Không ít người phải đi đại tiện sau khi uống một cốc cà phê sáng. Vì sao lại như vậy? Tại sao tình trạng chỉ xảy ra vào buổi sáng? Và liệu có thể dùng cà phê để trị táo bón không?
Hầu hết mọi người đều biết cà phê chứa caffeine là chất lợi tiểu, nhưng ít ai biết loại thức uống này còn tác động đến nhu động ruột. Bác sĩ Sulaiman Bin Yusof (Trung tâm Y tế Colorectal Clinic Associates) lý giải: “Giống như tất cả mọi thứ trên đời, cà phê không bao giờ chỉ có một chất. Chúng còn chứa axit chlorogen, axit xitric, axit axetic, flavonoid, tannin cùng nhiều chất khác thúc đẩy di chuyển thức ăn trong ruột. Từng có nghiên cứu chỉ ra ngay cả vị đắng của cà phê cũng kích thích dạ dày”.
Bác sĩ Stephen Tsao ( Phòng khám AliveoMedical) cũng lưu ý rằng cà phê đã khử caffeine vẫn chứa loạt chất nêu trên, gồm cả caffeine, chỉ là hàm lượng caffeine giảm còn khoảng 1 – 5% so với cà phê thông thường mà thôi. Theo ông Tsao, caffeine kích thích cơ trong hệ thống tiêu hóa.
Bác sĩ Kewin Siah (Bệnh viện Đại học quốc gia Singapore) bổ sung rằng axit chlorogen góp phần tăng thêm tác động của caffeine với ruột.
Nội tiết tố cơ thể cũng có liên quan. Bác sĩ Tsao cho biết: “Prostaglandin đóng vai trò trong nhiều chức năng khác nhau, gồm cả sự co bóp của cơ trơn trong ruột. Cà phê cũng làm giải phóng gastrin (kích thích tiết axit dạ dày) và cholecystokinin (kích thích tiết mật cùng enzyme tiêu hóa chất béo hoặc protein), khiến ruột co bóp dữ dội hơn nữa”.
Co bóp khi đạt đến mức độ nhất định sẽ sản sinh cảm giác muốn đi đại tiện, thường đến ngay sau lúc uống cà phê từ 4 đến 30 phút.
Uống bao nhiêu cà phê mới kích thích đi đại tiện?
Bác sĩ Yusof lưu ý rằng tình trạng không chỉ xuất phát từ caffeine nên phương án giảm lượng caffeine nạp vào chưa chắc hữu ích. Đây là lý do tại sao nước ngọt có ga hoặc nước tăng lực cũng chứa caffeine nhưng không khiến người uống muốn đi đại tiện.
Vấn đề còn tùy thuộc từng cá nhân lẫn loại cà phê họ uống. Theo bác sĩ Yusof: “Hàm lượng caffeine thay đổi tùy loại cà phê và cách rang. Kopitiam thường có nhiều caffeine hơn (khoảng 100mg mỗi cốc) so với cà phê espresso (khoảng 40mg mỗi cốc)”.
Tại sao chỉ xảy ra vào buổi sáng?
Bác sĩ Siah giải thích tác dụng của cà phê với bụng đói sẽ mạnh hơn, hơn nữa ruột hoạt động mạnh hơn và nồng độ cortisol cũng cao hơn vào buối sáng khiến người uống phản ứng với cà phê nhanh hơn.
Sữa và đường cũng góp phần gây đau bụng?
Sữa bò chắc chắn góp phần gây đau bụng đi ngoài nếu người uống không dung nạp lactose, còn tiêu thụ đường kích thích giải phóng insulin làm tăng nhu động ruột.
Theo bác sĩ Tsao, sữa và đường thuộc nhóm FODMAP (các carbohydrate chuỗi ngắn mà con người hấp thụ kém) nên có thể dẫn đến đầy hơi, chướng bụng hoặc thay đổi thói quen đại tiện. Kết hợp chúng với cà phê sẽ là “thảm họa” với một số người.
Dùng cà phê trị táo bón?
