Úc đang đối diện với một cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ngày càng trầm trọng do COVID-19 và các đợt phong tỏa phòng dịch gây ra.
Nhiều người Úc cho biết họ bị đau khổ ở mức độ cao liên quan đến COVID-19 – Ảnh: abc.net.au
Những con số về khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở Úc rất đáng báo động. Cơ quan thống kê quốc gia của Úc cho biết cứ 3 người trong độ t.uổi từ 18-34 có 1 người cho biết họ đã trải qua đau khổ ở mức độ cao trong tháng 6-2021. Dĩ nhiên, thống kê này chưa cho thấy hết ảnh hưởng của các đợt phong tỏa mới nhất ở Sydney.
Riêng bang New South Wales, tâm dịch ở Úc, số ca nhập viện cấp cứu với ý nghĩ tự hại hoặc t.ự t.ử ở thanh thiếu niên 12-17 t.uổi trong năm nay tăng 49% so với năm 2019.
Ông Patrick McGworthy, giáo sư về sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên tại Đại học Melbourne, sử dụng cụm từ “đại dịch trong bóng tối” để mô tả tác động thứ cấp của COVID-19 đến sức khỏe tâm thần của người dân và giới trẻ ở Úc.
Ông cho rằng tất cả mọi người đều bị ảnh hưởng tâm lý dù ở mức độ nghiêm trọng hay thoáng qua, và sẽ không tránh khỏi có những tác động lâu dài. Thách thức lớn mà Úc phải đối mặt là làm thế nào để quản lý những tác động tâm lý và cảm xúc do COVID-19, đặc biệt là ở người trẻ và người dễ bị tổn thương.
Họ bị mất cảm giác an toàn, phải đối mặt với nỗi sợ hãi về virus, mất mát rất nhiều thứ khác trong cuộc sống như nhu cầu tập thể dục, gặp gỡ người khác, thực hiện các vai trò xã hội, nghề nghiệp hoặc công việc…
Kênh Channel News Asia cho biết để giải quyết cuộc khủng hoảng thứ cấp về tâm lý tại Úc, nhiều phòng khám sức khỏe tâm thần đã được mở ra ở các vùng ngoại ô bị ảnh hưởng nặng nề nhất của Sydney, nơi trạng thái phong tỏa phòng dịch COVID-19 đã bước sang tháng thứ ba.
Các phòng khám phục vụ người khám bệnh tất cả các độ t.uổi và được thiết kế để cung cấp dịch vụ chăm sóc khẩn cấp cho những ai gặp khó khăn trong việc thích nghi với các biện pháp hạn chế để phòng dịch.
Chuyên gia nhận định khủng hoảng tâm lý, dù do đại dịch hay các vấn đề xã hội khác, là có thật và cần một chiến lược toàn cầu để giải quyết những tác động lâu dài của nó, đặc biệt là với giới trẻ.
Các triệu chứng thường gặp của ‘Covid kéo dài’
Người khỏi Covid-19 vẫn có thể gặp phải các triệu chứng của hội chứng “Covid kéo dài” như ho, đau họng, ù tai, giảm trí nhớ, khó thở.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Trịnh Thị Diệu Thường, Trưởng Cơ sở 3 Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, Trưởng khoa Y học cổ truyền – Đại học Y Dược TP HCM, cho biết: Có rất nhiều người bệnh dù đã khỏi Covid-19 nhưng vẫn còn các triệu chứng như ho, khó thở, mất ngủ, đau mỏi cơ, đau tức ngực, rối loạn tiêu hóa… kéo dài. Khả năng người bệnh đó đang bị hội chứng “Covid-19 kéo dài” (Long Covid-19).
“Đây là một bệnh cảnh mới rất đáng lo ngại, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của người mắc cả về thể chất lẫn tâm thần”, Phó giáo sư Diệu Thường nhấn mạnh.
Thời gian hồi phục sau mắc Covid-19 đối với mỗi người bệnh là khác nhau. Nhiều người cảm thấy tốt hơn trong vài ngày hoặc vài tuần và hầu hết sẽ hồi phục hoàn toàn trong vòng 12 tuần. Nhưng với một số người, các triệu chứng có thể kéo dài hơn. Khả năng xuất hiện các triệu chứng kéo dài không liên quan đến mức độ bệnh, nhiều người bệnh nhẹ vẫn có thể gặp vấn đề lâu dài sau hồi phục Covid-19.
