến thức cho cuộc sống vợ chồng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục. Một số bệnh lý di truyền ngắt quãng qua các thế hệ có thể tái xuất hiện ở đời con cháu, đặc biệt là kết hôn cận huyết.
Lối sống và môi trường độc hại ngày càng gia tăng tỷ lệ vô sinh hiếm muộn và sinh con dị tật, để lại gánh nặng cho gia đình và xã hội. Một số người dân còn thiếu hiểu biết về di truyền y học, kể cả các bệnh lý di truyền thường gặp trong cộng đồng như thalassemia (bệnh tan m.áu bẩm sinh), hemophilia (chứng ưa c.hảy m.áu), down, turner, klinefelter…
“Khám sức khỏe t.iền hôn nhân vừa giúp các cặp vợ chồng tự tin trong mối quan hệ , loại trừ các bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục vừa giúp tầm soát, sàng lọc các bệnh lý có nguy cơ di truyền cho con”, bác sĩ nhấn mạnh.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nhã, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu điện tư vấn cho bệnh nhân. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Cần làm các xét nghiệm gì khi khám sức khỏe t.iền hôn nhân, t.iền sinh sản
Các cặp vợ chồng cần lập sơ đồ phả hệ ít nhất ba đời ở cả hai bên nội ngoại, tránh kết hôn cận huyết.
Xét nghiệm và tiêm phòng các bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục như viêm gan B, C, HIV, giang mai, lậu…
Kiểm tra sức khỏe tổng quát như siêu âm ổ bụng tổng quát, điện tâm đồ, xét nghiệm m.áu kiểm tra chức năng gan, thận, xét nghiệm nước tiểu…
Kiểm tra bộ nhiễm sắc thể (karyotyping) của cả hai vợ chồng nhằm phát hiện các bất thường di truyền ở cấp độ tế bào (thêm/mất nhiễm sắc thể, đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể…) gây di tật bẩm sinh nặng nề.
Sàng lọc các bệnh lý di truyền gene lặn như bệnh tan m.áu bẩm sinh thalassemia (xét nghiệm tổng phân tích tế bào m.áu, điện di huyết sắc tố, chẩn đoán đột biến gene).
Ngoài ra, vợ và chồng cần thăm khám và thực hiện một số xét nghiệm riêng.
Người vợ cần siêu âm tử cung, phần phụ phát hiện các bất thường giải phẫu có thể ảnh hưởng đến thai kỳ. Xét nghiệm nội tiết tố nữ đ.ánh giá chức năng sinh sản Các xét nghiệm chuyên sâu khác khi bác sĩ nghi ngờ bất thường ảnh hưởng đến chức năng sinh sản như hội chứng antiphospholipid, gene huyết khối…
Người chồng nên làm xét nghiệm t.inh d.ịch đồ để đ.ánh giá chức năng sinh sản nam giới. Xét nghiệm hormone s.inh d.ục nam. Xét nghiệm phân mảnh DNA t.inh t.rùng.
Các xét nghiệm chuyên sâu khác khi có chỉ định như đột biến gene AZF gây vô tinh, thiểu tinh nặng; siêu âm t.inh h.oàn, định lượng fructose-kẽm trong t.inh d.ịch…
Sau khi thực hiện đầy đủ các xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên tốt nhất để chuẩn hai vợ chồng chuẩn bị một thai kỳ khỏe mạnh hoặc thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu khi có bất thường ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Lợi ích của khám sức khỏe t.iền hôn nhân
Khám sức khỏe t.iền hôn nhân giúp đ.ánh giá tình trạng sức khỏe, tầm soát những bệnh có thể di truyền… nên được các chuyên gia y tế khuyến cáo nên thực hiện vì hiệu quả thiết thực mang lại đối với đời sống của các cặp vợ chồng.
Bác sĩ Bệnh viện Sản Nhi tỉnh tư vấn về khám sức khỏe t.iền hôn nhân cho cặp vợ chồng trẻ. Ảnh: Minh Khương (CTV)
Từ năm 2011, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã triển khai mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe t.iền hôn nhân” tập trung ở tất cả các địa phương trên địa bàn tỉnh. Mô hình là cầu nối giúp cho các bạn trẻ có điều kiện được tìm hiểu, giao lưu, trao đổi và nhận được tư vấn từ những người có chuyên môn về những vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản.