Dùng cà phê để đi đại tiện buổi sáng có thể không gây hại, nhưng không nên dựa vào thức uống này trị táo bón. Bác sĩ Siah lưu ý cà phê đem lại vấn đề tiềm ẩn như kích ứng đường ruột và mất nước, người bị táo bón nên tăng nạp chất xơ, uống đủ nước, tập thể dục thường xuyên, dùng thực phẩm hoặc nước uống nhuận tràng tự nhiên chẳng hạn như nước ép mận.
Bác sĩ Yusof cũng cho rằng cà phê chỉ nên là chất bổ sung hỗ trợ kích thích ruột. Nếu bị táo bón thường xuyên thì vẫn nên đi khám bệnh.
Có nên ăn chuối khi bụng đói không?
Chuối là loại trái cây được tiêu thụ rộng rãi và nhiều người thích ăn chuối vào bữa sáng.
Chuối có vị ngọt, dễ tiêu hóa, vậy ăn chuối khi đói có tốt không?
Chuối có nhiều loại và do đó giá trị dinh dưỡng của chúng cũng khác nhau. Hàm lượng chất dinh dưỡng cũng thay đổi khi quả chín.
Chuối chứa nhiều loại vitamin như: vitamin A, vitamin C, vitamin K cùng với một số khoáng chất như kali, canxi, sắt, kẽm, selen, magie, mangan, natri, iốt và phốt pho… Chuối cũng chứa các hợp chất hoạt tính sinh học như flavonoid, anthocyanin, hợp chất phenolic và carotenoids. Những chất phytochemical này có đặc tính chống oxy hóa và các lợi ích sức khỏe khác.
Mỗi quả chuối thường cung cấp trung bình 110 calo, 1 g protein, 28 g carbohydrate, 3 gam chất xơ và 450 miligam kali. Chuối cung cấp năng lượng đáng kể nhưng ít protein hoặc chất béo.
Chuối là loại trái cây cung cấp nhiều chất dinh dưỡng.
Chuối giàu kali
Chuối đặc biệt giàu kali, cung cấp 326 miligam trên 100 g. Kali là một khoáng chất quan trọng và có nhiều chức năng trong cơ thể. Có đủ kali trong chế độ ăn uống có thể làm giảm huyết áp nếu bạn bị tăng huyết áp. Do đó, hấp thụ đủ kali có thể bảo vệ bạn khỏi đột quỵ và bệnh tim.
Carbohydrate
Carbohydrate có vai trò quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh. Khoảng một phần ba năng lượng của bạn nên đến từ carbohydrate. Tuy nhiên, hãy tránh những thực phẩm và đồ uống quá nhiều đường vì chúng cung cấp calo mà lại có ít chất dinh dưỡng khác. Chuối cung cấp carbohydrate để tạo năng lượng nhưng chúng cũng chứa khoáng chất, vitamin và chất xơ.
Chuối thường được ăn trong quá trình tập luyện để lấy năng lượng, cùng với các sản phẩm dinh dưỡng thể thao thương mại. Lượng carbohydrate nạp vào giúp cải thiện sức bền trong quá trình luyện tập.
Bạn đặc biệt cần một ít carbohydrate vào buổi sáng sau một giấc ngủ đêm. Chuối chứa khoảng 23 g carbohydrate trên 100 gam. Hàm lượng đường trong chuối là khoảng 16 gam/100 gam. Hầu hết các loại đường này là glucose, fructose và sucrose.
Chất xơ
Chất xơ là một loại carbohydrate mà ruột không tiêu hóa được. Thực phẩm có nguồn gốc động vật như thịt và sữa thường ít chất xơ nhưng thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây và rau quả lại cung cấp lượng đáng kể. Vì chất xơ không được tiêu hóa nên nó giúp các thức ăn và chất thải khác di chuyển qua hệ thống tiêu hóa.
Chuối chứa các polysaccharide không chứa tinh bột như pectin, cellulose và hemiaellulose. Những carbohydrate khó tiêu này là dạng chất xơ. Tuy nhiên, hàm lượng chất xơ trong chuối thay đổi tùy thuộc vào độ chín của chúng. Chuối chưa chín có 18 gam chất xơ/100 gam. Tỷ lệ này giảm xuống còn 4 gam/100 gam khi chuối chín. Chuối quá chín chỉ có 2 gam/100 gam. Điều này làm cho chuối chưa chín có giá trị trong việc tăng lượng chất xơ nhưng không phù hợp nếu bạn đang ăn kiêng ít chất xơ.
