Không phải ngẫu nhiên mà hầu hết mọi người có xu hướng ngủ vào ban đêm và thức vào ban ngày.
Chu kỳ ngủ – thức của chúng ta được xác định bởi nhịp sinh học, đồng hồ bên trong cơ thể.
Giống như đồng hồ cũ, “đồng hồ” bên trong cơ thể chúng ta cần được đặt lại hàng ngày và được điều chỉnh bằng cách tiếp xúc với ánh sáng đầu tiên vào buổi sáng.
Nhịp sinh học hoạt động như thế nào?
Nhịp sinh học của chúng ta được kiểm soát bởi nhiều gen và chịu trách nhiệm cho một loạt các chức năng quan trọng, bao gồm các biến động hàng ngày về mức thức, nhiệt độ cơ thể, sự trao đổi chất, tiêu hóa và đói. Nhịp điệu Circadian (nhịp sinh học giúp kiểm soát lịch trình ngủ và thức hàng ngày) cũng kiểm soát sự củng cố trí nhớ (sự hình thành các ký ức dài hạn xảy ra trong khi ngủ); thời điểm tiết hormone (ví dụ, hormone kiểm soát sự phát triển của cơ thể hoạt động chủ yếu vào ban đêm); và chữa lành cơ thể.
Khám tư vấn cho người bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn. Ảnh: Công Hùng
Trong khi giai đoạn ngủ theo chu kỳ sinh học thường xảy ra vào ban đêm, có một số thời điểm mà giai đoạn ngủ có thể xảy ra, với một số người được lập trình để ngủ từ tối sớm đến sáng sớm (được gọi là sáng sớm), trong khi những người khác thức khuya và ngủ muộn (được gọi là “cú đêm”).
Ngoài việc xác định thời gian ngủ của họ, xu hướng sinh học của một người cũng có thể ảnh hưởng đến việc lựa chọn các kỹ năng đối phó với cảm xúc của họ, chẳng hạn như sự quyết đoán hoặc lý trí và khuynh hướng rối loạn tâm lý của họ.
Nhịp sinh học ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn như thế nào?
Nhịp sinh học không đều có thể có ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng ngủ và hoạt động bình thường của một người, đồng thời có thể dẫn đến một số vấn đề sức khỏe, bao gồm các rối loạn tâm trạng như trầm cảm, lo âu, rối loạn lưỡng cực và rối loạn cảm xúc theo mùa.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy loại “cú đêm” có thể có khuynh hướng rối loạn tâm lý nhiều hơn.
Các tác giả phát hiện ra rằng các kiểu sinh học khác nhau có khả năng có phong cách đối phó khác nhau với các tác nhân gây căng thẳng cảm xúc, và những kiểu được áp dụng bởi chim chào mào buổi sáng dường như mang lại kết quả tốt hơn và ít vấn đề tâm lý hơn. Đây là một nghiên cứu tương quan, vì vậy lý do của việc áp dụng các phong cách khác nhau không được giải thích, nhưng nghiên cứu này nhấn mạnh tác động lớn của nhịp sinh học đối với sức khỏe và hoạt động.
Trầm cảm và nhịp sinh học
Hầu hết các bằng chứng về mối quan hệ giữa các vấn đề tâm trạng và nhịp sinh học đến từ các nghiên cứu về những người làm việc theo ca, những người có thời gian ngủ không đồng bộ với nhịp sinh học của họ. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ trầm cảm ngày càng tăng ở những người làm ca đêm.
Một phân tích tổng hợp cho thấy những người làm ca đêm có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn 40% so với những người làm việc ban ngày. Ngược lại, rối loạn nhịp sinh học thường gặp ở những người bị trầm cảm, họ thường có những thay đổi trong giấc ngủ, nhịp hormone và nhịp điệu nhiệt độ cơ thể.
Các triệu chứng trầm cảm cũng có thể có nhịp sinh học, vì một số người gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn vào buổi sáng. Mức độ nghiêm trọng của chứng trầm cảm của một người tương quan với mức độ lệch chu kỳ sinh học và giấc ngủ.
Nhiều phương pháp điều trị trầm cảm thành công, bao gồm liệu pháp ánh sáng rực rỡ, liệu pháp đ.ánh thức, và liệu pháp nhịp điệu giữa các cá nhân và xã hội, cũng ảnh hưởng trực tiếp đến nhịp sinh học.
Tôi có thể làm gì để thay đổi kiểu sinh học của mình?
