Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vừa đưa ra báo cáo thứ 2 về bệnh viêm gan cấp gây t.ử v.ong ở trẻ. Tính đến ngày 27-5, thế giới đã ghi nhận ít nhất 650 ca viêm gan cấp tại 33 quốc gia.
Bệnh nhi đang được điều trị tại Bệnh viện Thanh Nhàn, Hà Nội – Ảnh: NAM TRẦN
Ngoài ra 99 trường hợp nghi mắc khác đang chờ xác minh, cho đến nay nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa thể xác định.
Theo WHO, phần lớn ca bệnh được xác định ở châu Âu với 22 quốc gia ghi nhận 374 trường hợp, chiếm 58%. Riêng Vương quốc Anh có 222 trẻ mắc bệnh (34%). Các trường hợp còn lại nằm ở châu Mỹ (240 ca, gồm 216 trẻ ở Mỹ), Tây Thái Bình Dương (34), Đông Nam Á (14), Đông Địa Trung Hải (5).
Virus adeno vẫn là “nghi phạm” hàng đầu
Theo báo cáo của WHO, virus adeno được phát hiện trong 75% ca mắc tại Anh, tại các quốc gia khác chưa có phát hiện đầy đủ. Trong số ít các mẫu đã được phân tích phần lớn nhiễm virus adeno loại 41.
WHO cho rằng virus adeno vẫn là nghi phạm hàng đầu của làn sóng viêm gan bí ẩn này. Trong khi đó các nghiên cứu sâu hơn vẫn đang được thực hiện để xác định tác nhân gây bệnh như đồng nhiễm nCoV.
Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp – giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương, virus adeno loại 41 không mới và đang lưu hành tại hầu hết các quốc gia trên thế giới. “Triệu chứng của trẻ khi nhiễm virus adeno loại 41 là sốt, tiêu chảy, nôn…, sau vài ngày trẻ sẽ tự khỏi. Hiện virus adeno vẫn là nguyên nhân nghi ngờ gây bệnh viêm gan ở trẻ nên chúng ta vẫn cần cẩn trọng”, ông Cấp thông tin.
Sau hơn 1 tháng bệnh viêm gan cấp gây t.ử v.ong ở trẻ xuất hiện, đến nay WHO đ.ánh giá nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh này ở cấp độ toàn cầu là vừa phải.
Chuẩn bị phương án: ‘Trường hợp xấu nhất có thể ghép gan’
Trao đổi với T.uổi Trẻ, đại diện Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết hiện cục vẫn đôn đốc các cơ sở y tế chủ động giám sát ca bệnh viêm gan cấp chưa rõ nguyên nhân. Vị này cho hay “vẫn theo dõi các thông tin ca bệnh từ các nước cũng như thông tin từ WHO để có các biện pháp ứng phó kịp thời khi bệnh xâm nhập vào Việt Nam.
Đối với các tỉnh có cửa khẩu biên giới, cần tăng cường công tác giám sát tại các cửa khẩu nhằm phát hiện sớm những trường hợp có triệu chứng nghi ngờ để có hướng dẫn, quản lý phù hợp.
Từ đầu tháng 5-2022, Bộ Y tế đã đề nghị các bệnh viện tăng cường giám sát, lấy mẫu xét nghiệm ca bệnh nghi ngờ. Đến nay vẫn đang duy trì thực hiện các biện pháp này”.
Về nguy cơ bệnh có thể xâm nhập vào Việt Nam hay không? Bác sĩ Cấp đ.ánh giá: “Sau gần 1 tháng tăng cường giám sát, hiện bệnh viện chưa phát hiện ca bệnh nào nghi ngờ mắc viêm gan cấp này.
Tuy nhiên đến nay bệnh đã có mặt tại 33 quốc gia, đã có một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á ghi nhận ca bệnh. Vì vậy chúng ta hoàn toàn nghĩ đến khả năng một thời điểm nào đó sẽ có thể xuất hiện tại Việt Nam. Chúng ta luôn chuẩn bị những phương án sẵn sàng”.
