Xin bác sĩ cho biết đậu mùa khỉ có triệu chứng đặc trưng gì? Nếu nghi ngờ bị thì đi khám ở đâu? Cách chăm sóc thế nào? (C.Thắng, ngụ TP.HCM).
BS-CKI. Hoàng Văn Minh, Trưởng Trung tâm U M.áu, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – Cơ sở 3, trả lời:
Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ thường bao gồm sốt, đau đầu dữ dội, đau cơ, đau lưng, suy yếu, sưng hạch bạch huyết và phát ban da. Phát ban thường bắt đầu trong vòng 1 đến 3 ngày sau khi bắt đầu sốt. Tổn thương có thể phẳng hoặc hơi gồ lên, chứa đầy chất dịch trong suốt hoặc hơi vàng, sau đó có thể đóng vảy, khô và bong ra. Số lượng tổn thương trên một người có thể từ vài nốt đến vài nghìn nốt. Ban có xu hướng tập trung ở mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Chúng cũng có thể được tìm thấy trên miệng, bộ phận s.inh d.ục và mắt.
Các triệu chứng thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần và tự biến mất mà không cần điều trị.
Nếu bạn nghi ngờ mình có các triệu chứng là bệnh đậu mùa khỉ hãy báo với y tế địa phương. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đã tiếp xúc gần với người đã nghi ngờ hoặc đã xác nhận mắc bệnh đậu mùa khỉ.
CDC Mỹ: Tiêm vắc xin đậu mùa có thể chống bệnh đậu mùa khỉ
Chăm sóc và bảo vệ bản thân thế nào?
Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ bằng cách hạn chế tiếp xúc với những người đã nghi ngờ hoặc mắc bệnh.
Nếu bạn cần tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh đậu mùa khỉ vì bạn là nhân viên y tế hoặc sống cùng nhau, hãy khuyến khích người bị nhiễm bệnh tự cách ly và nên đeo khẩu trang y tế, đặc biệt khi họ đang ho hoặc có vết thương ở miệng. Bạn cũng nên đeo khẩu trang. Tránh tiếp xúc da với da và sử dụng găng tay dùng một lần, đeo khẩu trang khi phải xử lý bất kỳ quần áo hoặc ga trải giường của người bệnh nếu họ không thể tự làm.
Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc chất tẩy rửa có chứa cồn, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh, quần áo, ga trải giường, khăn tắm và các vật dụng hoặc bề mặt khác mà người bệnh đã chạm vào hoặc có thể đã tiếp xúc với phát ban hoặc dịch tiết đường hô hấp (ví dụ: đồ dùng, bát đĩa). Giặt quần áo, khăn tắm và ga trải giường cũng như dụng cụ ăn uống của người bệnh bằng nước ấm và chất tẩy rửa. Làm sạch và khử trùng mọi bề mặt bị ô nhiễm và xử lý chất thải bị ô nhiễm (ví dụ: gạc, bông băng) một cách thích hợp.
Nếu bạn cho rằng mình có các triệu chứng hoặc từng tiếp xúc gần với người bị bệnh đậu mùa khỉ, hãy liên hệ với nhân viên y tế để được tư vấn, xét nghiệm và chăm sóc y tế. Nếu có thể, hãy tự cô lập và tránh tiếp xúc gần với những người khác. Vệ sinh tay thường xuyên và thực hiện các bước nêu trên để bảo vệ người khác khỏi bị nhiễm bệnh.
Các nước ‘đổ xô’ tích trữ vaccine đậu mùa khỉ
WHO kêu gọi các nước tăng cường giám sát, truy vết và quản lý các ca bệnh, đồng thời cảnh báo những tác động tiêu cực của việc tích trữ thuốc và vaccine.
Nhiều nước châu Âu đã bắt đầu tiêm chủng vaccine đậu mùa khỉ cho người dân trong bối cảnh số ca mắc gia tăng gần đây. Theo số liệu mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới, gần 200 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ đã được báo cáo tại hơn 20 quốc gia trong đợt bùng phát dịch bệnh bất thường này.
