Các nhà khoa học lo ngại một số động vật có thể là trung gian truyền bệnh.
Người dân ở châu Âu có thể lây virus cho vật nuôi trong nhà khiến những vật nuôi này trở thành trung gian truyền bệnh cho những người khác
Có thể phải tiêu hủy vật nuôi trong nhà
Theo báo cáo mới nhất từ Cơ quan phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh châu Âu (ECDC), về lý thuyết, người dân ở châu Âu có thể lây virus cho vật nuôi trong nhà khiến những vật nuôi này trở thành trung gian truyền bệnh cho những người khác. Tình trạng này nếu xảy ra sẽ dẫn đến virus lây lan trong môi trường hoang dã và có nguy cơ trở thành bệnh đặc hữu lây lan từ động vật sang người tại châu lục này.
Do đó, theo hướng dẫn từ ECDC, những vật nuôi trong nhà họ chuột như hamster và chuột lang sẽ bị tiêu hủy nếu cần để ngăn chặn bùng phát bệnh đậu mùa khỉ. Trang dailymail.co.uk đưa tin Chính phủ Anh được cho là cũng đang cân nhắc ban hành những hướng dẫn tương tự. Hiện Anh ghi nhận khoảng 70 ca mắc bệnh đậu mùa khỉ.
Tuy nhiên, ECDC đ.ánh giá nguy cơ lây chéo từ người sang vật nuôi ở mức rất thấp, đồng thời nêu rõ hiện chưa thể đ.ánh giá cụ thể nguy cơ vật nuôi là vật chủ trung gian lây truyền virus gây bệnh đậu mùa khỉ ở châu Âu.
ECDC lưu ý giới chức y tế các quốc gia nên phối hợp với các chuyên gia thú y để đảm bảo năng lực xét nghiệm và cách ly vật nuôi từng tiếp xúc với nguồn bệnh. ECDC khuyến nghị cách ly những vật nuôi họ chuột ở các cơ sở cách ly riêng, trong khi những thú nuôi như chó và mèo có thể cách ly tại nhà, ở nơi có không gian ngoài trời thoáng đãng và được bác sĩ thú y thăm khám định kỳ.
Mối đe dọa mới
Bệnh đậu mùa khỉ vốn chỉ xuất hiện ở Tây và Trung Phi mới đây đã lan ra khoảng 20 quốc gia ngoài khu vực này với khoảng 200 ca bệnh được ghi nhận.
Theo chuyên gia dịch bệnh truyền nhiễm Seth Blumberg, từ Đại học California, San Francisco (Mỹ), về cơ bản bệnh đậu mùa khỉ và bệnh đậu mùa do các virus cùng chủng gây ra. Do đó, vaccine phòng bệnh đậu mùa cũng có hiệu quả bảo vệ trước bệnh đậu mùa khỉ. Các dấu hiệu khi mắc bệnh cũng khá tương đồng như sốt, phát ban, choáng váng và sưng hạch bạch huyết. Điều may mắn là so với bệnh đậu mùa thì bệnh đậu mùa khỉ ít gây biến dạng và tỷ lệ t.ử v.ong thấp hơn bệnh đậu mùa.
Chuyên gia Blumberg nói rằng cơ hội để kiểm soát đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ cao hơn so với COVID-19. Dựa trên lịch sử dịch tễ trong nhiều thập kỷ qua và từ những diễn biến đợt bùng phát mới thời gian vừa qua, bệnh đậu mùa khỉ chưa bùng phát đến mức gây đe dọa như đại dịch COVID-19. Do đó, chuyên gia Blumberg cho rằng có thể lạc quan một cách thận trọng rằng đợt bùng phát này có thể kiểm soát được.
Cảnh giác nguy cơ dịch bệnh
Trưởng nhóm kỹ thuật thuộc Chương trình dịch bệnh khẩn cấp của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bà Maria Van Kerkhove, cho biết tình hình bệnh đậu mùa khỉ hiện đang trong tầm kiểm soát. Ở giai đoạn hiện nay, các biện pháp y tế cộng đồng như phát hiện sớm, cách ly ca bệnh có thể giúp ngăn chặn bệnh lây từ người sang người. Theo bà, bệnh lây lan do tiếp xúc gần về thân thể như tiếp xúc da, hầu hết các ca mắc đến nay đều ở thể nhẹ.
Trong khi đó, Cố vấn dịch bệnh hàng đầu từ Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA), Susan Hopkins, cho rằng người dân cần đề phòng nguy cơ lây nhiễm virus gây bệnh đậu mùa khỉ khi kỳ nghỉ lễ tới gần, cho dù nguy cơ chung trong cộng đồng hiện rất thấp.
Tiến sĩ Rosamund Lewis, phụ trách các bệnh đậu mùa trong chương trình khẩn cấp của WHO cho biết hiện chưa đ.ánh giá được nguy cơ virus biến đổi để lây lan nhanh hơn, nhưng thông thường, virus thuộc chi Orthopoxvirus có xu hướng ổn định, không biến đổi. Theo Tiến sĩ Lewis, các nhà virus học đang nghiên cứu phân tích chuỗi gene đầu tiên của virus này và đến nay chưa có bằng chứng cho thấy virus biến đổi.
Bệnh đậu mùa khỉ không dễ chẩn đoán chính xác, các quốc gia chuẩn bị vaccine đối phó
Đậu mùa khỉ lây lan thế nào?
Đậu mùa khỉ – căn bệnh ít nghiêm trọng hơn so với đậu mùa – là bệnh lưu hành ở 11 quốc gia Tây và Trung Phi. Hiện không có phương pháp điều trị nhưng các triệu chứng thường khỏi sau 2 đến 4 tuần.
Virus lây lan qua vết cắn hoặc tiếp xúc trực tiếp với m.áu, thịt hoặc chất dịch cơ thể của động vật mắc bệnh. Các triệu chứng ban đầu bao gồm sốt cao trước khi xuất hiện phát ban giống thủy đậu trên tay và mặt.
Các báo cáo cho thấy người mắc đậu mùa khỉ có thể lây bệnh trong vòng 4 tuần do các tổn thương da kèm theo. Nghiên cứu ghi nhận một số bệnh nhân có thể lây nhiễm tới 10 tuần.
Các mụn nước giống như thủy đậu được cho có thể lây cho đến khi khỏi hẳn.
Các nhà chuyên môn đang cảnh báo nguy cơ từ quan hệ t.ình d.ục và tiếp xúc giữa người với người hoặc với các vật dụng được bệnh nhân đậu mùa khỉ sử dụng. Đó chủ yếu là các món đồ như chăn, ga, gối, quần áo…
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) giải thích, mọi người không lây nhiễm trong thời gian ủ bệnh của virus. Giai đoạn này có thể kéo dài từ 5 đến 21 ngày, nhưng trung bình từ 7 đến 14 ngày.
Chuyên gia y tế tại Đại học Southampton, Tiến sĩ Michael Head, thông tin: “Dựa trên các đợt bùng phát đậu mùa khỉ trước đây và hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Cơ quan y tế Vương quốc Anh, thời kỳ lây nhiễm (khi virus có thể truyền sang người khác) là khoảng thời gian có phát ban và mụn nước, kéo dài trong 2 tuần và lâu hơn”.
Những người có nguy cơ cao tiếp xúc với các ca bệnh được khuyên nên cách ly tới 21 ngày.
Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu (ECDC) cảnh báo những người có nhiều bạn tình – bất kể khuynh hướng t.ình d.ục – có nguy cơ cao hơn./.
