Người tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch, từng có cơn thiếu m.áu não thoáng qua… cần cảnh giác đột quỵ.
Chia sẻ tại hội nghị đột quỵ cuối tuần qua, tiến sĩ Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP HCM, Trưởng Khoa Bệnh lý mạch m.áu não Bệnh viện Nhân dân 115, cho biết hiện nay Việt Nam tiếp cận nhiều kỹ thuật mới nhất trong chẩn đoán, điều trị đột quỵ của thế giới. Nhiều trung tâm nước ta đã sử dụng hình ảnh học tiên tiến để chẩn đoán đột quỵ, điều trị tái tưới m.áu bằng kỹ thuật hiện đại như tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch, lấy huyết khối bằng dụng cụ… Điểm hạn chế trong điều trị đột quỵ ở Việt Nam là cửa sổ điều trị ngắn, ít bệnh nhân đến kịp trong thời gian vàng.
Theo bác sĩ Thắng, đột quỵ hiện là nguyên nhân gây t.ử v.ong hàng đầu tại Việt Nam. Nếu may mắn cứu sống, nhiều bệnh nhân đối diện nguy cơ tàn phế do các biến chứng như rối loạn nhận thức, mất khả năng vận động, khó khăn trong việc nói hoặc nuốt, rối loạn tâm lý… Các thống kê thấy khoảng 70% bệnh nhân đột quỵ một lần không thể quay lại cuộc sống bình thường. Do vậy điều trị phòng ngừa đột quỵ mới là điều quan trọng nhất.
“Điều cần thiết là làm sao để đột quỵ đừng xảy ra,” bác sĩ Thắng nói. Bất kỳ ai cũng có thể đối mặt với đột quỵ, đặc biệt là các bệnh nhân trong nhóm nguy cơ. Mỗi người cần biết yếu tố nguy cơ của mình là gì, đặt mục tiêu cần đạt.
Trên 90% bệnh nhân đột quỵ có cao huyết áp, do đó người cao huyết áp cần điều trị kiểm soát huyết áp theo đúng mục tiêu. Khoảng 20-30% bệnh nhân đột quỵ có bệnh tiểu đường không được kiểm soát đường huyết tốt. Nhiều người bệnh tự ý ngưng thuốc khi thấy khoẻ, không theo dõi bệnh thường xuyên, đến lúc xảy ra đột quỵ mới hối tiếc.
“Có những yếu tố nguy cơ buộc phải chấp nhận như t.uổi tác, càng lớn t.uổi thì nguy cơ đột quỵ càng cao”, bác sĩ Thắng nói. Với những nguyên nhân có thể thay đổi được, thầy thuốc và bệnh nhân cần phối hợp tốt, chẳng hạn người rung nhĩ phải uống kháng đông để ngừa đột quỵ, người hút t.huốc l.á phải cai thuốc. Cần hạn chế bia rượu, kiểm soát cân nặng, dinh dưỡng hợp lý, vận động thể lực đều đặn, kiểm soát cholesterol…
Giáo sư Geoffrey Donnan, giáo sư Thần kinh học tại Đại Học Melbourne, Australia, cựu Chủ tịch Hội Đột quỵ thế giới, đề cập đến một dạng đột quỵ nguy hiểm nhưng dễ bị bỏ qua, đó là cơn thiếu m.áu não thoáng qua. Nhiều nghiên cứu cho thấy khoảng 15-30% bệnh nhân đột quỵ trong vòng 3 tháng sau cơn thiếu m.áu não thoáng qua.
Cơn thiếu m.áu não thoáng qua thường diễn ra trong khoảng vài phút, còn gọi là đột quỵ nhẹ, xảy ra khi một phần não không được cung cấp đủ lượng m.áu. Biểu hiện ban đầu của tình trạng này giống như một cơn đột quỵ thực sự. Bệnh nhân có thể đột ngột chóng mặt, yếu hoặc liệt nửa người cùng một bên cơ thể, méo miệng, nói không được hoặc khó nói, giọng nói thay đổi… Các triệu chứng này nhanh chóng mất đi, bệnh nhân trở lại bình thường.
Theo giáo sư Geoffrey Donnan, quá trình đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào sau cơn thiếu m.áu thoáng qua. Với đột quỵ nhẹ và thiếu m.áu não thoáng qua, có đến 48 giờ vàng. Nếu điều trị càng sớm, khả năng phòng ngừa các biến cố đột quỵ với bệnh nhân sẽ rất cao. Nghiên cứu mới cho thấy nếu bệnh nhân được dự phòng tích cực bằng thuốc kháng kết tập tiểu cầu và kháng đông, sử dụng ngay trong 12 giờ đầu hoặc 24 giờ đầu, có thể giảm trên 30% biến cố đột quỵ tái phát, giúp bệnh nhân dự phòng rủi ro trong những giờ tiếp.
