Phẫu thuật điều trị bong võng mạc là loại phẫu thuật khá phức tạp và tốn kém nhằm đưa võng mạc về vị trí ban đầu giúp cải thiện thị lực. Nhưng để có kết quả tốt nhất, người bệnh cần hết sức lưu ý đến những chỉ dẫn sau phẫu thuật.
Nguyên nhân gây bệnh
Võng mạc là màng thần kinh mỏng nằm trong cùng của mắt. Chức năng của võng mạc giống như phim trong máy chụp hình, có tác dụng ghi lại những hình ảnh và sự vật bên ngoài, sau đó truyền lên não để nhận biết được thế giới xung quanh. Khi bị bong ra khỏi vị trí bình thường, võng mạc sẽ không được nuôi dưỡng, do đó chúng ta sẽ nhìn mờ. Tình trạng này được gọi là bong võng mạc.
Nguyên nhân gây bệnh do trên võng mạc vó một hoặc nhiều lỗ rách. Khi võng mạc bị rách nước từ trong mắt sẽ chảy qua lỗ rách đi ra phía sau võng mạc làm võng mạc bong ra. Khi võng mạc bị bong sẽ có những triệu chứng như: chớp sáng; ruồi bay (bệnh nhân nhìn thấy những đốm đen bay trước mắt); nhìn có một màng đen che trước mắt.
Những người có thể bị bong võng mạc bao gồm: người ở t.uổi trung niên, người bị cận thị nặng; trong gia đình có người bị bong võng mạc; có t.iền căn chấn thương.
Điều trị
Khi thấy xuất hiện những triệu chứng như trên, bệnh nhân cần đi khám ngay ở những cơ sở y tế có chuyên khoa mắt. Khi xác định bệnh nhân bị bong võng mạc, bác sĩ sẽ có những phương án điều trị. Cụ thể, bằng phương pháp laser, thực hiện khi có lỗ rách nhưng chưa bong võng mạc.
Phương pháp phẫu thuật được thực hiện khi ấn củng mạc (ấn độn) khi có bong võng mạc, dùng một chất silicon ép võng mạc trở lại vị trí ban đầu. Bên cạnh đó, phương pháp cắt pha lê thể thực hiện khi có bong khô và những phương pháp trên thất bại bác sĩ sẽ dùng những dụng cụ đặc biệt để cắt các dải xơ trong mắt để giữ võng mạc dính trở lại.
Kết quả sau khi mổ thị lực có thể tăng hoặc như cũ hoặc giảm tùy theo thời gian bị bong và tình trạng bong nặng hay nhẹ. Một số trường hợp do bệnh nặng nên cần phải mổ thêm một hoặc hai lần nữa. Và có khi phải sử dụng những loại thuốc đặc biệt bơm vào trong mắt để giữ võng mạc áp lại.
Chăm sóc sau phẫu thuật
Việc chăm sóc mắt sau phẫu thuật bong võng mạc cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc phục hồi của võng mạc. Những điều bệnh nhân cần lưu ý trong giai đoạn này, như băng mắt trong ngày đầu. Tái khám sau 1 ngày, ngày thứ 2 bỏ băng sau khi tái khám và bắt đầu nhỏ thuốc. Các loại thuốc uống và nhỏ có trong toa thuốc sau mổ. Không được rửa mặt, gội đầu hay cho nước vào mắt để tránh tình trạng n.hiễm t.rùng sau mổ ít nhất trong 4 tuần (có thể gội đầu ở tiệm).
Lịch tái khám bình thường 1 ngày, 3 ngày, 1 tuần, 2 tuần, 4 tuần, 3 tháng, 6 tháng, 1 năm sau mổ. Cần tái khám đúng hẹn để phát hiện các biến chứng sau mổ như bong tái phát hay n.hiễm t.rùng. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ hẹn thời gian tái khám ngắn hơn hoặc xa hơn. Trong trường hợp có bơm khí để dán võng mạc cần nằm sấp trong 1 tới 4 tuần tùy theo chỉ định của bác sĩ.
Bởi sau phẫu thuật bong võng mạc bạn cần giữ tư thế đầu cúi xuống vì bác sĩ đã bơm một chất khí bên trong mắt, khi cúi đầu xuống bóng khí sẽ nổi lên trên và ép vùng võng mạc bị bong trở lại vị trí ban đầu. Bác sĩ sẽ cho biết bạn cần nằm sấp hay cúi đầu bao lâu. Khoảng thời gian trung bình từ 3-6 tuần. Khí sẽ từ từ được hấp thu và được thay thế bởi dịch của mắt.
