Đi kiểm tra sức khoẻ, cụ bà choáng váng khi trên phim X- quang kén sán như hạt gạo ken đặc khắp cơ thể.
Đó là tình cảnh của bệnh nhân N.T.H (sinh năm 1948 tại Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc) khi đi kiểm tra sức khoẻ tại Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt (Vĩnh Phúc). Bà cho biết, thi thoảng cảm giác khó chịu bứt rứt trong người dù hàng ngày bà vẫn ăn uống sinh hoạt bình thường.
Khai thác sâu hơn, các bác sĩ phát hiện cách đây vài năm bệnh nhân thường ăn rau sống, tiết canh lợn. Chỉ từ ngày có dịch bệnh của lợn bà mới không ăn tiết canh nữa.
Các bác sĩ đã chỉ định cho bệnh nhân thực hiện chụp X- quang thường quy. Kết quả phát hiện thấy hình ảnh nhiều kén sán hình dạng kích cỡ như hạt gạo nằm rải rác trong các mô, cơ trên phim trường vùng ngực, khi kiểm tra thêm vùng bụng, hai chi dưới phát hiện thấy rất nhiều kén sán mật độ dày toàn bộ cơ thể.
Bệnh nhân choáng váng khi các bác sĩ chẩn đoán bà bị nhiễm kén sán dây lợn. Những nang kén này có thể đã tồn tại trong cơ thể người bệnh từ 5 đến 7 năm.
Lý giải nguyên nhân gây nên tình trạng nhiễm sán này, Ths. BS Nguyễn Viết Nguyệt, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt cho rằng chủ yếu là do thói quen ăn uống không đảm bảo vệ sinh.
Theo đó, những bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng hầu hết đều do ăn thịt lợn, nội tạng, chưa nấu chín có nhiễm ấu trùng sán (lợn gạo), các món nem chua, nem thính hoặc ăn phải thực phẩm có nhiễm trứng sán như rau sống, đặc biệt là món tiết canh…
Theo đó, các nang kén nếu nở ra phát triển thành sán dây trưởng thành thường không có triệu chứng rõ ràng. Tùy sự phản ứng của cơ thể, một số người bệnh cảm thấy hấp thu dinh dưỡng kém, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn, đau vùng thượng vị, đi lỏng từng đợt, chán ăn, ăn không ngon, hoặc ngược lại có khi đói cồn cào, ăn nhiều, sút cân. Khi sán bắt đầu rụng các đốt già theo phân ra ngoài thì các biểu hiện lâm sàng càng giảm đi.
Với trường hợp của bệnh nhân H., các bác sĩ chưa thấy dấu hiệu của bệnh biểu hiện ở mắt, não…. Tuy nhiên bệnh nhân vẫn cần phải được dùng các phương pháp kỹ thuật cao như chụp cắt lớp vi tính sọ não, ổ bụng, để có được hình ảnh đ.ánh giá về tình trạng của bệnh được chính xác hơn.
Hình ảnh kén sán trắng như hạt gạo dày đặc trên người bệnh nhân
Theo BS Viết Nguyệt, bệnh nhân phải được đưa đến cơ sở y tế chuyên điều trị các bệnh nhiễm ký sinh trùng.
Đây không phải là trường hợp đầu tiên nhiễm giun sán, tình trạng nhiễm ký sinh trùng do thói quen ăn uống vẫn gặp khá phổ biến ở nước ta. Tại Bệnh viện E mới đây cũng điều trị 3 trường hợp nhiễm ký sinh trùng do thói quen ăn uống thiếu khoa học.
PGS Đỗ Trường Sơn – Trưởng khoa Ngoại tổng hợp (Bệnh viện E Trung ương) cho biết, với người bị nhiễm ký sinh trùng đa số đều có đặc điểm chung đó là mệt mỏi, chán ăn, thiếu m.áu, gầy sút cân. Một số trường hợp còn bị ấu trùng ký sinh dưới da gây tổn thương tại chỗ (với giun lươn).
“Đặc biệt, khi đi vào các cơ quan khác, chúng có thể gây nên ổ áp xe, rất dễ nhầm lẫn với bệnh khác như u não, ung thư gan. Vì thế ngoài xét nghiệm (thường có bạch cầu ái toan cao), cần phải sinh thiết tại các tổn thương ở gan, não để có chẩn đoán chính xác nhất.
Người dân không nên ăn tiết canh tránh nhiễm ký sinh trùng
Với những trường hợp nhiễm ký sinh trùng, tùy từng loại sẽ có thời gian điều trị khác nhau, có thể kéo dài từ 2-4 tuần theo đúng phác đồ của bác sĩ. Với trường hợp có ổ áp xe ở một số bộ phận thì cần tiến hành chọc hút. Đặc biệt, khi đã nhiễm ký sinh trùng, dù điều trị khỏi nhưng vẫn hoàn toàn có khả năng mắc lại, vì thế việc phòng bệnh là rất quan trọng”, BS Cường nói với phóng viên.
Ông khuyến cáo, để phòng bệnh việc đầu tiên phải làm là ăn chín, uống sôi. Ngoài ra cần uống thuốc tẩy giun định kỳ, khi lao động cần phải có đồ bảo hộ vì có ký sinh trùng lây nhiễm qua da. Khi thấy các biểu hiện như xanh xao, sút cân, mệt mỏi cần đi khám để loại trừ khả năng mắc ký sinh trùng.
Không ăn rau sống, thịt lợn, gan lợn, trâu, bò chưa nấu chín và các thực phẩm khác như thịt lợn tái, gan tái, thịt trâu bò tái… đặc biệt là tiết canh.
Đồng thời, mọi người cần vệ sinh sạch sẽ nơi ở, đảm bảo thoáng mát. Vệ sinh, khử khuẩn chuồng trại định kỳ sạch sẽ (đối với những hộ chăn nuôi gia súc).
