Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị suy thận. Chế độ ăn hợp lý có thể giúp kiểm soát các triệu chứng, bảo vệ chức năng thận và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bị suy thận
Theo bác sĩ Lưu Thị Thảo, Khoa Nội tiết, Bệnh viện Bạch Mai, chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với người suy thận, nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Một số lý do giải thích cho tầm quan trọng của chế độ ăn cho người suy thận:
Giúp kiểm soát các triệu chứng
Giảm phù nề: Hạn chế lượng natri trong chế độ ăn giúp giảm bớt tình trạng giữ nước và phù nề, đặc biệt là ở mắt, mắt cá chân, tay.
Kiểm soát huyết áp: Chế độ ăn ít natri và kali cũng giúp kiểm soát huyết áp cao, một biến chứng phổ biến ở người suy thận.
Giảm nguy cơ loãng xương: Chế độ ăn giàu canxi và vitamin D giúp giảm nguy cơ loãng xương, một biến chứng thường gặp ở người suy thận do chức năng chuyển hóa vitamin D bị suy giảm.
Giảm buồn nôn, nôn: Chế độ ăn chia nhỏ bữa, ít béo và dễ tiêu hóa có thể giúp giảm bớt các triệu chứng buồn nôn, nôn thường gặp ở người suy thận.
Chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với người suy thận.
Bảo vệ chức năng thận
Giảm gánh nặng cho thận: Hạn chế lượng protein, phốt pho và kali trong chế độ ăn giúp giảm bớt gánh nặng cho thận, từ đó giúp bảo tồn chức năng thận lâu hơn.
Ngăn ngừa biến chứng: Chế độ ăn phù hợp có thể giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn các biến chứng nguy hiểm của suy thận như bệnh tim mạch, đột quỵ và tổn thương hệ thần kinh.
Cải thiện chất lượng cuộc sống
Tăng cường năng lượng: Chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể, từ đó giúp người bệnh cảm thấy khỏe khoắn, tràn đầy sức sống hơn.
Cải thiện tâm trạng: Chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp cải thiện tâm trạng, giảm bớt stress, lo lắng và trầm cảm thường gặp ở người suy thận.
Nâng cao chất lượng giấc ngủ: Chế độ ăn cân bằng giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, từ đó giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, thư giãn hơn.
Chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị suy thận. Chế độ ăn hợp lý có thể giúp người bệnh kiểm soát các triệu chứng, bảo vệ chức năng thận và cải thiện chất lượng cuộc sống. Do đó, người suy thận cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống được bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo.
2. Các dưỡng chất thiết yếu cho người bị suy thận
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bị suy thận. Việc cung cấp đầy đủ và cân bằng các dưỡng chất thiết yếu giúp bảo tồn chức năng thận, ngăn ngừa biến chứng, nâng cao sức khỏe cho người bệnh.
Protein: Protein là dưỡng chất quan trọng cho cơ thể, tuy nhiên người suy thận cần hạn chế lượng protein nạp vào để giảm gánh nặng cho thận. Lượng protein phù hợp cho người suy thận thường dao động từ 0,6 – 0,8 gam/kg trọng lượng cơ thể/ngày. Nên ưu tiên lựa chọn các thực phẩm giàu protein chất lượng cao như thịt nạc, cá, trứng, sữa, các sản phẩm từ sữa.
Chất béo tốt: Chất béo đóng vai trò cung cấp năng lượng cho cơ thể và giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu. Người suy thận nên chọn các loại chất béo tốt như chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa, có trong dầu thực vật, các loại hạt, quả bơ, cá béo. Nên hạn chế chất béo bão hòa và chất béo có trong thịt mỡ, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn.
Carbohydrate : Carbohydrate cung cấp năng lượng chính cho cơ thể. Người suy thận nên chọn các loại carbohydrate phức tạp có trong ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ thay vì carbohydrate đơn giản có trong đường, bánh kẹo, nước ngọt.
Vitamin và khoáng chất : Vitamin, khoáng chất đóng vai trò quan trọng cho nhiều chức năng trong cơ thể. Tuy nhiên, một số vitamin và khoáng chất như kali, phốt pho, natri cần được hạn chế ở người suy thận. Do đó, người bệnh cần được bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng tư vấn để có chế độ bổ sung vitamin và khoáng chất phù hợp.
Nước: Nước giúp thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, điều hòa các chức năng sinh lý. Tuy nhiên, người suy thận cần theo dõi lượng nước nạp vào mỗi ngày để tránh tình trạng dư nước, có thể dẫn đến phù nề và tăng huyết áp. Lượng nước phù hợp cho người suy thận thường dao động từ 500 – 1000 ml/ngày.