Tuy nhiên, cơ quan y tế Liên Hợp Quốc cũng khẳng định, thế giới có sẵn công cụ kiểm soát dịch bệnh, đồng thời kêu gọi thiết lập một kho dự trữ để chia sẻ công bằng vaccine và thuốc điều trị căn bệnh này.
Triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ. (Ảnh: Economic Times)
Anh đã tiêm 1.000 liều vaccine cho những người tiếp xúc gần với các ca bệnh đậu mùa khỉ và sẵn sàng 3.500 liều khác trong trường hợp cần thiết. Tại Pháp, nước này hồi đầu tuần cũng thông báo đang tiêm vaccine cho những nhóm người tương tự nhằm ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh.
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn và nguy cơ tiềm ẩn của các bệnh truyền nhiễm, giới chức y tế các nước đều rất thận trọng với sự bùng phát dịch bệnh đậu mùa khỉ hiện nay, cũng như sẵn sàng kho dự trữ vaccine trong trường hợp bệnh diễn biến nghiêm trọng. Hãng công nghệ sinh học Bavarian Nordic của Đan Mạch, nhà sản xuất vaccine ngừa bệnh đậu mùa khỉ duy nhất trên thế giới, cho biết một số lượng lớn các quốc gia đã liên hệ để đặt mua vaccine.
Trước sự bùng phát bất thường của bệnh đậu mùa khỉ ở những quốc gia vốn không lưu hành căn bệnh này, Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi các nước tăng cường giám sát, truy vết và quản lý các ca bệnh, đồng thời cảnh báo những tác động tiêu cực của việc tích trữ thuốc và vaccine khi các ca bệnh vẫn còn tương đối thấp.
Theo Giám đốc phòng chống dịch bệnh và đại dịch của Tổ chức Y tế Thế giới Sylvie Briand, dù hiện nay thế giới có sẵn các loại vaccine và phương pháp điều trị bệnh đậu mùa đã được phê duyệt, song số lượng lại cực kỳ hạn chế và một số chưa được cấp phép đầy đủ để đưa ra thị trường.
Bà Briand đồng thời kêu gọi các quốc gia làm việc cùng nhau để đảm bảo tiếp cận công bằng với vaccine, phương pháp điều trị và chẩn đoán dựa trên nhu cầu sức khỏe cộng đồng.
Bà Briand nói: “Chúng tôi lo ngại sẽ có sự lây lan trong cộng đồng nhưng hiện tại rất khó để đ.ánh giá nguy cơ này. Tuy nhiên nếu áp dụng các biện pháp phù hợp ngay bây giờ, chúng ta có thể có thể ngăn chặn điều này một cách dễ dàng. Tôi nghĩ đây không phải là một căn bệnh mà công chúng phải lo lắng, nó không giống như COVID-19 hay những căn bệnh khác lây lan nhanh. Vì vậy tất cả những khuyến cáo hiện nay không phải để tạo ra sự lo lắng trong công chúng mà là nâng cao cảnh giác và đảm bảo rằng tất cả chúng ta đều biết rủi ro trước mắt là gì và chúng ta có thể thực hiện các biện pháp thích hợp kịp thời”.
Tổ chức Y tế Thế giới dự kiến sẽ làm việc với các nước thành viên về khả năng phát triển một kho dự trữ để chia sẻ công bằng vaccine và thuốc điều trị tương tự như từng làm đối với bệnh sốt vàng, viêm màng não, và bệnh tả ở những nước không có khả năng chi trả.
Vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được giải đáp về điều gì đã gây ra đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ chưa từng có bên ngoài châu Phi, nhưng cũng không có bằng chứng cho thấy bất kỳ sự thay đổi gen nào trong virus là nguyên nhân.
Đầu tuần này, một cố vấn hàng đầu của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết sự bùng phát ở châu Âu, Mỹ, Israel, Australia,… có thể liên quan đến quan hệ t.ình d.ục không an toàn. Điều này cho thấy một sự khác biệt đáng kể so với mô hình lây lan điển hình của căn bệnh này ở khu vực Trung và Tây Phi, vốn chủ yếu lây lan qua các loài động vật như động vật gặm nhấm hay linh trưởng hoang dã.