Ăn sạch vẫn nhiễm giun: Mối nguy bệnh tật từ thói quen ít ai ngờ
Nhiễm ký sinh trùng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nhưng triệu chứng lại dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác.
Rau sống, ảnh minh hoạ.
Mới đây, Bệnh viện E (Hà Nội) đã tiếp nhận 2 trường hợp bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng có bệnh lý nền với diễn biến nguy hiểm.
Bệnh nhân (60 t.uổi, ở Hà Nội) từng mổ sỏi niệu quả trái năm 2021, cắt túi mật nội soi năm 2022, có áp xe phía trên thành ngực phải, phải chọc hút dịch ở ổ áp xe nhiều lần.
Bệnh nhân tới khám do sờ thấy khối cục trên cơ thể. Tại bệnh viện, ngoài có ổ áp xe lớn ở ngực phải, bệnh nhân còn có đám thâm nhiễm mỡ sau phúc mạc ở hố chậu trái. Kết quả xét nghiệm cho thấy có tình trạng nhiễm khuẩn, dương tính với giun đũa chó mèo.
Hay như trường hợp bệnh nhân 64 t.uổi, ở Tam Điệp, Ninh Bình, đang điều trị bệnh lý về m.áu tại Viện Huyết học và Truyền m.áu Trung ương. Gần đây do bệnh nhân đau âm ỉ liên tục hạ sườn trái, nên được chuyển tới Bệnh viện E kiểm tra. Xét nghiệm m.áu cho thấy tiểu cầu thấp, bạch cầu cao và dương tính với giun đũa chó mèo.
Cả hai bệnh nhân này đều có thói quen ăn rau sống và có nuôi chó mèo trong gia đình.
Rau sống, ảnh minh hoạ.
Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Mạnh Cường, Phụ trách khoa Bệnh Nhiệt đới – Bệnh viện E, cho biết với giun đũa chó mèo, bệnh nhân có nguy cơ lây nhiễm khi tiếp xúc với nguồn phân chó mèo có chứa ấu trùng hoặc ăn các loại rau sống có chứa ấu trùng này.
Ăn sạch vẫn nhiễm giun
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp bệnh nhân không ăn rau sống, ăn uống sạch sẽ vẫn bị nhiễm ký sinh trùng.
Điển hình đó là trường hợp bệnh nhân 50 t.uổi, ở Mộc Châu, Sơn La, thường xuyên đau ở vùng hạ sườn phải, bị tăng huyết áp đã điều trị nhiều năm. Bệnh nhân có mẹ đã mất vì ung thư gan nên rất lo lắng đã tìm tới Bệnh viện E kiểm tra. Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân dương tính với giun lươn, các xét nghiệm về ung thư đều bình thường, có men gan cao.
Khi biết mình bị nhiễm giun lươn, bệnh nhân đã rất bất ngờ do chưa nghe đến tên bệnh này. Bệnh nhân cũng khẳng định với bác sĩ mình ăn uống rất cẩn thận, sạch sẽ, hiếm khi ăn đồ sống.
“Hàng ngày bát đũa ăn cơm tôi luôn tráng nước sôi, hấp khử khuẩn trước khi ăn. Tôi chỉ bán hàng chứ không làm ruộng, cũng không trồng rau nên không tiếp xúc với đất cát. Gia đình cũng không nuôi chó mèo và tôi không bao giờ ăn đồ sống. Vì thế khi bị nhiễm giun lươn tôi rất bất ngờ”, bệnh nhân nói.
Khi khác thác t.iền sử, bác sĩ phát hiện bệnh nhân thường xuyên nhặt rau không đeo găng tay, từ đó ký sinh trùng xâm nhập qua cơ thể từ những vết xước măng rô ở ngón tay.
Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Mạnh Cường cho biết giun lươn thường lây qua da, vào mạch m.áu (tĩnh mạch) và cũng có thể lây qua đường ăn uống. Do đó, nhiều người dù ăn uống rất sạch sẽ nhưng vẫn nhiễm bệnh, đường lây nhiễm có thể do tiếp xúc với đất, nhặt rau có ấu trùng….
Giun lươn khi ký sinh ở cơ quan nào sẽ gây tổn thương cho cơ quan đó. Ví như, nếu ký sinh tại gan dễ gây áp xe gan, lên não có thể gây áp xe não, tổn thương não. Nếu không phát hiện kịp thời có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
Tùy từng loại ký sinh trùng sẽ có thời gian điều trị khác nhau, có thể kéo dài từ 2-4 tuần theo đúng phác đồ của bác sĩ. Với trường hợp có ổ áp xe ở một số bộ phần thì cần tiến hành chọc hút.
Đặc biệt, khi đã nhiễm ký sinh trùng, dù điều trị khỏi nhưng vẫn hoàn toàn có khả năng mắc lại, vì thế việc phòng bệnh là rất quan trọng.
Theo bác sĩ Cường, triệu chứng khi nhiễm ký sinh trùng đa số đều có đặc điểm: mệt mỏi, chán ăn, thiếu m.áu, gầy sút cân. Khi ấu trùng ký sinh trùng đi vào các cơ quan rất dễ nhầm lẫn với bệnh khác như u não, ung thư gan.
Bác sĩ Cường khuyến cáo: “Để p hòng bệnh, việc đầu tiên phải làm là ăn chín, uống sôi. Ngoài ra cần uống thuốc tẩy giun định kỳ, khi lao động cần phải có đồ bảo hộ vì có ký sinh trùng lây nhiễm qua da. Nếu thấy c ơ thể có bất thường, cần đi khám sớm để loại trừ nguy cơ nhiễm ký sinh trùng và các bệnh lý khác”.
