Có 2 lý do làm tăng bệnh đường hô hấp trong mùa lạnh, các ba mẹ lưu ý khi chăm con.
Một ca cấp cứu t.rẻ e.m tại khoa nhi, Bệnh viện T.iền Giang – Ảnh: BS ÚC NGUYỄN
1. Mùa lạnh làm thay đổi cấu trúc vi rút
Các nhà khoa học đã phát hiện ra sự thay đổi nhiệt độ đã ảnh hưởng đến cấu trúc vật lý của vi rút.
Chúng ta biết lớp màng bảo vệ vi rút loại có vỏ, thì lớp vỏ ngoài cùng thường được cấu tạo bằng các vi hạt protein. Khi môi trường có nhiệt độ lạnh, các vi hạt của vi rút sẽ kết dính lại, tạo ra một lớp bao phủ cứng, hoạt động giống như một lớp áo giáp phủ bên ngoài vi rút, giúp vi rút được sống sót lâu hơn trong không khí lạnh.
Nhờ sống sót lâu ở bên ngoài nên nó có điều kiện thời gian để lây nhiễm cho nhiều người khác hơn.
Mặt khác, mùa lạnh, độ ẩm sẽ thấp hơn, điều đó làm các giọt hô hấp bay hơi sẽ khô hơn, dẫn tới việc giọt hô hấp teo lại, có kích thước nhỏ hơn, giúp vi rút dễ dàng tiếp xúc với các hóa chất khác trong giọt hô hấp bị cô đặc và nó tạm thời bị bất hoạt. Giọt hô hấp nhỏ sẽ bảo quản vi rút bất hoạt tạm thời, để rồi sau đó dễ dàng đ.ánh thức vi rút dậy khi giọt hô hấp bị hòa tan trong đường thở của vật chủ mới và gây bệnh.
2. Cơ thể con người trở nên dễ mắc bệnh hơn trong môi trường lạnh
Có ba lý do cơ thể con người dễ mắc bệnh hơn.
Một là khi nhiệt độ lạnh và khô, niêm mạc đường hô hấp sẽ khô quánh lại, chất nhầy không còn nguyên vẹn, nó sẽ không cản trở được vi rút xâm nhập vào đường hô hấp bằng cách bắt dính như bình thường. Hệ thống lông chuyển cũng bị khô, mất sự chuyển động uyển chuyển nên không tống được vi rút ra bên ngoài.
Hai là ở những người có cơ địa dị ứng với thời tiết, khi gặp nhiệt độ lạnh, hệ thần kinh giao cảm sẽ bị kích thích, tế bào miễn dịch của cơ thể sẽ tiết ra các hóa chất trung gian làm co thắt cơ trơn phế quản gây nên cơn suyễn, tăng tiết dịch ở mũi gây bệnh viêm mũi dị ứng. Các bệnh này sẽ nặng thêm nếu bị nhiễm vi rút.
Ba là vai trò của vitamin D trong hoạt động tăng cường miễn dịch, chống lại vi rút, vi trùng khi nó xâm nhập vào cơ thể.
Người ta biết rằng chính phản ứng quá mức của hệ miễn dịch cơ thể, chứ không phải là mầm bệnh vi rút, gây ra mức độ nghiêm trọng và nguy cơ t.ử v.ong liên quan đến các bệnh do vi rút như cúm, COVID-19. Vitamin D điều chỉnh sản xuất cytokine trong bệnh tự miễn thông qua việc hạn chế sản xuất quá nhiều cytokine t.iền viêm và do đó dẫn đến ức chế viêm.
Nghiên cứu mới: Vi rút có thể nghe và xem chúng ta
Nghiên cứu mới phát hiện vi rút có “mắt và tai” để xem xét chúng ta, một số loại vi rút có khả năng giám sát môi trường.
Công trình này có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển thuốc kháng vi rút.
Vi rút có mắt và tai để xem xét chúng ta – Ảnh: LIST23
Đây là nghiên cứu của Đại học Maryland Baltimore County (UMBC) và được công bố trên tạp chí Frontiers in Microbiology.
Theo nhóm nghiên cứu, vi rút đang sử dụng thông tin từ môi trường của chúng để “quyết định” khi nào bám chặt bên trong vật chủ của chúng, khi nào sinh sôi và bùng phát, g.iết c.hết tế bào vật chủ.
Theo nhà khoa học Ivan Erill – tác giả chính của nghiên cứu và là giáo sư khoa học sinh học tại UMBC – khả năng cảm nhận được môi trường của vi rút bao gồm các yếu tố do vật chủ tạo ra và sự tương tác giữa vi rút và vật chủ.
Nhóm của ông đã tập trung vào vi khuẩn, thường được gọi đơn giản là “thực khuẩn”. Chúng là vi rút lây nhiễm vi khuẩn (gọi là phage). Trong nghiên cứu, các phage chỉ có thể lây nhiễm sang vật chủ của chúng khi các tế bào có các phần phụ đặc biệt, được gọi là pili và roi, giúp vi khuẩn di chuyển và g.iao p.hối.
Vi khuẩn tạo ra một loại protein gọi là CtrA kiểm soát thời điểm chúng gắn vào các phần phụ này. Nghiên cứu cho thấy nhiều phage phụ thuộc vào phần phụ trong ADN của chúng, nơi protein CtrA có thể gắn vào, được gọi là các vị trí liên kết.
Tại vị trí liên kết, các phage sẽ theo dõi sự hiện diện của protein này để “quyết định” xem có nên ở lại hay sao chép và xuất hiện ở vật chủ của nó.
“Nếu bạn đang phát triển một loại thuốc kháng vi rút và bạn biết vi rút đang lắng nghe một tín hiệu cụ thể, thì bạn có thể đ.ánh lừa chúng”, trang SciTech Daily dẫn lời ông Ivan Erill.
Nghiên cứu mới này là minh chứng cho thấy các phage đang lắng nghe những gì diễn ra trong tế bào, trong trường hợp này là về sự phát triển của tế bào. Đồng thời vi rút sẽ sử dụng thông tin tế bào để đưa ra quyết định.
Ví dụ, một vi rút động vật có thể muốn biết phản ứng miễn dịch của vật chủ đối với sự lây nhiễm của nó mạnh mẽ như thế nào, để tối ưu hóa chiến lược tồn tại và nhân rộng của nó.
“Nếu bạn đang phát triển một loại thuốc kháng vi rút và bạn biết vi rút đang lắng nghe một tín hiệu cụ thể, thì bạn có thể đ.ánh lừa được vi rút”, ông Erill nói.
Tuy nhiên, hiện tại nhóm nghiên cứu mới bắt đầu nhận ra mức độ tích cực của vi rút để mắt đến chúng ta và cách chúng theo dõi những gì đang xảy ra xung quanh để đưa ra quyết định.
