BS. Đồng Phú Khiêm – Phó Trưởng khoa Hồi sức tích cực, BV Bệnh Nhiệt đới TW cho biết vừa có thêm 2 bệnh nhân COVID-19 nặng và cũng là trường hợp nguy kịch thứ 31, 32 trong đợt dịch này đã hồi phục sức khỏe, ra viện.
*20 bệnh nhân COVID-19 nặng vẫn phải hồi sức tích cực tại BV Bệnh Nhiệt đới TW
Trường hợp khỏi bệnh thứ nhất là bệnh nhân Vi Thị Ng. (35 t.uổi, ở Con Cuông, Nghệ An) vào viện ngày 2/6/2021 với bệnh lý nền vảy nến và thai 22 tuần trong tình trạng phải duy trì t.huốc a.n t.hần, vận mạch, thở máy qua ống nội khí quản, duy trì hệ thống ECMO, trên da toàn thân nhiều ban dát tổn thương vảy nến.
Ngay sau khi vào khoa bệnh nhân được chăm sóc tích cực, đảm bảo hô hấp, đảm bảo tuần hoàn, chăm sóc kiểm soát n.hiễm t.rùng. Bác sĩ chỉ định siêu âm đ.ánh giá tình trạng thai nhi và lọc m.áu hấp thụ độc tố Cytokines lần thứ nhất.
Từ 2/6 đến 13/6, bệnh nhân được lọc m.áu hấp phụ độc tố Cytokines 6 lần. Bệnh tiến triển chậm, tổn thương phổi chậm hồi phục (chỉ số chức năng phổi P/F dưới 100), rối loạn đông m.áu nặng nề (chỉ số D-Dimer 31.262). Tình trạng thai nhi được bác sĩ sản khoa theo dõi sát sao hàng ngày đ.ánh giá qua thăm khám và siêu âm, cân nặng tương ứng với t.uổi thai. Do tình trạng mẹ quá nặng và thai còn nhỏ t.uổi, bác sĩ sản khoa có tiên lượng xấu đối với thai nhi.
Quá trình điều trị có nhiều diễn biến phức tạp, bệnh nhân đi vào sốc mất m.áu và nguy cơ t.ử v.ong do c.hảy m.áu. Ngay lập tức bác sĩ hồi sức kết hợp bác sĩ ngoại khoa nội soi bàng quang lấy m.áu cục tại giường và rửa bàng quang liên tục. Thông qua nội soi bác sĩ đã tìm thấy điểm c.hảy m.áu tại cổ bàng quang, từ đó điều trị nội khoa cầm m.áu, truyền khối hồng cầu cấp cứu, và truyền các chế phẩm của m.áu để bổ sung yếu tố đông m.áu, kết hợp lọc m.áu liên tục đảm bảo cân bằng nội môi trong cơ thể.
Bệnh nhân COVID-19 nguy kịch nay khỏi bệnh, ra viện sau quá trình điều trị nỗ lực của đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng.
Ngày 17/6, bệnh nhân được kết thúc ECMO thành công sau 16 ngày điều trị tích cực. Chức năng phổi cải thiện chậm, qua thăm khám đ.ánh giá hàng ngày bác sĩ phát hiện thai 23 tuần t.uổi bị c.hết lưu. Bệnh nhân trong tình trạng sốc mất m.áu nặng, sốt cao, phù toàn thân, bác sĩ tiếp tục chỉ định lọc m.áu liên tục, thở máy tối ưu trong ARDS, cầm m.áu bàng quang nội khoa, kết hợp điều trị kháng sinh, kháng nấm.
Cuộc hội chẩn bác sĩ sản khoa về tình trạng thai lưu, các bác sĩ kết luận chưa can thiệp sẩy thai lưu do nguy cơ c.hảy m.áu và n.hiễm t.rùng cho mẹ. Bệnh nhân được theo dõi sát sao từng diễn biến trên lâm sàng và xét nghiệm. Đến ngày 24/6, bệnh nhân chuyển dạ tự nhiên, bác sĩ chuyên khoa sản đã túc trực và theo dõi sát sao, đỡ rau và thai lưu, kiểm soát tử cung. Sau sảy thai lưu, bệnh nhân được đảm bảo về hô hấp, tuần hoàn.