TS Nguyễn Phạm Anh Hoa – trưởng khoa gan mật, Bệnh viện Nhi trung ương – cho biết hiện Việt Nam đã có những phương pháp ghép gan tiến bộ. Trong trường hợp xấu nhất viêm gan cấp chưa rõ nguyên nhân xuất hiện và cần phải ghép gan, hoàn toàn có khả năng để thực hiện các phẫu thuật ghép gan cho trẻ.
Để phòng ngừa virus adeno và các bệnh n.hiễm t.rùng thông thường khác, WHO khuyến cáo các biện pháp phòng ngừa như vệ sinh tay thường xuyên, sử dụng xà phòng và nước hoặc gel rửa tay có cồn, tránh nơi đông đúc và duy trì khoảng cách với những người khác.
Bên cạnh đó đảm bảo thông gió tốt khi ở trong nhà, đeo khẩu trang vừa vặn che miệng và mũi khi được khuyến nghị, che miệng khi ho, hắt hơi. Ăn chín uống sôi, thường xuyên khử khuẩn các bề mặt hay chạm tay vào, tự cách ly khi có triệu chứng bất thường và liên hệ ngay với bác sĩ.
Vệ sinh, ăn uống sạch sẽ
TS Lê Mạnh Hùng – phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM – cho biết bệnh viện đã thành lập tổ hội chẩn phản ứng nhanh.
Thời gian vừa qua, bệnh viện đã tiến hành hội chẩn một số trẻ đang điều trị tại các bệnh viện nhi đồng nghi ngờ mắc bệnh viêm gan cấp tính chưa rõ nguyên nhân. Qua hội chẩn và phân tích bệnh sử, tổ phản ứng chưa ghi nhận trẻ nào mắc bệnh này, thay vào đó có trẻ nhầm lẫn với bệnh sốt xuất huyết.
Theo ông, với số lượng các ca mắc trên thế giới và yếu tố dịch tễ, bệnh viêm gan cấp tính chưa rõ nguồn gốc này không thể lây lan qua đường hô hấp như dịch COVID-19, có khả năng bệnh lây qua đường tiêu hóa nên biện pháp phòng ngừa vẫn là ăn uống, vệ sinh sạch sẽ.
‘Nghi phạm’ gây viêm gan bí ẩn còn là nguyên nhân gây bệnh đau mắt đỏ
Các nhà khoa học đang tập trung làm rõ mối liên quan của virus Adeno tới sự khởi phát tổn thương gan cấp tính, virus này cũng là thủ phạm gây đau mắt đỏ.
Tính tới ngày 15/5, thế giới đã ghi nhận 450 ca mắc viêm gan cấp tính chưa rõ nguyên nhân tại 21 quốc gia, trong đó có 12 bệnh nhân t.ử v.ong.
Một số giả thuyết được đưa ra và các nhà khoa học đang tập trung làm rõ, trong đó có sự liên quan của virus Adeno, đặc biệt là chủng 41, tới sự khởi phát tổn thương gan cấp tính.
Adeno không phải virus mới
Virus Adeno không phải virus mới. TS Nguyễn Phạm Anh Hoa – Trưởng khoa Gan mật, Bệnh viện Nhi Trung ương – cho hay, các bằng chứng trong xét nghiệm kháng thể cho thấy đa số trẻ nhỏ từng nhiễm virus Adeno ít nhất 1 lần trong giai đoạn từ 0 đến 4 t.uổi.
Theo các bác sĩ Bệnh viện 103, virus Adeno được phân lập lần đầu năm 1953 từ các mảnh hạch hạnh nhân và tổ chức tuyến được cắt bỏ sau khi phẫu thuật.
Đến nay người ta biết khoảng trên 100 chủng trong đó có 47 chủng gây bệnh ở người.
Trong tổng số 47 chủng gây bệnh ở người có 1/3 số chủng đã được xác định là căn nguyên gây bệnh n.hiễm t.rùng ở người. Một vài chủng được cho là nguyên nhân gây ung thư thực nghiệm trên động vật.
Virus Adeno có thể tồn tại và gây bệnh được khá lâu ở ngoại cảnh. Cụ thể, virus này tồn tại được ở nhiệt độ phòng trong 30 ngày; nhiệt độ 37 độ C trong 15 ngày; 4 độ C trong nhiều tháng và âm 20 độ C trong nhiều năm.
