Theo y học cổ truyền, chứng suy dinh dưỡng ở trẻ còn gọi cam tích, là một bệnh mạn tính của t.rẻ e.m; do tỳ vị vận hóa kém, dinh dưỡng không điều hòa.
Khi bị suy dinh dưỡng thì hoạt động của khí huyết, tân dịch trong các tạng phủ đều bị suy giảm. Người xưa cho rằng: người từ 15 t.uổi trở lên mà bị suy nhược gọi là hư lao; dưới 15 t.uổi trở xuống bị suy dinh dưỡng gọi là cam tích. Bệnh cam ở tạng phủ khác nhau có chứng trạng rất khác nhau.
Trong nhóm bệnh mạn tính của t.rẻ e.m thì bệnh cam tích chiếm tỷ lệ nhiều hơn. Trẻ có biểu hiện: mặt vàng, người gầy, bụng to mà đau, đại tiện phân sền sệt, có mùi hôi tanh kèm theo có giun sán, tiểu tiện đục, thậm chí như nước vo gạo, có thể sốt từng cơn, mồ hôi trộm, mắt khô, chói ánh sáng hoặc kéo màng…
Tam lăng là vị thuốc trong bài “Tiêu cam lý tỳ thang” trị cam tích ở t.rẻ e.m khi bệnh mới phát, phần nhiều do tích trệ.
Y học hiện đại phân loại suy dinh dưỡng làm 3 cấp: độ 1, độ 2, độ 3. Độ 1: trẻ có biểu hiện tiêu chảy cấp tính mất nước, mất chất điện giải; Độ 2: tiêu chảy lâu ngày gây suy dinh dưỡng; Độ 3: suy dinh dưỡng lâu ngày làm người gầy, trẻ có bộ mặt nhăn nheo như người già, tinh thần mệt mỏi, ăn uống kém, tiếng khóc nhỏ bé, rêu lưỡi mỏng khô, lông tóc khô kèm các biểu hiện: da khô, loét niêm mạc, loét miệng, lắng đọng sắc tố, tử ban, phù thũng…
Các chứng trạng của suy dinh dưỡng độ 2 và 3 tương tự chứng bệnh cam tích của y học cổ truyền. Bệnh khó chữa, chữa mất nhiều thời gian; thậm chí có thể dẫn đến t.ử v.ong. Suy dinh dưỡng là một trong những nguyên nhân gây thể trạng thấp còi của người Việt Nam.
Nguyên nhân gây bệnh: Do ăn uống không điều độ (cai sữa quá sớm, ăn nhiều chất ngọt hoặc béo quá, no hoặc đói thất thường) làm tỳ vị bị tổn thương; Do chăm sóc không đúng cách (khi bị bệnh, uống thuốc công phạt quá nhiều); Do chăm sóc không phù hợp với phát triển sinh lý của trẻ nhỏ làm nguyên khí hao tổn, tân dịch bị tổn thương.
Phương pháp điều trị: vừa công vừa bổ. Sau đây là một số bài thuốc trị theo từng giai đoạn:
Khi bệnh mới phát, do tích trệ, phần nhiều thuộc thực chứng. Trước hết phải tiêu tích (đồ ăn bị tích trệ), sau đó phải tẩy trùng tích (giun sán). Dùng bài thuốc:
Bài 1 – “Tiêu cam lý tỳ thang”: tam lăng 2g, thanh bì 4g, lô hội 0,2g, sử quân tử 4g, hoàng liên 4g, thần khúc 6g, nga truật 4g, trần bì 4g, binh lang 2g, cam thảo sống 4g, mạch nha 6g. Sắc 3 lần, hợp lại, chia uống 3 lần trong ngày, nên dùng nước đăng tâm thảo và đại táo làm thang.
Bài 2 – “Sử quân tử tán”: sử quân tử ngâm, ủ, bóc vỏ lụa và cắt phần đầu nhọn, sấy khô, tán bột. Ngày uống 2 – 4g, uống lúc đói. Trị cam nhiệt…
Nhục đậu khấu (nhân hạt khô của cây nhục đậu khấu) là vị thuốc trong bài “Phì nhi hoàn” trị cam tích khi thể chất đã hư mà tích trệ chưa tiêu hết.
