Thời tiết nắng nóng tại TP.HCM những ngày qua khiến nhiều bệnh lý tăng cao trong đó nổi lên một số bệnh như da liễu, sốc nhiệt, m.áu cam…
Từ sau Tết đến nay, thời tiết TP.HCM nắng nóng với nhiệt độ 37 độ C kéo dài, số lượng người bệnh c.hảy m.áu cam đến khám tăng cao, có trường hợp nhập viện cấp cứu, có trường hợp tái đi tái lại nhiều lần.
Thời tiết nắng nóng tại TP.HCM những ngày qua khiến nhiều bệnh lý tăng cao trong đó nổi lên một số bệnh như da liễu, sốc nhiệt, m.áu cam…
Nói về nguyên nhân của tình trạng tăng nhanh bệnh nhân bị c.hảy m.áu cam bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM nói rằng, c.hảy m.áu cam do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Một số do cấu trúc mạch m.áu trên niêm mạc mũi bất thường, vẹo vách ngăn mũi, biến chứng y khoa, khối u mũi xoang, viêm mũi xoang, chấn thương mũi, nhất là người hay ngoáy mũi, xì mũi mạnh;
Nhóm còn lại do nhiệt độ ngoài trời tăng cao khi thời tiết nắng nóng tác động khiến niêm mạc vùng mũi khô, các mao mạch này giãn nở quá mức, vỡ ra và gây c.hảy m.áu. Tình trạng này cũng hay gặp ở những người hút t.huốc l.á, uống nhiều rượu bia.
Những người có nguy cơ bị c.hảy m.áu cam khi trời nắng nóng: người có niêm mạc mỏng như t.rẻ e.m từ 5-10 t.uổi; người bị polyp mũi (khối u lành tình trong hốc mũi);
Người viêm mũi xoang; người hút t.huốc l.á khiến bề mặt niêm mạc mũi bị khô, xung huyết vì khói t.huốc l.á gây nóng; người làm việc trong môi trường khói bụi; người uống nhiều rượu bia, cồn trong rượu bia làm giãn động mạch…
Đặc biệt, người có bệnh tăng huyết áp có nguy cơ c.hảy m.áu cam với lượng nhiều và thường xuyên vào mùa nắng. Nhiệt độ nóng bức khiến tim người bệnh đ.ập nhanh hoặc việc cơ thể bị thay đổi nhiệt độ đột ngột giữa nhiệt độ ở ngoài trời và nhiệt độ trong phòng có máy lạnh khiến mạch m.áu người bệnh co lại tức thời, khiến huyết áp tăng cao.
Lúc này, áp lực lên các thành mạch m.áu cũng tăng theo, gây vỡ, khiến người bệnh c.hảy m.áu cam. Nếu người bệnh lớn t.uổi vừa có bệnh lý huyết áp cao vừa xơ cứng động mạch sẽ bị c.hảy m.áu cam nhiều.
Riêng với người bệnh c.hảy m.áu cam tái đi tái lại nhiều lần vào mùa nắng nóng, chủ yếu vì chưa được xử trí phù hợp hoặc sai cách. Khi khám bệnh ở một số nơi, bệnh nhân không được nội soi trực tiếp nên bác sĩ không nhìn thấy rõ các điểm c.hảy m.áu, được kê đơn thuốc mà không được can thiệp đốt điểm c.hảy m.áu. Hoặc can thiệp đốt điểm c.hảy m.áu nhưng phương pháp chưa phù hợp cũng khiến bệnh tái đi tái lại nhiều lần.
Về sơ cứu c.hảy m.áu cam tại nhà, tại hiện trường, bác sĩ Nguyên hướng dẫn cách xử trí ngay khi bị c.hảy m.áu cam là ngồi dậy, hơi nghiêng người về phía trước, dùng tay bóp trực tiếp lên hai cánh mũi, vị trí gây c.hảy m.áu từ 5-10 phút, có thể lặp lại 2-3 lần nếu m.áu chưa cầm.
Có thể đặt một ít đá lên sống mũi để làm co mạch, giảm lưu lượng m.áu. Trong trường hợp, bóp cánh mũi liên tục nhưng m.áu vẫn không cầm nên đến bệnh viện để được sơ cứu.
