Gần đây, người ta chú ý nhiều đến cục m.áu đông, do các biến chứng đông m.áu hiếm gặp liên quan đến vắc xin COVID của Johnson & Johnson. Do đó, bạn có thể tự hỏi về nguy cơ gặp phải cục m.áu đông.
Mặc dù có rất nhiều yếu tố góp phần dẫn đến đông m.áu (bao gồm t.uổi, thuốc men, mang thai và thậm chí cả chiều cao), một yếu tố nguy cơ quan trọng khác là nhóm m.áu. Một nghiên cứu mới vừa phát hiện một nhóm m.áu dễ bị đông m.áu hơn những nhóm m.áu khác.
Ảnh minh họa
Theo nghiên cứu mới, những người thuộc nhóm m.áu A dễ bị một số dạng đông m.áu nhất định
Nghiên cứu của Đại học Lund ở Thụy Điển, công bố trên tạp chí eLife ngày 27/4, đã kiểm tra sổ đăng ký sức khỏe của hơn 5 triệu người để tìm ra mối liên hệ tiềm ẩn giữa nhóm m.áu và hơn 1.000 bệnh. Nghiên cứu cho thấy những người có nhóm m.áu A dễ hình thành cục m.áu đông, cụ thể là thuyên tắc phổi và huyết khối tĩnh mạch cửa.
Thuyên tắc phổi là tắc nghẽn ở một trong những động mạch phổi trong phổi. Trong hầu hết các trường hợp, thuyên tắc phổi là do cục m.áu đông di chuyển đến phổi từ các tĩnh mạch sâu ở chân hoặc hiếm khi từ tĩnh mạch ở các bộ phận khác của cơ thể ( huyết khối tĩnh mạch sâu). Còn huyết khối tĩnh mạch cửa là cục m.áu đông trong tĩnh mạch cửa, đưa m.áu từ ruột đến gan.
Một nghiên cứu trước đó trên tạp chí Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology của Hội Tim Hoa Kỳ (AHA) công bố tháng 1 năm 2020 cho thấy, so với những người có nhóm m.áu O, những người có nhóm m.áu A và B dễ phát triển huyết khối tĩnh mạch sâu hơn 51% và dễ phát triển thuyên tắc phổi hơn 47%. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây của Thụy Điển cho thấy những người nhóm m.áu A đặc biệt có nguy cơ.
Tuy nhiên, những loại cục m.áu đông này khác với cục m.áu đông liên quan đến vắc xin Johnson & Johnson, là những trường hợp đông m.áu kèm theo hội chứng giảm tiểu cầu (TTS), xảy ra khi một người có cục m.áu đông cùng với số lượng tiểu cầu thấp (giảm tiểu cầu). Tiểu cầu là những tế bào lưu thông trong m.áu và kết tập với nhau khi phát hiện ra các mạch m.áu bị tổn thương. Nhiều trường hợp trong số 15 trường hợp đông m.áu do vắc xin Johnson & Johnson bị huyết khối xoang tĩnh mạch não (CVST), một loại đông m.áu hiếm gặp và nghiêm trọng trong não.
Người thuộc nhóm m.áu O dễ bị rối loạn c.hảy m.áu
Trong khi những người thuộc nhóm m.áu O ít bị đông m.áu hơn, họ có nguy cơ cao mắc các vấn đề về m.áu khác. Nghiên cứu của Thụy Điển cho thấy những người nhóm m.áu O dễ bị rối loạn c.hảy m.áu, cụ thể là loét dạ dày và tá tràng. Các rối loạn c.hảy m.áu khác bao gồm bệnh ưa c.hảy m.áu, bệnh Von Willebrand và thiếu yếu tố II, V, VII, X hoặc XII.
Những người có bất kỳ nhóm m.áu dương nào, đặc biệt là nhóm m.áu O, dễ bị tăng huyết áp thai kỳ
Theo Bệnh viện Cleveland, tăng huyết áp thai kỳ xảy ra ở khoảng 10% các trường hợp mang thai, và nghiên cứu của Thụy Điển đã tìm thấy mối liên hệ giữa tình trạng này và nhóm m.áu. Theo nghiên cứu, những người có nhóm m.áu O hoặc nhóm m.áu RhD dương (nghĩa là bất kỳ nhóm m.áu dương nào) sẽ dễ bị tăng huyết áp thai kỳ.
Những người nhóm m.áu B ít có nguy cơ bị sỏi thận hơn
Một phát hiện khác trong nghiên cứu của Thụy Điển tập trung vào nhóm m.áu và sỏi thận, một mối liên hệ chưa được tìm hiểu nhiều trước đây. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người có nhóm m.áu B giảm nguy cơ phát triển sỏi thận.