Điểm quan trọng khi nằm sấp, bạn cần nằm sấp liên tục trừ khi bác sĩ yêu cầu tư thế khác. Điều này có nghĩa bạn cần giữ tư thế cúi đầu khi đứng, khi ngồi, đi lại và cả ngủ. Nếu đi lại khó khăn có thể nhờ người trợ giúp. Kết quả phẫu thuật của bạn có thể không tốt nếu bạn không tuân thủ tư thế sau phẫu thuật.
Khi nằm sai tư thế bóng khí sẽ ép vào cấu trúc khác của mắt và gây nên các biến chứng sau mổ. Bạn cũng không nên đi máy bay cho đến khi nào bóng khí trong mắt đã được hấp thu hết. Sự thay đổi độ cao làm tăng áp lực trong mắt do khí bị dãn nở có thể gây các biến chứng nguy hiểm.
Hướng dẫn cách giữ tư thế cúi đầu dễ chịu: Khi ngồi, khoanh tay lên bàn và đặt trán của bạn lên cánh tay. Khi nằm, nằm sấp lên gối để phần mặt của mắt phẫu thuật ra ngoài mép giường. Điều này giúp giảm đau và không gây tăng áp lực lên mắt đã phẫu thuật. Những lúc khác có thể sử dụng các dụng cụ hỗ trợ để giúp việc nằm sấp hoặc nghiêng dễ chịu hơn.
Bạn có thể thuê hoặc mua các công cụ hỗ trợ như: ghế ngồi cúi mặt (giúp ngồi dễ chịu hơn có thêm tựa đầu và cổ). Bàn khoét mặt (thay cho tay không bị mỏi khi tựa trán quá lâu). Gối hỗ trợ nằm sấp (với thiết kế đặc biệt bởi bác sĩ mắt chuyên dụng cho bệnh nhân phẫu thuật bong võng mạc.
Bạn có thể sử dụng để nằm nghỉ, nằm ngủ sấp hoặc nghiêng hoặc khi ngồi trên bàn. Bạn có thể điều chỉnh kích thước cho phù hợp với khuôn mặt tạo cảm giác dễ chịu nhất cho mình). Ngoài ra còn có giường cúi đầu giúp cho người bệnh có thể thấy các vật trước mắt, trò truyện với người đối diện hay xem tivi.
Khi có các triệu chứng ruồi bay hoặc chớp sáng nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa mắt khám ngay. Những bệnh nhân cận thị nên đi khám mắt định kỳ 6 tháng/lần. Khi một mắt đã bị bong võng mạc thì phải kiểm tra mắt còn lại ngay để phát hiện sớm những tổn thương mới để dùng tia laser điều trị.
BS. Đoàn Hồng Dung, nguyên Phó trưởng Khoa đáy mắt, Bệnh viện Mắt TPHCM
Theo SGGP
Phẫu thuật laser điều trị cho bệnh nhân cận thị, loạn thị cao có an toàn?
Không phải phương pháp phẫu thuật nào cũng phù hợp với tất cả bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân cận thị, loạn thị cao.
Nguy cơ tiềm ẩn với bệnh nhân cận thị, loạn thị cao
Người có độ cận, độ loạn cao (trên 6 Diop độ cận, trên 2 Diop độ loạn) không chỉ gặp phải những bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày mà còn đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm về đáy mắt.
Các chuyên gia trong lĩnh vực nhãn khoa cho biết: Bệnh nhân cận thị, loạn thị cao có nguy cơ thoái hóa võng mạc, nếu không đi khám định kỳ, điều trị dự phòng, bệnh nhân có thể bị bong võng mạc, gây mất thị lực vĩnh viễn không thể phục hồi. Không những vậy, những bệnh nhân đã từng có biến chứng đáy mắt do TKX cao, sau khi phẫu thuật điều trị TKX, thị lực sẽ không đạt được tối đa như bệnh nhân khác.
Phẫu thuật laser điều trị cho bệnh nhân cận thị, loạn thị đang được áp dụng ở nhiều bệnh viện (Ảnh minh họa)
Phẫu thuật Laser trên giác mạc có tính chính xác và an toàn cao được coi là niềm hy vọng cho bệnh nhân cận, loạn thị cao. Rất nhiều bệnh nhân mắc TKX nói chung và bệnh nhân có TKX cao nói riêng lựa chọn phẫu thuật để không cần phải phụ thuộc vào kính, cải thiện chất lượng thị giác và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, không phải phương pháp phẫu thuật nào cũng phù hợp với tất cả bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân cận thị, loạn thị cao. Phụ thuộc vào kết quả khám trên từng mắt của mỗi bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp nhất. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bệnh nhân không chỉ định phẫu thuật nếu giác mạc bất thường.