Người bệnh nên khám bác sĩ nếu c.hảy m.áu cam nhiều lần trong 2 tuần để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bởi c.hảy m.áu cam liên tục có thể là triệu chứng của một số bệnh lý tiềm ẩn như: u xơ vòm mũi họng, ung thư vòm họng,..
Điều trị c.hảy m.áu cam, nhất là khi mùa nắng nóng, theo bác sĩ Nguyên, tùy tình trạng bệnh, tùy mạch m.áu đang bị c.hảy m.áu mà bác sĩ sẽ chọn phương pháp điều trị phù hợp từ nội khoa đến đốt điểm c.hảy m.áu bằng cách sử dụng bạc nitrat hay đốt bằng dao điện lưỡng cực. Trong trường hợp, c.hảy m.áu cam vì khối u vùng mũi xoang phải can thiệp phẫu thuật nội soi để điều trị dứt điểm.
Để phòng ngừa c.hảy m.áu cam khi thời tiết nắng nóng, bác sĩ Nguyên khuyên mọi người nên hạ nhiệt không khí trong nhà, trong phòng bằng cách sử dụng quạt, máy điều hòa, cửa sổ thông thoáng; làm mát cơ thể bằng cách uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây; hạn chế ăn nhiều đồ cay, nóng;
Đồng thời mặc quần áo thông thoáng; bổ sung vitamin C và vitamin K như cam, kiwi, cải bó xôi, chuối,… trong khẩu phần ăn hằng ngày; thường xuyên vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý để giảm khô vùng niêm mạc mũi. Song song đó, người có bệnh tăng huyết áp nên kiểm tra huyết áp thường xuyên, cơ thể luôn phải được làm mát, luôn ở nơi thông thoáng, hạn chế đi lại ngoài trời nắng nóng.
Ngoài c.hảy m.áu cam, theo thông tin từ Bệnh viện này, hiện trung bình mỗi ngày cơ sở tiếp nhận 50-70 lượt khám các bệnh da liễu, chiếm khoảng 70% tổng lượt khám mỗi ngày.
Theo TS.Đặng Thị Ngọc Bích, chuyên khoa Da liễu-Thẩm mỹ, thời tiết thay đổi đột ngột, nắng nóng, độ ẩm cao gây nhiều ảnh hưởng trên da, làm tăng nhiệt độ da, thay đổi độ pH, tăng tiết mồ hôi và bã nhờn. Từ đó dẫn đến tắc nghẽn lỗ chân lông, dễ viêm da, rối loạn hệ vi sinh vật trên da (nấm, vi khuẩn) khiến da nhạy cảm hơn.
Các yếu tố môi trường khác như bụi, phấn hoa, ô nhiễm, hóa chất… dễ gây kích ứng da, tạo các phản ứng không có lợi, từ đó làm bùng phát các bệnh da liễu.
Thời tiết nóng còn khiến lỗ chân lông giãn nở khiến cho bụi bẩn dễ dàng xâm nhập và tích tụ lại bít tắc lỗ chân lông tạo thành mụn. Với bệnh thủy đậu, theo chu kỳ, bệnh bùng phát trong khoảng tháng 1 đến tháng 5 hàng năm. Việc tiếp xúc, gặp gỡ nhiều trong dịp Tết cũng khiến bệnh dễ lây lan.
Các bệnh da liễu không gây nguy hiểm tới tính mạng nên dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, một số bệnh có thể trở thành mạn tính, như mề đay, viêm da cơ địa, viêm da… ảnh hưởng tới chất lượng sống của người bệnh.
Bác sĩ Bích khuyến cáo, khi có các triệu chứng bất thường trên da, như ngứa nhiều, phát ban, mẩn đỏ, nổi mụn nước kéo dài hoặc có dấu hiệu nặng hơn, người bệnh cần tới bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Người bệnh không nên tự điều trị tại nhà bằng các loại lá cây, thuốc gia truyền để tránh biến chứng.
