Tăng đường huyết là khi lượng đường trong m.áu tăng cao hơn bình thường. Bạn có thể thấy khát nhiều hơn, uống nước nhiều hơn, đi tiểu nhiều hơn…
Trước bữa ăn hoặc khi không ăn trong vài giờ, tăng đường huyết được định nghĩa là 130mg/dL. Hai giờ sau khi ăn, tăng đường huyết là khi lượng đường trong m.áu trên 180mg/dL.
Để so sánh, mức đường huyết bình thường thường nằm trong khoảng từ 80mg/dL đến 130mg/dL. Tăng đường huyết hay gặp nhất ở những người mắc đái tháo đường, và về cơ bản, nó mô tả lượng đường trong m.áu cao xác định tình trạng mãn tính.
Trong một số trường hợp, tăng đường huyết cũng có thể xảy ra do stress hoặc do tác dụng phụ của thuốc corticoid. Dưới đây là cách bạn có thể nhận biết các dấu hiệu của đường huyết cao và cách giảm nó nhanh chóng.
Các dấu hiệu và triệu chứng
Các triệu chứng phổ biến nhất của tăng đường huyết bao gồm:
Khát nhiều hơn
Uống nước nhiều hơn
Đi tiểu nhiều hơn
Mờ mắt
Sụt cân
Tuy nhiên, cách duy nhất để biết chắc chắn liệu bạn có bị tăng đường huyết hay không là lấy m.áu. Điều này có thể xác nhận đường huyết có tăng hay không và tăng bao nhiêu. Trên thực tế, các triệu chứng thường không nghiêm trọng cho đến khi đường huyết tăng trên 200mg/dL.
Nếu không được điều trị, tăng đường huyết có thể dẫn đến nhiễm toan xê-tôn do đái tháo đường (DKA) trong vòng 24 giờ ở một số trường hợp. Khi đó, cơ thể người bệnh giải phóng axit vào m.áu một cách tự nhiên, và do cơ thể không thể đào thải axit đủ nhanh nên nó sẽ trở thành chất độc trong m.áu.
DKA là một cấp cứu y tế và những người có các triệu chứng sau nên đến phòng cấp cứu, đặc biệt nếu họ bị đái tháo đường:
Buồn nôn
Mệt mỏi
Khó thở
Khô miệng
Đau bụng
Nguyên nhân
Cả đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2 đều có thể gây tăng đường huyết. Nhưng cũng có những nguyên nhân tiềm ẩn khác, như stress hoặc dùng thuốc corticoid.
Đái tháo đường
Những người bị đái tháo đường không thể xử lý lượng đường trong m.áu một cách hiệu quả, có thể là do họ không sản sinh insulin, hormon phân giải đường trong m.áu (tuýp 1) hoặc do cơ thể của họ không sử dụng insulin một cách hiệu quả (tuýp 2).
Vì cơ thể không thể tiêu hóa lượng đường trong m.áu, đường sẽ tích tụ trong m.áu và làm tăng đường huyết.
Tăng đường huyết đôi khi cũng có thể xảy ra ở những người đang điều trị đái tháo đường. Lượng đường trong m.áu tăng đột biến này có thể do:
Ăn quá nhiều
Tập thể dục không đủ
Tự dùng quá ít insulin hoặc thuốc
“Hiện tượng bình minh” hay sự tăng vọt hormon vào sáng sớm có thể làm tăng đường huyết
Stress hoặc bệnh
Stress
Ngay cả những người không mắc đái tháo đường cũng có thể bị tăng đường huyết. Ví dụ, stress có thể gây ra kháng insulin – tình trạng khiến cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả.
Đồng thời, hormon stress cortisol thúc đẩy giải phóng glucose dự trữ ở gan, làm tăng thêm lượng đường trong m.áu. Cái gọi là “tăng đường huyết do stress ” này có thể xảy ra trong các bệnh lý cấp tính, chẳng hạn như n.hiễm t.rùng hoặc đau tim.
Corticoid
Corticoid, như prednisone và methylprednisolone, cũng có thể gây tăng đường huyết ở tới 46% bệnh nhân không bị đái tháo đường, nhưng điều này thường hết khi ngừng thuốc.
Giống như tác động của stress, những loại thuốc này cũng làm tăng giải phóng glucose ở gan và tăng kháng insulin, và có thể gây tăng đường huyết ngay cả khi không bị đái tháo đường.
Điều trị
Mục tiêu của điều trị tăng đường huyết là giảm lượng đường trong m.áu. Đối với những người mắc đái tháo đường, điều này có nghĩa là điều chỉnh liều lượng insulin hoặc tuân theo một kế hoạch mà bạn và bác sĩ đã vạch ra phòng trường hợp bị tăng đường huyết.