3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho người bệnh suy thận
Thực phẩm nên ăn
Người bệnh suy thận nên ăn ngũ cốc nguyên hạt.
Trái cây, rau quả: Chọn các loại trái cây, rau quả ít kali và phốt pho, chẳng hạn như táo, lê, nho, quả mọng (dâu tây, việt quất), cải bắp, bông cải xanh, cà rốt, súp lơ, ớt chuông, củ cải…
Ngũ cốc nguyên hạt: Chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt ít phốt pho, chẳng hạn như bánh mì nguyên cám, gạo lứt, yến mạch.
Thịt nạc: Chọn các loại thịt nạc ít phốt pho, chẳng hạn như ức gà, cá nạc (cá vược, cá hồi), thịt lợn nạc.
Sữa và các sản phẩm từ sữa ít béo: Chọn các loại sữa, các sản phẩm từ sữa ít phốt pho, chẳng hạn như sữa tách kem, sữa chua tách kem, sữa gạo.
Đậu hũ, các sản phẩm từ đậu nành: Đậu hũ và các sản phẩm từ đậu nành là nguồn cung cấp protein tốt cho người suy thận. Tuy nhiên, cần chọn các loại sản phẩm ít phốt pho.
Thực phẩm nên tránh
Thực phẩm cần tránh khi mắc bệnh thận chủ yếu là những thực phẩm chứa nhiều natri, kali, phốt pho.
Trái cây, rau quả: Cam, quýt, bơ, chuối, khoai tây, khoai lang, cà chua… do chúng giàu kali.
Thịt đỏ: Thịt đỏ có nhiều phốt pho, chất béo bão hòa.
Cá có nhiều xương: Cá có nhiều xương có nhiều phốt pho.
Trứng: Trứng có nhiều phốt pho.
Thực phẩm đóng hộp: Chứa lượng natri cao, vì muối được thêm vào làm chất bảo quản để tăng thời hạn sử dụng. Nếu muốn ăn thực phẩm đóng hộp nên chọn các loại có hàm lượng natri thấp hơn hoặc những loại có nhãn “không thêm muối”. Việc rửa thực phẩm đóng hộp qua nước sạch làm giảm đáng kể hàm lượng natri.
Bánh mì nguyên hạt: Nếu bị suy thận nên dùng nguyên hạt do hàm lượng phốt pho, kali. Càng nhiều cám, ngũ cốc nguyên hạt trong bánh mì thì hàm lượng phốt pho và kali càng cao.
Sản phẩm bơ sữa nguyên kem, pho mai: Các sản phẩm từ sữa nguyên kem rất giàu vitamin và chất dinh dưỡng khác nhau. Chúng cũng là một loại thực phẩm giàu protein và là nguồn cung cấp phốt pho, kali tự nhiên. Tiêu thụ quá nhiều sữa, kết hợp với các thực phẩm giàu phốt pho khác, có thể gây bất lợi cho sức khỏe xương ở những người mắc bệnh thận.
Thực phẩm chế biến sẵn: Thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều natri, chủ yếu để cải thiện hương vị và bảo quản hương vị thịt. Thịt chế biến sẵn bao gồm xúc xích, thịt xông khói, thịt khô, thịt nguội, xúc xích.
Uống rượu, bia gây tổn hại các tế bào thận của người bệnh hơn nữa. Rượu, bia cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tăng huyết áp và tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Do đó bệnh nhân suy thận tuyệt đối không uống rượu, bia.
Đồ uống có gas thường có nhiều phốt pho và đường, do đó cần hạn chế sử dụng.
Chế độ ăn cho người suy thận cần được xây dựng dựa trên tình trạng sức khỏe của mỗi người. Do đó, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp nhất. Ngoài ra, người suy thận cũng cần lưu ý thực hiện lối sống lành mạnh, bao gồm tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý, bỏ hút t.huốc l.á, hạn chế sử dụng rượu bia, đồ uống có gas và đi khám sức khỏe định kỳ.
Nhiều em bé bị suy thận giai đoạn cuối được hồi sinh sự sống
Từng là những đ.ứa t.rẻ thoi thóp trên giường bệnh phải lọc m.áu định kỳ, các em đã hồi sinh sự sống nhờ ghép thận, tiếp tục ước mơ đến trường và hòa nhập với cuộc sống.
Kể từ sau ca ghép thận thành công đầu tiên vào năm 2004, đến nay Bệnh viện Nhi Trung ương đã ghép thận cho 62 t.rẻ e.m, mang đến cuộc sống mới cho các em bé từng bên bờ sinh tử.
Gần 1 năm gắn với giường bệnh tại Bệnh viện Nhi Trung ương với các đợt lọc m.áu chu kỳ bởi căn bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối, b.é g.ái N.A.N (9 t.uổi, TP Hồ Chí Minh) cuối cùng đã chờ được quả thận phù hợp để ghép thận. Ca phẫu thuật vào đầu tháng 3/2024 đã hồi sinh cuộc đời mới cho bé.