Khám chuyên sâu đóng vai trò quyết định độ an toàn trong phẫu thuật cho bệnh nhân có TKX cao
Với những bệnh nhân cận thị, loạn thị cao, khi phẫu thuật, phần nhu mô giác mạc tương ứng với độ khúc xạ sẽ lấy đi nhiều hơn, vì vậy nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật cũng cao hơn những bệnh nhân cận dưới 7 Diop. Một trong những biến chứng đáng quan tâm nhất hiện nay là giãn lồi giác mạc sau phẫu thuật, gây suy giảm thị lực không cải thiện khi chỉnh kính, nặng hơn dẫn tới đục/sẹo giác mạc không hồi phục, ảnh hưởng nghiêm trọng tới thị lực và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Nếu không đ.ánh giá được toàn diện chất lượng của giác mạc trước khi phẫu thuật, rủi ro sau phẫu thuật cho bệnh nhân cận, loạn cao sẽ cao hơn
Để xác định bệnh nhân cận, loạn cao có phẫu thuật được bằng Laser hay không thì bệnh nhân cần được trải qua quy trình khám chuyên sâu trước phẫu thuật. Trong đó, việc Khảo sát và đ.ánh giá chất lượng giác mạc bằng hệ thống máy đo sinh trắc học giác mạc Pentacam – Corvis là một trong những yếu tố quyết định tính an toàn của cuộc phẫu thuật.
ThS.BS Phạm Thị Hằng, Trưởng khoa Khúc xạ Bệnh viện Mắt Quốc tế DND cho biết: Máy chụp bản đồ giác mạc thế hệ cũ chụp vùng trung tâm giác mạc với đường kính khảo sát nhỏ (3mm), nên chỉ có thể đ.ánh giá được mặt trước của giác mạc. Còn với Hệ thống Pentacam, camera kép có thể chụp toàn bộ 360 độ của giác mạc, giúp đ.ánh giá được đầy đủ hình thể, thông số mặt trước, mặt sau của giác mạc.
Đồng thời, máy có thể tính toán chính xác các chỉ số về quá trình thay đổi của giác mạc, cho ra cơ sở dữ liệu đầy đủ và chi tiết, giúp bác sĩ kiểm soát được những biến đổi sớm và bất thường trên bề mặt giác mạc của bệnh nhân khi chưa có biểu hiệu lâm sàng. Đồng thời, kết hợp với việc theo dõi các chỉ số về độ vững sinh học của giác mạc trên máy Corvis sẽ giúp bác sĩ đ.ánh giá toàn diện chất lượng giác mạc của bệnh nhân không chỉ trước mà cả sau khi phẫu thuật. Từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất.
Lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp cho bệnh nhân cận, loạn thị cao
Khi phát hiện có những tổn thương ở đáy mắt, người bị cận, loạn thị cao cần tăng tần suất khám mắt định kỳ (Khoảng 3 tháng/lần). Ngoài ra , với những người có độ cận từ 10 – 15 Diop cần hạn chế tối đa vận động mạnh, không chơi những môn thể thao đòi hỏi dùng sức nhiều như bóng đá, bóng rổ, chạy… hay các môn thể thao đối kháng.
Bên cạnh đó, những bệnh nhân cận, loạn thị cao nói chung và có TKX nói riêng luôn phải tuân thủ lịch khám 3 – 6 tháng/lần để đeo kính đúng số và kiểm soát biến chứng ở đáy mắt. Với trẻ trên 10 t.uổi có thể sử dụng kính áp tròng ban đếm Ortho – K để duy trì hạn chế tăng số kính, giúp kiểm soát tình trạng khúc xạ. Với những người trưởng thành thì có thể tìm hiểu các phương pháp phẫu thuật điều trị dứt điểm TKX.
Hiện nay, tại Bệnh viện Mắt Quốc tế DND đang áp dụng những phương pháp phẫu thuật phù hợp với những người có độ cận, loạn thị cao như ReLEx SMILE, Femto-Lasik và SmartSurfACE cho phép điều trị độ cận tới 14 Diop, loạn đến 5 Diop. Các phương pháp Laser hiện đại này không sử dụng dao vi phẫu và không chạm vào mắt giúp cuộc phẫu thuật diễn ra nhẹ nhàng, thoải mái. Thị lực phục hồi nhanh chóng trong 24 giờ sau mổ.
Giải pháp an toàn hơn cho người mắc cận, loạn thị cao là Phẫu thuật Laser điều trị TKX kết hợp với kỹ thuật hỗ trợ làm bền vững giác mạc Cross-Linking. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng cần Laser bổ sung, dự phòng đáy mắt để giảm thiểu biến chứng đáy mắt. Vì vậy, chi phí điều trị TKX cho người mắc TKX cao cũng tăng so với bệnh nhân có độ cận bình thường.
Theo giadinhvietnam