Tác giả chính của nghiên cứu, TS Gustaf Edgren, bác sĩ Khoa Tim mạch Bệnh viện Sdersjukhuset, nói: “Phát hiện của chúng tôi làm nổi bật những mối quan hệ mới và thú vị giữa các tình trạng bệnh như sỏi thận, tăng huyết áp thai kỳ và nhóm m.áu. Chúng đặt nền tảng cho các nghiên cứu trong tương lai để xác định các cơ chế đằng sau sự phát triển của bệnh, hoặc để nghiên cứu các cách mới để xác định và điều trị những người mắc một số tình trạng bệnh nhất định”.
Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa huyết khối
Các chuyên gia sức khỏe cho biết có nhiều nguyên nhân gây ra huyết khối (cục m.áu đông), bao gồm phản ứng phụ sau khi tiêm vaccine, dùng thuốc điều trị, các yếu tố lối sống và tình trạng sức khỏe.
Nhưng dù là nguyên nhân gì, các cục m.áu đông có thể tổn hại sức khỏe nghiêm trọng – thậm chí gây t.ử v.ong – nếu không được xử lý kịp thời. Vì thế, việc nhận biết các dấu hiệu và cách xử lý huyết khối có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo toàn sức khỏe và tính mạng.
Huyết khối là tình trạng nguy hiểm có thể ảnh hưởng bất kỳ ai, ở mọi lứa t.uổi.
Triệu chứng thường gặp của huyết khối
Có hai loại huyết khối chính cần lưu ý – một dạng gọi là “tĩnh” (thrombus, cục m.áu đông chỉ nằm yên và cản trở dòng m.áu đi qua vị trí đó) và dạng còn lại gọi là “thuyên tắc” (embolus, cục m.áu đông có thể vỡ ra). Tuy mỗi dạng đều có thể dẫn đến các biến chứng riêng, nhưng huyết khối dạng thuyên tắc đặc biệt nguy hiểm vì chúng có thể di chuyển đến các nội tạng khác – như tim hoặc phổi – và gây ra những tổn thương nghiêm trọng một số chức năng cơ thể.
Tùy thuộc vào nơi chúng hình thành và hành trình di chuyển trong m.áu, các cục m.áu đông có thể ảnh hưởng đến tứ chi, tim, phổi, thận hoặc não. Các triệu chứng của từng dạng huyết khối cũng khác nhau. Khi cục m.áu đông đứng yên – như ở trường hợp huyết khối tĩnh mạch sâu (cục m.áu đông ở chân), bệnh nhân có thể cảm thấy đau đớn, tê yếu, sưng to, nóng và tấy đỏ tại vị trí xuất hiện huyết khối, kèm theo tâm trạng thất thường.
Còn nếu cục m.áu đông di chuyển đi nơi khác và dẫn đến các biến chứng như thuyên tắc phổi, bệnh nhân có các triệu chứng như đột ngột khó thở, ho có hoặc không kèm m.áu, da sần sùi, xanh xao, đổ mồ hôi nhiều, lo lắng và mệt mỏi, buồn nôn và nôn mửa.
Làm gì khi nghi ngờ bản thân đang có cục m.áu đông?
ầu tiên và trên hết, bạn cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức, đặc biệt là nếu đã nhận thấy bản thân xuất hiện những triệu chứng kể trên kèm theo cảm giác đau tức ngực. Còn khi đã đến được cơ sở y tế, nhớ khai báo đầy đủ bệnh sử gia đình và cá nhân, loại vaccine hoặc thuốc đã dùng gần đây để bác sĩ có thể nhận diện chính xác loại cục m.áu đông đang gặp phải.
Còn về lâu dài, nên tham khảo ý kiến bác sĩ về những biện pháp giúp phòng ngừa nguy cơ xuất hiện cục m.áu đông. Tùy thuộc vào bệnh sử và các chẩn đoán hiện tại, bác sĩ có thể đề xuất các hướng điều trị nhất định để giúp bạn giải quyết bất kỳ biến chứng tiềm ẩn nào khi có huyết khối.
Bên cạnh đó, cần hạn chế tối đa một số yếu tố nguy cơ về lối sống có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện huyết khối, như ít vận động hoặc thường xuyên ngồi/nằm yên một chỗ trong thời gian dài. Còn nếu đang trong tình huống buộc hạn chế vận động (như chấn thương hoặc nằm viện) đừng quên thực hiện vài động tác thể dục tại chỗ, căng duỗi cơ, động đậy đôi chân thường xuyên hoặc mang vớ áp lực để cải thiện tuần hoàn m.áu. Mọi người cũng cần lưu ý là thói quen hút thuốc, tình trạng dư cân, uống một số loại thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ bị huyết khối.