Hiện tại, Khoa Hồi sức tích cực, BV Bệnh Nhiệt đới TW còn 20 bệnh nhân COVID-19 nặng, trong đó có 17 bệnh nhân thở máy và 3 bệnh nhân đang chạy ECMO.
Sau 45 ngày thở máy và chăm sóc tích cực, đến ngày 16/7, bệnh nhân đã có tiến triển tốt, chức năng phổi hồi phục, cơ lực tốt, có thể vận động nhẹ tại giường, bác sĩ cho bệnh nhân cai máy thở, tự thở tốt. Tình trạng c.hảy m.áu bàng quang sau 1 tháng điều trị cầm m.áu nội khoa đã tạm thời ổn định, bệnh nhân qua cơn nguy kịch.
Hôm nay 23/7, sau 51 ngày chăm sóc tích cực, với 10 lần lọc m.áu, 45 ngày thở máy, 16 ngày ECMO; bệnh nhân đã hồi phục tốt, tự thở khi phòng, tự đi lại được, xét nghiệm SARS-CoV-2 âm tính 3 lần liên tiếp. Bác sĩ cho bệnh nhân chuyển tuyến cơ sở để theo dõi tiếp.
Bệnh nhân thứ 2 là bà Luận Thị C. (64 t.uổi ở Hữu Lũng, Lạng Sơn) vào viện ngày 6/6/2021 với t.iền sử ung thư cổ tử cung.
Do bệnh nhân có yếu tố dịch tễ, được cách ly , và phát hiện dương tính SARS-CoV-2 ngày 31/5/2021. Bệnh nhân được điều trị tại tuyến cơ sở nhưng tình trạng xấu hơn, bệnh nhân sốt cao và khó thở tăng dần, được chuyển viện Cấp cứu đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng tỉnh, tiếp xúc được, khó thở nhiều, thở oxy qua mash túi 15 lít/phút không đáp ứng.
Bệnh nhân được can thiệp đặt ống nội khí quản và thở máy, lọc m.áu hấp phụ độc tố tại khoa Cấp cứu. Sau 2 lần lọc m.áu và 6 ngày thở máy, tình trạng bệnh nhân không cải thiện, bệnh nhân được vào khoa Hồi sức tích cực.
Các trường hợp ra viện sẽ tiếp tục được giám sát theo dõi sức khỏe ở địa phương.
17h ngày 11/6, bệnh nhân nhập khoa trong tình trạng an thần thở máy qua nội khí quản, phù nhẹ vùng thấp, chỉ số chức năng phổi P/F dưới 150. Bệnh nhân được chỉ định lọc m.áu hấp phụ độc tố 2 lần liên tiếp, thở máy thông số tối ưu, chăm sóc hô hấp chuyên sâu, đảm bảo cân bằng điên giải, theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn.
Sau 15 ngày thở máy và chăm sóc tích cực, đến ngày 26/6, bệnh nhân có tiến triển rõ rệt, cơ lực khá, tổn thương phổi hồi phục, bác sĩ chuyển chế độ tập cai máy thở và ngừng thở máy, rút ống thở thành công.
Sau rút ống bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, thở oxy kính từ 26/6 đến 8/7; bệnh nhân tiếp tục được chăm sóc về tinh thần, tập phục hồi chức năng tại giường.
Hôm nay 23/7, trải qua 47 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân hồi phục, sức khỏe ổn định, hết bệnh COVID-19, bác sĩ cho bệnh nhân ra viện. Đây là ca bệnh nặng thứ 32 (và là ca bệnh nền thứ 7) hồi phục khỏi bệnh trong đợt dịch thứ 4.
Thiếu hụt oxy thầm lặng ở bệnh nhân Covid-19
Thiếu hụt oxy trong m.áu do viêm phổi liên quan đến Covid-19 là sát thủ thầm lặng, dẫn đến nhiều cái c.hết đột ngột, theo chuyên gia hô hấp Mỹ.