Theo chia sẻ của bác sĩ, tuy đã 9 t.uổi nhưng bé A.N chỉ nặng 22kg, cao 1m24, thấp bé hơn nhiều so với các bạn cùng trang lứa. Cách đây hơn 1 năm, b.é g.ái được chẩn đoán mặc bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối, kèm theo tăng huyết áp, suy tim, phải lọc m.áu chu kỳ 3 lần/tuần tại Khoa Thận và Lọc m.áu, Bệnh viện Nhi Trung ương. Còn rất nhỏ đã phải chạy thận nhân tạo khiến cuộc sống của bé gắn liền với giường bệnh, sức khỏe yếu ớt, kèm theo nhiều nguy cơ đe dọa tính mạng. Ghép thận là biện pháp duy nhất giúp bé nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển như trẻ bình thường. Ca lấy và ghép diễn ra trong 5 giờ, cháu bé phục hồi nhanh chóng, háo hức được đến trường cùng các bạn.
Một ca ghép thận cho bệnh nhi.
Theo ThS.BS Lê Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tiết niệu, Bệnh viện Nhi Trung ương, đây là ca ghép thận t.rẻ e.m thứ 62 thành công tại Bệnh viện Nhi Trung ương kể từ năm 2004. Mỗi ca bệnh sẽ có những đặc thù khác nhau. Ca bệnh này, các bác sĩ phải cắt bớt và tạo hình lại 2 nhánh của tĩnh mạch thận trước khi nối lại và ghép.
19 t.uổi, n.ữ s.inh T.M (trú tại Hải Phòng) xinh đẹp và tràn đầy sức thanh xuân ở trường đại học. Ít ai biết rằng, 14 năm trước, M đã trải qua cuộc phẫu thuật ghép thận sau thời gian dài điều trị suy thận giai đoạn cuối.
Ca ghép thận đầu tiên ở Bệnh viện Nhi Trung ương là b.é t.rai V.A vào năm 2004. Sau 20 năm, V.A đang có cuộc sống hạnh phúc bên tổ ấm nhỏ của mình với một sức khỏe tốt.
Trong 62 ca ghép thận cho bệnh nhi, các bác sĩ vẫn không thể quên ca ghép thận cho cậu bé nhẹ cân “kỷ lục” nhất là b.é t.rai B.B.N (Thái Nguyên). B bẩm sinh chỉ có 1 quả thận bên phải và bị thiểu sản, khi được 10 tháng t.uổi, bé được phát hiện chứng suy thận. Căn bệnh khiến cậu bé còi cọc, lên 6 t.uổi mà chỉ nặng 12kg, cao 110cm. Năm 2019, cậu bé có dấu hiệu tăng kali m.áu, mức lọc cầu thận giảm thấp và được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối, có chỉ định ghép thận. Mẹ của bé là người cho con thận và các bác sĩ đã tiến hành lấy – ghép thận thành công. Sau khi hồi phục và được xuất viện, cậu bé đã có một cuộc sống mới.
Theo các bác sĩ, nếu không được ghép thận, với các bệnh nhi suy thận giai đoạn cuối, cuộc sống chỉ lay lắt với lịch chạy thận nhân tạo dày đặc suốt đời, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng sống cũng như tương lai của trẻ, kinh tế gia đình suy kiệt. Hơn nữa, chạy thận nhân tạo kéo dài còn ảnh hưởng đến chức năng tim mạch, nguy hiểm tới tính mạng.
BS Nguyễn Thu Hương, Trưởng khoa Thận và Lọc m.áu, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, khả năng chữa khỏi bệnh suy thận ở mỗi cháu khác nhau, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như giai đoạn, nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng, cũng như khả năng đáp ứng phương pháp điều trị. Khi thấy nghi ngờ con mắc bệnh suy thận hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường, cha mẹ phải chủ động đưa con đi khám sớm. Nếu phát hiện sớm và điều trị sớm, cơ hội phục hồi hoàn toàn là có thể.
Ghép thận là biện pháp cuối cùng để cứu tính mạng trẻ, mang lại cho các cháu một cuộc sống mới. Nguồn thận hiến hiện nay còn rất hiếm, đa số bệnh nhi ghép thận là từ bố mẹ, anh chị em ruột hiến. Theo các bác sĩ, ghép tạng cho t.rẻ e.m khó khăn hơn ghép cho người lớn. Đến nay, tại Bệnh viện Nhi Trung ương, tỷ lệ thành công sau ghép là khoảng 98,2% với độ t.uổi trung bình là 13,3 t.uổi.