Bệnh nhân cần kiểm soát tốt huyết áp để phòng ngừa đột quỵ. Ảnh: science
Theo bác sĩ Thắng, nhận thức người dân về đột quỵ ngày càng cải thiện nhưng vẫn chưa cao. Cách đây 10 năm, khoảng 9% bệnh nhân đột quỵ đến Bệnh viện Nhân dân 115 trong những giờ vàng đầu tiên. Hiện tỷ lệ tăng lên gần 20%, tức vẫn còn khoảng 80% bệnh nhân ngoài “thời gian vàng”, không thể điều trị hiệu quả. Nhiều người thấy các triệu chứng đột quỵ như yếu nhẹ tay chân, nghĩ sẽ tự hồi phục, vài giờ sau liệt người, vào viện thì đã trễ. Những nước phát triển, khoảng 70-80% bệnh nhân đến viện sớm.
Bệnh nhân đột quỵ có thể xuất hiện đột ngột triệu chứng tê hoặc yếu vùng mặt, tay hoặc chân. Đặc biệt khi triệu chứng xảy ra ở một bên cơ thể, méo miệng, đột ngột không nói được hoặc khó nói, nhìn mờ, đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng… Khi ấy cần chuyển ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có khả năng xử trí và cấp cứu đột quỵ.
Trong khi chờ xe cấp cứu, nếu người bệnh tỉnh, đặt nằm nghiêng về bên lành, đầu hơi nâng nhẹ. Không cho ăn hoặc uống bất kỳ loại gì, tuyệt đối không thực hiện các hành động xử lý không đúng như cạo gió, g.iật t.óc, nặn chanh vào miệng… Lấy bỏ các vật trong miệng hoặc lau đờm dãi có thể gây khó thở. Nếu bệnh nhân bị liệt một bên, khi vận chuyển cần trợ giúp và đặt nghiêng về bên lành. Bệnh nhân không có mạch hoặc ngưng thở, tiến hành ép tim ngoài lồng ngực (80-100 lần một phút) cho đến khi tim đ.ập lại.
Lê Phương
Theo VNE
Mạng lưới điều trị đột quỵ trên địa bàn TP HCM
Tính đến thời điểm hiện nay (7/2019), đã có 17 bệnh viện trên địa bàn TP HCM có thể tiếp nhận và điều trị bệnh đột quỵ.
Trung tâm Đột quỵ của Bệnh viện Nhân dân 115 hiện nay luôn trong tình trạng quá tải, trong thời gian qua các chuyên gia đột quỵ của bệnh viện đã chuyển giao kỹ thuật điều trị đột quỵ cho nhiều bệnh viện trên địa bàn thành phố và trên cả nước.Trung tâm đột quỵ của Bệnh viện Nhân dân 115 có quy mô lớn nhất và có đầy đủ tất cả kỹ thuật điều trị đột quỵ, và cũng là bệnh viện đầu tiên của châu Á nhận “Chứng nhận đạt chuẩn chất lượng điều trị vàng” của Hội Đột quỵ châu Âu. Mới đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cũng đã được công nhận và là bệnh viện thứ 2 của châu Á đạt chuẩn chất lượng vàng này.
Tại TP HCM, tổng cộng có 17 bệnh viện có thể tiếp nhận và can thiệp điều trị cho bệnh nhân đột quỵ. Để tận dụng tối đa “cửa sổ thời gian vàng” đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất, khi có các dấu hiệu đột quỵ, nên gọi ngay cấp cứu 115 hoặc nhanh chóng đưa ngay người bệnh đến bệnh viện có khả năng điều trị đột quỵ gần nhất.
Ứng dụng công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo “RAPID” trong điều trị đột quỵ tại TP HCM
Phương pháp chính trong điều trị đột quỵ là tái thông mạch m.áu não bị tắc nghẽn nhằm cứu lấy vùng nhu mô não đang bị tổn thương bằng các liệu pháp thuốc tiêu sợi huyết hoặc lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học. Tuy nhiên, các liệu pháp điều trị này chỉ hiệu quả khi người bệnh đến sớm – trong vòng 4,5-6 giờ của “cửa sổ thời gian vàng”, do đó nên được đưa đến bệnh viện gần nhất có khả năng thực hiện những kỹ thuật điều trị này.
Bên cạnh đó, mạng lưới điều trị đột quỵ của TP HCM còn được trang bị thêm công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo “RAPID” tại Bệnh viện Nhân dân 115 và Bệnh viện Gia An 115. Với ứng dụng trí tuệ nhân tạo này, cho phép mở rộng cửa sổ điều trị lên đến 24 giờ so với 6 giờ trước đây, nghĩa là sẽ có thêm 18 giờ nữa cho những người bệnh không may được phát hiện muộn.
TS.BS Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP HCM, Trưởng khoa Bệnh lý Mạch m.áu não Bệnh viện Nhân dân 115 cho biết, với phương pháp trên, thông qua phần mềm, bác sĩ sẽ thấy được vùng tranh tối tranh sáng, những vùng nhu mô não sẽ c.hết trong những giờ tiếp theo, giúp cho bác sĩ tiên đoán được vùng não sẽ b.ị h.oại t.ử trong thời gian rất gần và đưa ra quyết định có nên tiếp tục lấy huyết khối tái tưới m.áu, việc điều trị có mang lại lợi ích cho người bệnh hay không.
Dưới đây là danh sách các bệnh viện trên địa bàn TP HCM trong mạng lưới điều trị đột quỵ với năng lực thực hiện các kỹ thuật điều trị đột quỵ tương ứng:
M.P
Theo petrotimes