Theo thống kê trên thế giới, khoảng 1/4 số người mắc Covid-19 tiếp tục có các triệu chứng kéo dài trong ít nhất một tháng. 1/10 trong số này vẫn không thấy khỏe lại sau 12 tuần, một số bệnh nhân tình trạng cơ thể rất suy nhược.
Các triệu chứng Covid-19 kéo dài sau khi khỏi bệnh thường gặp bao gồm: Ho kéo dài như ho khan hoặc ho có đàm, cảm giác vướng đàm ở họng. Đau họng, khô họng, như có dị vật ở họng, nuốt vào không trôi mà khạc không ra. Thay đổi khứu giác hoặc vị giác giảm cảm giác khi ăn uống, dẫn đến không muốn ăn, suy dinh dưỡng. Mệt mỏi, cơ thể cảm giác không có năng lượng sống, cảm giác “hết pin”. Khó thở với nhiều mức độ như cảm giác hụt hơi, hít vô không sâu, khó thở khi làm việc nhà hoặc tập thể dục…
“Người bệnh cũng sẽ gặp ác vấn đề với trí nhớ và tập trung gọi là sương mù não như giảm trí nhớ, không tập trung được lâu, dễ xao nhãng trong công việc và sinh hoạt trong cuộc sống hàng ngày. Mất ngủ với nhiều mức độ và biểu hiện như khó vào giấc, trằn trọc, giật mình khi ngủ, mơ nhiều, thức dậy sớm không ngủ lại được; và các suy yếu ban ngày như ngủ dậy không có sức, không tập trung…”, chuyên gia cho biết.
Ngoài ra, sẽ có triệu chứng như đau đầu, đau âm ỉ hoặc đau căng, đau nặng nề… cả vùng đầu hoặc khu trú, cục bộ. Đau ngực hoặc tức ngực, tim đ.ập nhanh, hồi hộp đ.ánh trống ngực. Chóng mặt, choáng váng khi thay đổi tư thế hoặc liên tục, có thể kèm cảm giác buồn nôn, nôn. Cảm giác châm chích cơ thể, đau nhức các khớp. Trầm cảm và lo âu. Ù tai, đau tai. Các rối loạn tiêu hóa như cảm thấy buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, chán ăn. Rối loạn thân nhiệt: Cảm giác ớn lạnh hoặc tăng nhiệt độ nhưng khi đo nhiệt kế thì nhiệt độ bình thường, phát ban da…
Theo chuyên gia, bệnh cảnh Covid-19 kéo dài tác động nghiêm trọng đến khả năng quay trở lại làm việc hoặc tham gia hoạt động xã hội của người bệnh, gây ra những hậu quả kinh tế đáng kể cho bản thân, gia đình và xã hội. Tiếp cận điều trị Covid-19 kéo dài sau khi khỏi bệnh hiện nay theo quan điểm Y học hiện đại đa phần cơ chế triệu chứng vẫn chưa rõ. Sự cần thiết của các phương pháp tiếp cận đa chuyên khoa, đa lĩnh vực để đ.ánh giá và quản lý là rất cần thiết.
“Theo quan điểm của y học cổ truyền, cơ thể sau mắc Covid-19 sẽ xuất hiện tổn thương Huyết (m.áu), Thần (tinh thần, ý thức, tư duy), Tân dịch (chất nước trong cơ thể), Tinh, Khí… từ đó dẫn đến rối loạn chức năng của các tạng phủ và các bộ phận của cơ thể. Đây là nguyên nhân phát sinh các biểu hiện lâm sàng kể trên”, bác sĩ Thường chia sẻ.
Y học cổ truyền với quan điểm tiếp cận điều trị chính yếu là tập trung bồi bổ sự thiếu hụt của Tinh, Khí, Huyết, Thần, Tân dịch; giúp phục hồi chức năng các tạng phủ, lập lại sự quân bình của cơ thể.
Các phương pháp điều trị kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại có thể sử dụng đem lại hiệu quả cho bệnh nhân bao gồm sử dụng thuốc đông y; các hình thức châm cứu như điện châm, nhĩ châm, cấy chỉ, cứu, chườm… xoa bóp bấm huyệt; tập dưỡng sinh như tập thở, tập vận động phù hợp từng người bệnh, vật lý trị liệu, thực dưỡng chế biến các món ăn bài thuốc giúp bồi bổ, phục hồi sức khỏe sau mắc Covid-19 phù hợp với từng cá nhân.