Năm 1994, bác sĩ Richard Levitan, chủ tịch Airway Cam Technologies – công ty cung cấp khóa học đặt nội khí quản, phát minh một hệ thống hình ảnh để dạy cách đặt nội khí quản. Qua đó, ông đã nghiên cứu nhiều về thủ thuật này và giảng dạy cho các bác sĩ trên toàn thế giới trong hai thập kỷ qua.
Cuối tháng 3/2020, khi Covid-19 khiến các bệnh viện ở thành phố New York, Mỹ, quá tải, ông tình nguyện dành 10 ngày ở bệnh viện ở Bellevue để giúp đỡ các bác sĩ. “Trong thời gian tại Bellevue, hầu như tất cả bệnh nhân khoa cấp cứu đều bị viêm phổi do Covid-19. Trong vòng một giờ đầu của ca làm thứ nhất, tôi đã lắp ống thở cho hai bệnh nhân”, bác sĩ Levitan kể lại.
Ông cho biết: “Những bệnh nhân này không biểu hiện bệnh hô hấp, dù phim chụp X-quang cho thấy họ bị viêm phổi và nồng độ oxy ở dưới mức bình thường. Làm sao chuyện này có thể xảy ra?”.
Các bác sĩ bắt đầu nhận ra rằng viêm phổi do Covid-19 ban đầu gây ra tình trạng thiếu oxy thầm lặng, khó phát hiện. Ở bệnh nhân bị viêm phổi, dịch lỏng hoặc mủ chất đầy trong các túi khí của phổi.
Thông thường, người bệnh bị tức ngực, đau khi thở và các vấn đề về hô hấp khác. Song, trong trường hợp viêm phổi do Covid-19, ban đầu, bệnh nhân không cảm thấy khó thở, ngay cả khi nồng độ oxy trong m.áu giảm. Vào thời điểm đó, họ có mức oxy thấp đáng báo động và bị viêm phổi thể vừa hoặc nặng.
Nồng độ oxy trong m.áu ở người bình thường là 94-100%. Ở những bệnh nhân Covid-19 bị viêm phổi mà bác sĩ Levitan gặp, mức oxy là 50%.
“Tôi rất ngạc nhiên. Hầu hết bệnh nhân tôi gặp đều bị sốt, ho, đau bụng và mệt mỏi trong một tuần hoặc lâu hơn. Bệnh viêm phổi rõ ràng đã diễn ra trong nhiều ngày song không có triệu chứng hô hấp như khó thở. Khi họ cảm thấy phải đi viện, bệnh đã ở giai đoạn nguy kịch”, ông Levitan nói.
Trong sự nghiệp hơn 30 năm, Levitan nhận thấy hầu hết bệnh nhân cần đặt nội khí quản đều bị sốc hoặc khó thở. Những người cần đặt nội khí quản vì thiếu oxy cấp tính thường bất tỉnh hoặc gồng mình để lấy hơi.
Viêm phổi do Covid-19 lại khác. Ông Levitan cho biết: “Phần lớn các bệnh nhân này có nồng độ oxy trong m.áu thấp đáng kể, nhưng họ vẫn sử dụng điện thoại di động khi chúng tôi lắp các thiết bị theo dõi. Họ thở nhanh, chịu cơn đau tương đối nhỏ, bất chấp mức oxy thấp đến nguy hiểm và viêm phổi”.
Nguyên nhân là do nCoV tấn công các tế bào phổi có nhiệm vụ tạo ra chất hoạt động trên bề mặt. Chất này giúp các phế nang trong phổi luôn mở giữa các nhịp thở. Ở giai đoạn đầu của bệnh viêm phổi, các phế nang bị xẹp và nồng độ oxy giảm. Tuy nhiên, phổi vẫn mềm hoặc chưa có nhiều dịch. Bệnh nhân vẫn có thể thải carbon dioxide ra ngoài. Carbon dioxide không tích tụ, nên họ không khó thở.