Khi tích đã tiêu, trùng đã hết thì lấy lý tỳ điều vị làm chủ. Dùng bài thuốc:
Bài 1 – “Sâm linh bạch truật tán”: bạch biển đậu 20g, nhân sâm 40g, bạch linh 40g, bạch truật 40g, cam thảo 40g, hoài sơn 40g, liên nhục 20g, cát cánh 20g, ý dĩ 20g, sa nhân 20g. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 4 – 8g tùy theo t.uổi.
Bài 2 – “Ngũ vị Dị công tán”: bạch truật 12g, đảng sâm 8g, trần bì 4g, chích thảo 4g, phục linh 8g. Sắc uống.
Khi thể chất đã hư mà tích trệ chưa tiêu hết. Nên dùng thuốc công lẫn bổ. Dùng bài thuốc “Phì nhi hoàn” hoặc “Sâm linh bạch truật tán”.
Bài “Phì nhi hoàn”: nhục đậu khấu 40g, sử quân tử 80g, hồ hoàng liên 80g, lục thần khúc 80g, mạch nha 40g, binh lang 40g, mộc hương 15g. Các vị trên cùng tán nhỏ mịn, rây, trộn cho thật đều, dùng mật ong đã cô đặc luyện thành hoàn 4g. Mỗi ngày uống 1 – 2 lần, mỗi lần 1 – 2 hoàn, uống với nước đun sôi để ấm. T.rẻ e.m dưới 3 t.uổi giảm bớt liều lượng. Dùng cho t.rẻ e.m tỳ vị suy nhược, gầy yếu, da vàng bụng to, kém ăn, đại tiện lỏng.
Mỗi chứng cam tích có phương pháp chữa trị cụ thể. Tuy vậy, có thể dùng bài “Tập thành hoàn gia giảm” để chữa chứng cam ở các tạng phủ: lô hội 0,8g; ngũ linh chi 4g, dạ minh sa 4g, trần bì 6g, xuyên khung 8g, xuyên quy 8g, mộc hương 6g, sử quân tử 8g, nga truật 6g, hoàng liên 6g, thịt cóc 12g, thanh bì 6g. Các vị tán nhỏ, trộn với nước mật lợn làm viên. Ngày uống 4 – 6g.
Riêng chứng bệnh cam tẩu mã (nha cam – cam miệng); tỵ cam – cam ở mũi; nhĩ cam – cam ở tai (viêm tai giữa có mủ)… thường dùng thuốc uống kết hợp bôi xát “Thuốc Cam xanh” để điều trị.
BS. Phương Thảo
Theo suckhoedoisong
5 điều lầm tưởng về thực phẩm và sự thật theo chuyên gia
Có rất nhiều lầm tưởng về dinh dưỡng và thực phẩm, một số là giả khoa học, một số do diễn giải sai, và một số do hiểu lầm. Hãy cùng các chuyên gia xem lại để hiểu đúng về thực phẩm nhé.
Không có nhóm thực phẩm nào xấu hoàn toàn, đừng ngại ăn, mà hãy lựa chọn thông minh tùy theo thể trạng và nhu cầu, mục tiêu của bạn – Shutterstock
Trên thethirty, chuyên gia dinh dưỡng, huấn luyện viên sức khỏe nổi tiếng Karin Adoni Ben-David và huấn luyện viên cá nhân, chuyên gia dinh dưỡng Phil Catudal được Học viện y học thể thao quốc gia Mỹ công nhận, đã đính chính những điều chúng ta tưởng đúng mà không đúng về thực phẩm phổ biến nhất.
Lầm tưởng 1: Trứng làm tăng cholesterol
Chuyên gia Ben-David cho biết có nhiều ý kiến trái chiều về việc trứng tốt hay xấu với sức khỏe.