Bên cạnh đó, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh còn phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan và các địa phương tổ chức nhiều hoạt động truyền thông nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản cho đối tượng v.ị t.hành n.iên, thanh niên, giúp các em được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản thân thiện. Điển hình là việc thành lập các CLB “Tiền hôn nhân” để tư vấn trực tiếp, hướng dẫn, cung cấp nhiều kiến thức liên quan đến hôn nhân, gia đình, các biện pháp t.ình d.ục an toàn, phòng tránh thai…
Có thể kể đến CLB “Tiền hôn nhân” đang được duy trì và hoạt động hiệu quả ở 19/19 xã, phường ở TX Quảng Yên. Các buổi sinh hoạt của CLB được triển khai theo chủ đề cụ thể do Ban chủ nhiệm CLB xây dựng, tập trung chủ yếu vào các nội dung như: Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước liên quan đến công tác DS-KHHGĐ, sức khỏe sinh sản v.ị t.hành n.iên, dấu hiệu thai nghén có nguy cơ cao, chẩn đoán thai sớm, chăm sóc bà mẹ mang thai, các bệnh lây nhiễm qua đường t.ình d.ục…
Bà Phạm Thị Thủy, Trưởng Phòng Dân số (Trung tâm Y tế TX Quảng Yên) cho biết: Triển khai các hoạt động tư vấn, khám sức khỏe t.iền hôn nhân, chúng tôi đã phối hợp với trạm y tế các xã, phường trên địa bàn thực hiện việc khám sức khỏe miễn phí trước khi kết hôn cho các cặp đôi, đồng thời giới thiệu một số dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ. Cán bộ dân số ở các xã, phường thực hiện tuyên truyền, tư vấn cho các đối tượng kết hôn khi có nhu cầu khám sức khỏe t.iền hôn nhân và thực hiện tư vấn trực tiếp tại nhà với các đối tượng thanh niên, v.ị t.hành n.iên…
Theo ước tính, mỗi năm Việt Nam có khoảng 22.000 – 30.000 trẻ sinh ra bị dị tật bẩm sinh, chiếm khoảng 1,5 – 2% dân số. Trong số các dị tật, có các bệnh phổ biến như: Down, hội chứng Ewards, dị tật ống thần kinh, suy giáp bẩm sinh, thiếu men G6PD, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, tan m.áu bẩm sinh thể nặng và các bệnh lý di truyền, dị tật bẩm sinh khác. Vì thế, nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng thực hành về sức khỏe sinh sản, giảm nguy cơ trẻ sinh ra bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) đã phối hợp với các địa phương triển khai mô hình Tư vấn, khám sức khỏe t.iền hôn nhân.
Theo các chuyên gia y tế, việc khám sức khỏe t.iền hôn nhân là bước sàng lọc đầu tiên và quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dân số. Đây là việc rất cần thiết giúp phòng ngừa, phát hiện và điều trị sớm nhiều căn bệnh nguy hiểm, tránh được các hệ lụy không đáng có trong cuộc sống vợ chồng và tương lai của con cái sau này. Bên cạnh đó, việc khám sức khỏe t.iền hôn nhân không đơn thuần là thể hiện sự quan tâm đến sức khỏe của mình, mà còn là thể hiện trách nhiệm đối với người chồng, người vợ của mình.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc khám sức khỏe t.iền hôn nhân vẫn còn có những hạn chế. Nhiều cặp đôi nam, nữ chuẩn bị kết hôn vẫn chưa quan tâm và còn e ngại vấn đề này hoặc không có sự đồng nhất giữa quan điểm của nam và nữ. Lý do nữa là sợ phát hiện bệnh có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc của bản thân. Không ít trường hợp nam giới cho rằng, đối tượng kết hôn nghi ngờ nên mới đề nghị đi khám và cũng có nhiều bạn nữ muốn đi khám nhưng lại sợ bạn bè và người thân dị nghị.
Bác sĩ Diệp Minh Quang, Phụ trách đơn nguyên Di truyền học, Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh, cho biết: Khám sức khỏe t.iền hôn nhân có rất nhiều lợi ích, hạn chế được tỷ lệ mắc các bệnh di truyền như dị tật bẩm sinh do di truyền từ cha mẹ, điển hình là bệnh tan m.áu bẩm sinh. Bên cạnh đó, việc khám sức khỏe t.iền hôn nhân, sẽ giúp điều trị kịp thời các bệnh lây nhiễm qua đường t.ình d.ục; giúp các bác sĩ có thể đ.ánh giá được khả năng sinh sản và hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến sinh sản một cách kịp thời…