Để bù đắp lượng oxy bị thiếu, người bệnh thở nhanh và sâu hơn. Tình trạng thiếu oxy âm thầm và phản ứng sinh lý của bệnh nhân thậm chí gây viêm nặng hơn, ảnh hưởng nhiều phế nang hơn cho đến khi mức oxy giảm mạnh. Kết quả là, bệnh nhân tự làm tổn thương phổi bằng cách thở mạnh hơn.
Theo ông Levitan, 25% bệnh nhân chuyển sang giai đoạn tổn thương phổi thứ hai và nguy hiểm hơn. Dịch tích tụ và phổi trở nên cứng, nồng độ carbon dioxide tăng lên và bệnh nhân bị suy hô hấp cấp tính.
“Tình trạng thiếu oxy âm thầm tiến triển nhanh chóng, dẫn đến suy hô hấp. Điều này lý giải cái c.hết đột ngột ở bệnh nhân Covid-19 từng không thấy khó thở”, Levitan nhận xét.
Nhân viên y tế Mỹ chăm sóc bệnh nhân Covid-19 tại phòng hồi sức tích cực hôm 11/2. Ảnh: Reuters .
Một lý do chính khiến đại dịch gây áp lực cho hệ thống y tế là mức độ tổn thương phổi nghiêm trọng của bệnh nhân khi họ đi cấp cứu. Covid-19 g.iết n.gười thông qua phổi. Nhiều người đến viện khi bệnh ở giai đoạn nguy hiểm, họ đành phải thở máy.
Bệnh nhân thở máy cần nhiều loại t.huốc a.n t.hần để họ không làm xô lệch hoặc vô tình tháo ống thở. Họ cần truyền thuốc qua tĩnh mạch vào động mạch. Bên cạnh một ống đặt ở khí quản, còn có các ống ở dạ dày và bàng quang. Đội ngũ y tế sẽ xoay bênh nhân nằm sấp và nằm ngửa, hai lần một ngày để cải thiện chức năng phổi.
“Có một cách giúp chúng ta xác định sớm bệnh viêm phổi do Covid-19 và điều trị bệnh hiệu quả hơn. Việc này bao gồm phát hiện sớm tình trạng thiếu oxy âm thầm bằng máy đo nồng độ oxy, có thể mua ở hiệu thuốc”, ông Levitan nói.
Sử dụng máy do oxy cũng dễ như dùng nhiệt kế. Thiết bị nhỏ này có một nút bật và được gắn trên đầu ngón tay. Chỉ mất vài giây, nồng độ oxy và nhịp tim sẽ hiển thị trên màn hình.
Ông Levitan cho biết: “Máy đo oxy đã giúp cứu sống hai bác sĩ mà tôi biết. Khi nhận thấy lượng oxy giảm, cả hai đã đến bệnh viện và hồi phục. Việc phát hiện và điều trị sớm rõ ràng cũng có tác dụng đối với Thủ tướng Anh Boris Johnson, khi ông mắc Covid-19”.
Theo ông, người sử dụng thiết bị này tại nhà nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh nhầm lẫn và đi viện không cần thiết. Ngoài ra, một số người có vấn đề về phổi mạn tính mà không biết. Nồng độ oxy của họ có thể hơi thấp, nhưng không liên quan đến Covid-19.
Người dương tính với nCoV nên được theo dõi nồng độ oxy trong 7-10 ngày đầu – khoảng thời gian bệnh viêm phổi do Covid-19 phát triển. Người bị ho, mệt mỏi và sốt nên kiểm tra nồng độ oxy khi chưa xét nghiệm hoặc âm tính với nCoV, phòng trường hợp xét nghiệm không chính xác.
“Chúng ta cũng có cách khác để tránh đặt nội khí quản và thở máy ngay lập tức. Đặt bệnh nhân nằm sấp và nghiêng sang một bên giúp thông khí ở vùng phổi dưới và sau, vốn bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi viêm phổi do Covid-19. Việc thở oxy và nằm sấp giúp bệnh nhân thở dễ hơn, ngăn ngừa bệnh tiến triển trong nhiều trường hợp”, theo ông Levitan.