Chuối cũng là nguồn cung cấp chất xơ.
2. Ăn chuối vào buổi sáng có tốt không?
Không có bằng chứng khoa học nào đủ lớn cho thấy không nên ăn chuối vào buổi sáng hoặc chúng kém tốt cho sức khỏe vào một thời điểm cụ thể trong ngày. Tuy nhiên hãy chú ý đến khẩu phần ăn và xem xét sự cân bằng tổng thể của các chất dinh dưỡng trong bữa ăn chính hoặc bữa ăn nhẹ, lượng carbohydrate, khi ăn mà không có protein hoặc chất béo sẽ hấp thụ vào m.áu nhanh hơn nhiều và có thể làm tăng mức glucose và năng lượng giống như một “quả bom nhỏ”.
Vì vậy, lý tưởng nhất là bạn không nên chỉ ăn trái cây kể cả chuối vào buổi sáng khi bụng đói, sau một giấc ngủ dài, đặc biệt nếu bạn nhạy cảm với đường vì điều này có thể dẫn đến lượng đường trong m.áu tăng quá cao nếu có quá nhiều carbohydrate.
Nên kết hợp chuối cùng các thực phẩm lành mạnh khác để tạo nên một bữa sáng cân bằng cung cấp năng lượng cho cơ thể sau một đêm.
Để thúc đẩy lượng đường trong m.áu ổn định, hãy kết hợp trái cây như chuối, quả mọng với chất béo và/hoặc protein lành mạnh. Có thể kết hợp chuối như một phần dinh dưỡng của bữa sáng cân bằng cùng các thực phẩm lành mạnh khác. Chuối có thể giúp cung cấp bữa sáng lành mạnh với nhiều chất xơ và ít muối, chất béo và đường bổ sung.
Nhiều người cho rằng ăn chuối khi đói bụng không tốt cho dạ dày nhưng thực tế trái cây rất tốt và là một phần quan trọng của bữa sáng lành mạnh, do đó có thể thêm một quả chuối vào ngũ cốc ăn sáng.
3. Người bệnh đái tháo đường có nên ăn chuối vào buổi sáng?
Ăn chuối khi bụng đói có thể gây ra những tác hại với người bệnh đái tháo đường. Ảnh minh họa.
Nếu bạn mắc bệnh đái tháo đường type 2, lượng carbohydrate phải được điều chỉnh vì nó có thể làm tăng lượng đường trong m.áu của bạn. Cùng với hàm lượng carbohydrate tuyệt đối, chỉ số đường huyết (GI) cũng rất quan trọng. Chuối có chỉ số GI trung bình nên an toàn cho người mắc bệnh đái tháo đường với số lượng hạn chế.
Theo ThS.BS Nguyễn Thu Yên, chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường, chuối có chỉ số đường huyết nằm ở mức thấp hoặc trung bình (từ 42 – 62), tùy theo độ chín của chuối. Chuối vàng hoặc chín chứa ít tinh bột kháng, nhiều đường và tinh bột hơn chuối xanh, chỉ số đường huyết cũng cao hơn chuối xanh.
Chuối xanh tốt cho người bệnh đái tháo đường vì nó không làm tăng đường huyết và có thể cải thiện được khả năng điều hòa lượng đường trong m.áu. Hàm lượng tinh bột kháng trong chuối xanh có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin.
Về việc ăn chuối khi bụng đói, mặc dù chuối có nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng ăn chuối khi bụng đói có thể gây ra những tác hại với người bệnh đái tháo đường.
Chuối có hàm lượng đường cao khoảng 25%. Nó có ba loại đường tự nhiên khác nhau là fructose, sucrose và glucose. Nó cung cấp năng lượng tức thời và có thể nhanh chóng làm tăng lượng đường trong cơ thể. Năng lượng tức thời này sẽ tồn tại trong vài giờ và dễ dẫn đến “sự cố” về đường. Nó có thể khiến bạn cảm thấy uể oải và gây ra nhiều tác hại hơn là có lợi. Vì vậy, người mắc bệnh đái tháo đường không nên ăn chuối khi bụng đói và chỉ nên ăn những quả chuối nhỏ, không chín quá và chia đều lượng trái cây ăn vào trong ngày.