Nước sôi 100 độ C, tia cực tím, cloramin dễ huỷ được virus này trong khi các dung môi hữu cơ như ete, aceton lại không diệt được virus.
Virus Adeno – thủ phạm gây bệnh đau mắt đỏ
Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, virus Adeno lây qua đường hô hấp, chủ yếu gây n.hiễm t.rùng hô hấp.
Tuy nhiên, virus này cũng có thể gây bệnh ở các cơ quan khác như đường tiêu hóa, viêm bàng quang, viêm não màng não hay viêm kết mạc mắt (gây bệnh đau mắt đỏ).
Y văn cũng từng ghi nhận tình trạng tổn thương gan ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch bị nhiễm virus Adeno.
“Những trường hợp tổn thương gan do virus Adeno trước đây là cực kỳ cá biệt, mức độ gặp phổ biến và nặng như chùm ca bệnh lần này là lạ“, bác sĩ Cấp nói.
Virus Adeno nhóm B, đặc biệt là chủng 3, 7 được xác định là nguyên nhân phổ biến gây bệnh đau mắt đỏ.
Tại nước ta, đây là bệnh thường xuất hiện và dễ tạo thành dịch vào mùa hè, thời tiết nắng nóng hoặc thời điểm giao mùa. Virus này dễ lây lan do có tính kháng cồn, tồn tại trên các bề mặt dụng cụ gia đình và cả dụng cụ y tế tới 35 ngày.
Bệnh lý đau mắt đỏ thường lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, các dịch tiết từ mắt, mũi của bệnh nhân hoặc qua đồ dùng cá nhân, khăn tay nhiễm nguồn bệnh, nước bị nhiễm khuẩn (nhất là nước ở các hồ bơi)…
BS Hoàng Cương – Bệnh viện Mắt Trung ương – cho hay biểu hiện bệnh lý do virus Adeno trên mắt khá đa dạng gồm: viêm kết mạc có hột cấp; viêm kết giác mạc dịch tễ; viêm thanh quản – kết mạc có sốt và viêm kết giác mạc có hột mạn tính.
Triệu chứng ban đầu của bệnh viêm kết mạc mắt do virus Adeno là ngây ngấy sốt, mệt, đau họng, sưng hạch trước tai. 5-7 ngày sau thì một bên mắt bị đỏ, ra gỉ, chảy nước mắt, cộm rát. 3-5 ngày sau sẽ lây sang mắt còn lại.
Chủng 40, 41 của virus Adeno thường gây bệnh dạ dày ruột. Đây là nguyên nhân thứ 2 gây ra bệnh lý đường tiêu hoá chỉ sau virus Rota.
Ở trẻ nhỏ, các rối loạn tiêu hoá thường gặp do virus Adeno bao gồm tiêu chảy, nôn, buồn nôn.
Bộ Y tế ngày 13/5 khuyến cáo các biện pháp trước mắt để phòng bệnh viêm gan cấp chưa rõ nguyên nhân là vệ sinh cá nhân, giám sát biên giới, xét nghiệm phát hiện sớm ca nghi nhiễm…
Những trẻ có những triệu chứng sốt, đau bụng, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, mệt mỏi, vàng da, viêm kết mạc… cần được tới khám tại các cơ sở y tế.
Vệ sinh sạch sẽ cũng là biện pháp được các bác sĩ khuyến cáo phòng bệnh lý đau mắt đỏ hay bệnh dạ dày ruột do virus Adeno gây ra.
Việc phòng bệnh cần tuân thủ theo nguyên tắc:
– Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang, vệ sinh tay thường xuyên, đặc biệt trước khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn, sau khi vệ sinh.
– Sử dụng nguồn thực phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
– Đặc biệt lưu ý phòng bệnh cho các trẻ trong các trường học, nhà trẻ bằng cách đảm bảo vệ sinh, dùng riêng đồ dùng cá nhân (ly uống nước, thìa, bát ăn, khăn mặt…).
– Vệ sinh, sát khuẩn bề mặt tốt.
– Xử lý chất thải thích hợp.