Trẻ nhỏ đổ mồ hôi nhiều khiến các vùng như bẹn, mông, nách; các nếp gấp ở cổ, khuỷu tay, khoeo chân kém thông thoáng, ẩm ướt, thiếu vệ sinh càng dễ bị nhiễm nấm, rôm sảy, mụn, chốc, viêm da.
Khi ngứa ngáy, trẻ gãi nhiều hơn là yếu tố nguy cơ làm nặng thêm tình trạng bệnh, như bội nhiễm (nhiễm thêm vi khuẩn, virus khác) hoặc khiến bệnh lan ra các vùng khác của cơ thể.
“T.rẻ e.m, người lớn t.uổi, người có bệnh nền có tình trạng miễn dịch kém nên đề kháng kém trước sự thay đổi của môi trường bên ngoài. Đặc biệt, những người mang bệnh da sẵn có, mạn tính như viêm da cơ địa càng dễ tái phát”, bác sĩ Bích nói.
Ngoài vấn đề về da liễu, c.hảy m.áu cam, thời tiết nắng nóng gay gắt còn khiến trẻ có nguy cơ sốc nhiệt cao. Những dấu hiệu để nhận diện thường là trẻ cảm thấy mệt mỏi, nhức đầu, khát nước, kiệt sức hoặc có thể bị chuột rút ở chân, ở lưng đối với các trẻ lớn hơn.
Cụ thể, các triệu chứng kiệt sức vì nhiệt ở trẻ là khát nước, nhiệt độ cơ thể tăng cao trên 39,5 độ C (phải đo nhiệt độ h.ậu m.ôn) hoặc cao hơn nhưng không đổ mồ hôi; da nóng, đỏ, khô; nhịp tim nhanh, bồn chồn, lú lẫn, mất định hướng; chóng mặt, nhức đầu; nôn, thở nhanh, mệt mỏi, chuột rút, lừ đừ hoặc hôn mê.
Các bác sĩ khuyến cáo, với những diễn biến khó lường của thời tiết như hiện nay, các phụ huynh cần nắm vững những thông tin cần thiết để phòng tránh và chăm sóc tốt nhất cho trẻ.
Cha mẹ lưu ý không để trẻ hoạt động lâu trong thời tiết quá nóng. Che dù, đội nón khi ra nắng. Uống đủ nước (uống nhiều lần trong quá trình hoạt động, không uống một lúc và nhớ mang theo đủ nước khi đi xa phòng trường hợp kẹt xe dưới trời nắng). Cho trẻ mặc áo quần thông thoáng, sáng màu.
Nếu trẻ bị sốc nhiệt, cha mẹ cần bình tĩnh để có cách xử trí kịp thời, bằng cách để trẻ ra khỏi ngay môi trường có nhiệt độ cao đến nơi có bóng mát, cởi bỏ áo quần.
Có thể chườm khăn mát cho trẻ thậm chí xối nước lên người rồi cho trẻ uống nước (không có cồn, caffeine hoặc chất kích thích). Nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được hồi sức tim phổi khi trẻ không tỉnh và không thở.
Rau cải dại, vị thuốc quý đầu xuân
Rau cải dại được ứng dụng cả trong Đông y và Tây y làm thuốc cầm m.áu, lợi tiểu, tiêu viêm…
Đặc điểm và công dụng của rau cải dại
Rau cải dại, tên khác là tề thái, địa mễ thái, cỏ tâm giác, tên khoa học là Capsella bursa pastoris (L.) Medic.,thuộc họ Chữ thập Brassicaceae (Cruciferae)..
Rau cải dại màu xanh lục, có thân gầy nhỏ, có lông mịn, phân nhánh hoặc không phân nhánh. Cao từ 20-40cm. Lá phía gốc mọc sát mặt đất thành hoa thị, cuống ngắn hoặc không cuống; phiến lá xẻ thành nhiều răng cưa thô to, trên phiến lá có lông nhỏ.
Lá phía trên không có cuống, ôm lấy thân cây, mép có răng cưa hoặc nguyên hay hơi cắt sâu. Hoa nhỏ 4 cánh màu trắng, mọc thành chùm ở đầu cành hay kẽ lá.