Không có cách nào để thay đổi kiểu sinh học của bạn vì nó được xác định về mặt di truyền, mặc dù có một số thay đổi tự nhiên xảy ra trong suốt t.uổi thọ của bạn. Ví dụ, giai đoạn ngủ theo chu kỳ sinh học của chúng ta có xu hướng thay đổi muộn hơn trong thời kỳ thiếu niên (nhiều cú hơn) và tiến bộ sớm hơn khi chúng ta già đi (giống chim sơn ca hơn).
Nếu bạn thấy rằng giai đoạn ngủ theo chu kỳ sinh học của mình không đồng bộ với lịch trình mong muốn, bạn có thể thay đổi cuộc sống xã hội của mình để phù hợp với nhịp sinh học hoặc cố gắng thay đổi nhịp sinh học để phù hợp với xã hội của bạn.
Rối loạn nhịp thức – ngủ khiến sức khỏe giảm sút, trí nhớ giảm, khó đưa ra quyết định chính xác… Để điều chỉnh chu kỳ ngủ thức, trước hết khi ngủ cần yên tĩnh, tránh ánh sáng ví nó khiến não ngừng sản xuất melatonin, hormone ngủ. Bạn cũng nên tập yoga, thiền hay thở sâu dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc hoặc huấn luyện viên, cần tránh ăn no trước ngủ. Nếu cần, bạn nên đến bác sĩ để được cho lời khuyên và thuốc.
Phát hiện triệu chứng cục m.áu đông trên da và qua cách thở
Khi cục m.áu đông xuất hiện trong tĩnh mạch ở chân, tay của một người, da khu vực đó có thể đổi màu hơi xanh hoặc hơi đỏ.
Thông thường, hình thành các cục m.áu đông (huyết khối) là quá trình cần thiết để cầm m.áu khi cơ thể bị thương. Sau đó, chúng sẽ bị phá vỡ khi vết thương lành. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cục m.áu đông hình thành không rõ nguyên nhân, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.
Hiệp hội Huyết học Mỹ giải thích: “Tiểu cầu (một loại tế bào m.áu) và protein trong huyết tương phối hợp với nhau để cầm m.áu bằng cách hình thành cục m.áu đông. “Thông thường, cơ thể sẽ làm tan cục m.áu đông sau khi vết thương lành. Tuy nhiên, đôi khi, cục m.áu đông hình thành ở bên trong mạch mà không có vết thương rõ ràng hoặc không tan một cách tự nhiên”.
Khi điều này xảy ra, bệnh nhân có thể gặp nguy hiểm đến tính mạng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Tình trạng này dễ gây ra nhiều rủi ro khác nhau, tùy thuộc vào vị trí hình thành trong cơ thể và các triệu chứng kèm theo. Cục m.áu đông giống như khối thạch khi m.áu chuyển từ dạng lỏng sang rắn. Chúng có thể xuất hiện trong tĩnh mạch hoặc động mạch của tim, não, phổi, bụng, tay và chân.
Bởi vậy, các chuyên gia y tế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện các dấu hiệu ban đầu bao gồm chuột rút, sưng tấy hoặc nóng một vùng da… Ngoài ra, còn có 2 triệu chứng ban đầu nghiêm trọng khác ít được nói tới hơn.
Khó thở là một triệu chứng nghiêm trọng không nên bỏ qua. (Ảnh minh họa)
Khó thở
Khó thở là một triệu chứng nghiêm trọng không nên bỏ qua. WebMD cảnh báo: “Đó có thể là dấu hiệu cho thấy bạn có cục m.áu đông trong phổi hoặc tim. Tim của bạn đ.ập nhanh hoặc bạn đổ mồ hôi, ngất xỉu”.
Đổi màu da
Khi một cục m.áu đông bịt kín các tĩnh mạch ở cánh tay hoặc chân của một người, da khu vực đó có thể đổi màu hơi xanh hoặc hơi đỏ.
Blood Clot Recovery giải thích, những thay đổi về màu da, chẳng hạn như chuyển sang tái nhợt, đỏ, xanh hoặc tím là dấu hiệu của huyết khối tĩnh mạch sâu. Khi đó, một cục m.áu đông hình thành trong tĩnh mạch, thường xảy ra ở chân, có thể gây nguy hiểm.
WebMD cho biết thêm: “Cục m.áu đông có thể gây c.hết người và bạn sẽ không biết chắc mình mắc phải cho đến khi được kiểm tra. Bác sĩ có thể kê thuốc làm tan cục m.áu đông hoặc phẫu thuật”.