“Người ta cho rằng trứng chứa nhiều cholesterol và có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Tuy nhiên, sự thật là các nghiên cứu tiến hành trên người khỏe mạnh cho thấy không có tác động của việc ăn trứng hằng ngày tới mức cholesterol trong m.áu. Cholesterol trong trứng hầu như không ảnh hưởng đến mức cholesterol trong m.áu. Các hướng dẫn mới cho rằng việc tiêu thụ trứng mỗi ngày không liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành”, chuyên gia Ben-David nói.
Lầm tưởng 2: Carb làm chúng ta béo lên
“Cốt lõi của việc giảm cân vẫn là lượng calo vào và ra. Bạn có thể giảm cân cả khi ăn hay không ăn carb. Tuy nhiên, bạn cần phải để ý đến lượng và loại carbohydrate phù hợp. Hãy cố gắng ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, hạt quinoa, đậu, và tránh thực phẩm, đồ uống có đường”, Ben-David nói với thethirty.
Còn chuyên gia Catudal nêu quan điểm rằng đúng là đường tinh chế, thực phẩm chế biến… có thể rất xấu, nhưng chúng không đại diện cho toàn bộ carb. Không nhóm thực phẩm nào toàn là xấu, carb cũng vậy. “Cứ ăn carb đi. Chỉ cần thông minh khi chọn nguồn và số lượng”, chuyên gia sức khỏe chia sẻ.
Catudal lưu ý, điều quan trọng là cân bằng tổng thể, tổng lượng calo và chất dinh dưỡng đa lượng trong chế độ ăn phụ thuộc vào thể trạng và mục tiêu của bạn.
Lầm tưởng 3: Chế độ ăn nhiều protein làm hỏng thận
“Chúng ta đã tiến hóa thành động vật thông minh nhất trên Trái đất nhờ chế độ ăn giàu protein, vì vậy thật khó tin rằng protein gây hại cho thận chúng ta. Bạn không nên tin điều đó bởi nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa lượng protein cao với tổn thương nội tạng đã được thực hiện trên những người bị rối loạn thận từ trước”, chuyên gia Ben-David giải thích.
Ông này cũng khẳng định, nếu bạn có sức khỏe tốt, ăn lượng protein phù hợp thì còn có thể giảm cân mà không có tác dụng phụ, theo thethirty.
Lầm tưởng 4: Siêu thực phẩm có phép thần thông
Đừng cho rằng siêu thực phẩm có thể giải quyết mọi vấn đề. “Không, chúng (siêu thực phẩm và bột) không phải là đồ thần diệu. Người trên khắp thế giới đều sống tốt, khỏe mạnh và thọ mà không có chúng. Chúng có lợi không? Đôi khi thì có. Nhưng không có chúng không đồng nghĩa bạn bỏ lỡ loại dinh dưỡng quan trọng”, chuyên gia Catudal nhấn mạnh trên thethirty.
Chuyên gia Catudal còn bật mí, rất nhiều siêu thực phẩm bổ sung được tôn vinh chỉ là kết quả của giả khoa học.
Lầm tưởng 5: Thực phẩm hữu cơ là lựa chọn tối thượng
Chuyên gia dinh dưỡng khẳng định, nếu bạn không đủ khả năng tài chính mua thực phẩm hữu cơ thì cũng chẳng sao cả.
“Giống như siêu thực phẩm, không có nghiên cứu cho thấy đồ hữu cơ vượt trội so với phi hữu cơ. Trớ trêu thay, những điều tồi tệ có thể ảnh hưởng đến bạn và các bệnh (ví dụ như E. coli) nhiều khả năng là trên các loại cây trồng không được xử lý. Tôi không đưa ra tuyên bố toàn diện. Tuy nhiên, cần phải nghiên cứu thêm, dữ liệu hiện tại cho thấy thực phẩm về cơ bản là như nhau và/hoặc thậm chí an toàn hơn khi chúng không hữu cơ. Nếu bạn không đủ khả năng hoặc không muốn ăn uống đồ hữu cơ, bạn vẫn sẽ ổn thôi”, chuyên gia Catudal chia sẻ trên thethirty.
Theo thanhnien