Đầu xuân nở hoa, nhổ toàn cây lên, cắt bỏ rễ, dùng tươi hoặc khô.
Rau cải dại có công dụng lợi gan, hòa trung, lợi ngũ tạng.
Theo Đông y: Rau cải dại có vị ngọt nhẹ, tính mát; vào kinh can. Có tác dụng hòa vị, lợi thủy, chỉ huyết, minh mục. Dùng trong trường hợp tiểu rắt, tiểu đục, thổ huyết, tiện huyết, băng huyết, mắt sưng đỏ đau, tử cung xuất huyết, khái huyết, k.inh n.guyệt quá nhiều…
Trong Bản thảo cương mục ghi: Rau cải dại có khả năng lợi gan, hòa trung, lợi ngũ tạng, rễ dùng chữa đau mắt, làm sáng mắt, ích dạ dày, rễ và lá đốt thành than chữa xích bạch lỵ; hạt minh mục (làm sáng mắt) chữa đau mắt, thong manh, bổ ngũ tạng, chữa lỵ lâu ngày.
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy: Trong cây có axit fumaric và nhiều muối kaki, ngoài ra trong rau cải dại còn có cholin với vitamin K.
Rau cải dại có một số tác dụng chủ yếu, như hạ huyết áp; giãn huyết quản, tăng lượng m.áu qua động mạch vành; Cao lỏng rau cải dại có tác dụng trên tử cung cô lập gây co bóp rõ rệt; axit bursic có tác dụng cầm m.áu, hạ nhiệt; hưng phấn hô hấp, làm lành vết loét, lợi niệu. Ngoài ra, rau cải dại còn có thể chống động kinh và hỗ trợ điều trị các bệnh về thần kinh.
Một số bài thuốc từ rau cải dại:
Hỗ trợ điều trị ho ra m.áu:
Rau cải dại tươi 60g; sắc nước uống thay trà.
Hố trợ điều trị bệnh tăng huyết áp, đau đầu, xuất huyết đáy mắt:
Rau cải dại khô 30g, sắc nước uống thay trà hằng ngày.
Hỗ trợ điều trị lao thận:
Rau cải dại tươi 60g, khô 30g, nước 400ml sắc còn 200ml; đ.ập 1 quả trứng gà vào, đun lại cho chín; ăn trứng uống nước thuốc.
Hỗ trợ điều trị toàn thân phù thũng, đau tức ngực:
Rau cải dại khô 30g, đại táo 12g, sắc nước uống thay trà.
Các trường hợp k.inh n.guyệt quá nhiều:
Dùng bài: Rau cải dại khô 40g, nước 200ml, sắc còn 100ml; chia 3 lần uống trong ngày.
Rau cải dại hỗ trợ điều trị tăng huyết áp
Các trường hợp c.hảy m.áu cam, c.hảy m.áu chân răng:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 30g, thịt lợn nạc 120g; nấu canh ăn.
Các trường hợp sản hậu xuất huyết:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 30g; sắc nước, chia 2 lần uống trong ngày.
Chữa lỵ lâu ngày:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 60g, khô 30g; sắc nước, thêm đường đỏ, chia uống trong ngày.
Các trường hợp nội thương thổ huyết:
Dùng bài: Rau cải dại khô 30g, đại táo 12g; sắc nước uống.
Giúp lợi niệu, trị tiểu đục, đái ra dưỡng chấp:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 40g, khô 20g, sắc nước uống; Dùng liên tục trong 20 – 30 ngày; hoặc có thể dùng cao lỏng cải dại mỗi lần 3ml, ngày 2 lần.
Dự phòng dịch viêm não:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 60g: sắc nước uống. Uống cách nhật hoặc sắc uống 2 – 3 lần/tuần; dùng liền 3 tuần.
Dự phòng bệnh sởi:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 100g, bạch thái căn 200g; sắc nước uống. Chia 2 – 3 lần, uống trong ngày khi thuốc còn ấm.
Chữa trẻ lên sởi hỏa thịnh:
Dùng bài: Rau cải dại tươi 60g, ngó sen 30g; sắc nước uống. Chia 2 – 3 lần, uống khi thuốc còn ấm.