Những người bị tăng đường huyết mãn tính do đái tháo cũng nên luôn thực hiện các biện pháp để giảm lượng đường trong m.áu, ngoài việc điều trị những cơn tăng đường huyết.
Cách tốt nhất để bắt đầu giảm lượng đường trong m.áu đối với những người mắc đái tháo đường là thông qua thay đổi lối sống, chẳng hạn như chế độ ăn và tập thể dục.
Những người mắc đái tháo đường loại 1 sẽ cần insulin để giảm lượng đường trong m.áu, trong khi bệnh nhân đái tháo đường loại 2 thường được điều trị bằng thuốc uống như metformin và có thể cả insulin.
Tuy nhiên, đối với những người bị tăng đường huyết do stress hoặc corticoid, tình trạng này thường tự hết, ngay sau khi hết stress, hoặc khoảng 4 đến 6 giờ sau khi ngừng thuốc.
Nếu tăng đường huyết vẫn tiếp diễn sau khi bệnh lý nền được giải quyết, bệnh nhân có thể được chẩn đoán mắc đái tháo đường.
Những điều cần nhớ
Tăng đường huyết là một tình trạng nghiêm trọng, đặc biệt nếu không được điều trị. Vì chỉ có thể chẩn đoán bằng cách đo lượng đường trong m.áu, điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ nếu bạn lo lắng về tăng đường huyết. Nếu bạn đang bị các triệu chứng khát nước và đi tiểu nhiều kèm theo sụt cân, thì nên thảo luận với bác sĩ và kiểm tra lượng đường trong m.áu.
Những người có các yếu tố nguy cơ mắc đái tháo đường – bao gồm thừa cân, t.iền sử gia đình mắc đái tháo hoặc trên 45 t.uổi – nên kiểm tra đường huyết thường xuyên.
6 dấu hiệu nhận biết bệnh tiểu đường
Khát nước, đi tiểu thường xuyên, mệt mỏi… là những dấu hiệu đầu tiên nhận biết bệnh tiểu đường.
Khát nước và đi tiểu thường xuyên
Khi lượng đường dư thừa tích tụ trong m.áu, theo áp lực, chất lỏng sẽ bị kéo ra từ các mô. Đây là lý do bệnh nhân luôn cảm thấy khát nước, thường xuyên phải uống nước đồng thời cũng đi tiểu nhiều hơn bình thường.
Triệu chứng khát nước và đi tiểu thường xuyên bị nhiều người bỏ qua vì nghĩ đây là dấu hiệu bình thường, để đến khi đi khám mới biết mình bị bệnh.
Thị lực yếu đi
Dấu hiệu giảm thị lực thường khiến người bệnh đi khám mắt mà quên mất kiểm tra đường huyết. Khi mắc bệnh tiểu đường, lượng đường trong m.áu cao sẽ gây tổn thương võng mạc đáy mắt dẫn tới xuất tiết, xuất huyết, phù nề, tăng sinh bất thường, bong võng mạc… làm giảm thị lực.
Mệt mỏi
Mệt mỏi thường xuyên và kéo dài cảnh báo nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Khi thiếu hụt Insulin, chất đường sẽ không đi vào tế bào của cơ thể, do đó tế bào sẽ không đủ lượng đường cần thiết để giải phóng năng lượng cho các hoạt động như suy nghĩ, đi lại…
Lúc này, đường sẽ bị tích trữ trong m.áu và đào thải khỏi cơ thể qua nước tiểu. Cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng cần thiết dẫn tới tình trạng thường xuyên mệt mỏi.
Bị giảm cân
Mặc dù người bệnh đái tháo đường ăn nhiều hơn bình thường để làm giảm cơn đói nhưng trọng lượng cơ thể vẫn bị sụt giảm. Đó là vì không có khả năng sử dụng glucose được cung cấp từ bên ngoài vào cơ thể nên cơ thể buộc phải sử dụng nhiên liệu thay thế được lưu trữ trong các cơ và chất béo. Chính vì thế, cơ thể người bệnh sẽ ngày càng sút cân và gầy đi.
Đói thường xuyên
Người bệnh đái tháo đường hay cảm thấy bị đói bởi nếu không có đủ insulin để vận chuyển đường vào các tế bào của cơ thể, thì cơ bắp và các cơ quan trở nên cạn kiệt năng lượng. Cơ thể sẽ phản ứng lại với tình trạng này thông qua các cơn đói dữ dội.
Tê hoặc đau nhói ở tay hoặc chân
Khi lượng đường trong m.áu quá cao sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh. Với những bộ phận ở xa tim như tay, chân có thể cảm nhận như tê tay hoặc đau nhói ở đầu ngón tay, chân… Đây cũng là một trong những triệu chứng của bệnh tiểu đường mà bạn cần lưu ý.
