Có những món ăn là ‘đặc sản’ ngày Tết như tiết canh, gỏi sống, nem chua… được rất nhiều người ưa chuộng, nhưng có nguy cơ gây hại sức khỏe.
Cánh tay b.ị h.oại t.ử tay vì ăn tiết canh nhiễm liên cầu lợn của một bệnh nhân. Ảnh: Vietnam .
Thời gian qua, hàng loạt ca nhiễm sán, liên cầu khuẩn lợn phải nhập viện điều trị với triệu trứng nặng. Gần nhất là trường hợp người đàn ông, 38 t.uổi, nhiễm ấu trùng sán dây chó sống ký sinh ở phổi.
Người này thường hay ăn các thực phẩm tái hoặc sống như thịt cừu, tiết canh dê, rau sống và gỏi cá mai.
Trước đó, người đàn ông 50 t.uổi, ngủ Nam Định, t.ử v.ong sau bữa tiệc tất niên với món tiết canh lợn.
Ăn bất chấp vì ngon miệng
Trả lời Tri thức – Znews, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho biết việc không nên ăn tiết canh động vật đã được tuyên truyền rất nhiều, tỷ lệ người ăn cũng giảm so với trước đây nhưng vẫn có người ăn.
“Mối nguy hiểm của món ăn này đã được nói rất rõ, nhưng nhiều người vẫn muốn mạo hiểm chỉ vì thấy ngon miệng. Tiết canh là rất nguy hiểm, dễ nhiễm các loại giun sán, gây t.ử v.ong cao. Người dân thậm chí cũng không nên ăn dù tiết canh từ gia súc, gia cầm nhà nuôi”, PGS Thịnh nói.
Chuyên gia cũng nhấn mạnh thêm nem chua hay các loại thực phẩm sống như gỏi cá, thịt tái, chúng ta vẫn có thể ăn. Tuy nhiên, người ăn cần biết rõ nguồn gốc thịt được sử dụng để chế biến. Thịt phải tươi, có nguồn gốc rõ ràng để đảm bảo không nhiễm ký sinh trùng.
“Thịt bò, heo, dê tươi nếu không nhiễm khuẩn thì vẫn sử dụng sống được, nhưng rất khó để kiểm soát độ tươi, độ nhiễm khuẩn của các loại thịt này. Do đó, tốt nhất là ăn chín, uống sôi”, ông nói.
Tương tự, thông thường cá nước ngọt không nên ăn sống. Những loài cá thường được ăn sống, làm gỏi là cá hồi, cá ngừ đại dương… tuy nhiên, các loại cá này cũng cần được kiểm soát độ tươi, nhiễm khuẩn trước khi sử dụng. Cá được nuôi cũng rất dễ nhiễm khuẩn, không nên ăn sống.
“Nếu thịt, cá hay bất kỳ một thực phẩm nào có dấu hiệu không tươi, người dân muốn sử dụng, cần nấu chín để đảm bảo loại bỏ được ký sinh trùng. Sức khỏe an toàn vẫn là điều quan trọng”, PGS Thịnh nhấn mạnh.
Hình ảnh soi tươi ấu trùng sán dây chó ở người bệnh có thói quen ăn thịt tái. Ảnh: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
Những món ăn nhiều vi khuẩn số một
Gỏi bò tái, cá sống hay tiết canh, thịt bò nhúng, hải sản tươi sống nhúng sốt… luôn là các món khoải khẩu của nhiều người, đặc biệt trong bữa liên hoan, tiệc tùng, trên bàn nhậu. Tuy nhiên, đây lại là những món ăn chứa nhiều vi khuẩn, ký sinh trùng, virus nhiều số một.
– Tiết canh
Một điều tra dịch tễ học của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho thấy có đến gần 70% bệnh nhân nhiễm liên cầu khuẩn lợn có g.iết mổ, ăn thịt lợn tái, tiết canh.
Theo một nghiên cứu, mỗi bát tiết canh là một “ổ bệnh” với trên dưới 10 loại vi khuẩn gây hại cho con người. Người ăn tiết canh lợn có khả năng nhiễm liên cầu lợn rất cao. Đây là món ăn khoái khẩu của nhiều người vào dịp Tết Nguyên đán.
Ngoài ra, ăn tiết canh các loại như vịt, dê, gà… người ăn còn có nguy cơ nhiễm tụ cầu khuẩn vàng, vi khuẩn Salmonella, virus viêm gan, ấu trùng sán lợn…
Bên cạnh đó, một trong những ký sinh trùng mà người ăn tiết canh gặp nhất là sán lá gan, giun móc, giun xoắn. Ăn tiết canh còn có thể gây nên bệnh sán não. Bệnh nhân mắc sán lợn sẽ bị động kinh, co giật là do sán chèn lên não, làm tổn thương vùng não. Nếu không được chữa trị kịp thời, khả năng t.ử v.ong rất cao.
Thịt tái
Bác sĩ Nguyễn Văn Hoàng, khoa Ngoại lồng ngực, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), cho biết người dân có khả năng nhiễm sán dây cho khi ăn thịt tái, điển hình là sán dây chó.
Ngoài nguy cơ nhiễm giun sán, các món ăn tái sống nếu được chế biến từ thực phẩm có chứa vi khuẩn tụ cầu, liên cầu, E.Coli có thể dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm. Thậm chí, người bệnh có thể t.ử v.ong vì hội chứng tan m.áu tăng ure m.áu (HUS).
Gỏi cá
Các nghiên cứu cho thấy có khoảng 50 loại giun sán ký sinh được tìm thấy ở thủy sản, một số loại có thể gây c.hết người. Trứng giun sán trên sông biển ao hồ, trung chuyển qua ốc, tôm, cua rồi ẩn sâu vào thịt cá. Do đó, người ăn gỏi cá có khả năng nhiễm ký sinh trùng rất cao.
Nem chua
Một món ăn quen thuộc, có trong đa số mâm cỗ Tết của gia đình Việt là nem chua. Trong nem có những vi sinh vật lợi và hại, quá trình lên men lactic sẽ giúp vi sinh vật có lợi phát triển và ức chế vi sinh vật có hại.
Tuy nhiên, ở nem chua không đảm bảo chất lượng thịt, thường có vi khuẩn gây bệnh và ký sinh trùng như giun sán. Nếu nem bị mốc, độc tố có thể truyền vào thịt, có thể khiến người ăn nhiễm các sinh vật gây bệnh như Salmonella, Shigella, E. coli, Colifom.
Để tránh nhiễm bệnh khi ăn uống dịp Tết, bác sĩ Hoàng khuyến cáo người dân nên ăn chín, uống sôi. Nếu có biểu hiện như sốt nhẹ, mệt mỏi, ăn kém, vàng da, mẩn ngứa, đau ngực, khó thở, ho dai dẳng đôi khi ho m.áu… cần đi khám ngay để chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
Một nam giới bị nhiễm ấu trùng sán dây chó ký sinh ở phổi rất hiếm gặp
Trước khi khởi phát bệnh, người đàn ông này đã ăn các thực phẩm tái và sống nhiều lần, như: thịt cừu nướng, tiết canh dê, rau sống và gỏi cá mai.
Sau đó, bệnh nhân phát hiện bệnh với tình trạng mệt mỏi, đau vùng ngực phải âm ỉ, thỉnh thoảng khó thở.
Ngày 21-1, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (BV 108) cho biết, các bác sĩ của đơn vừa thực hiện phẫu thuật thành công thành công cho một nam giới (sinh năm 1986, ở Hà Nội) bị nhiễm ấu trùng sán dây chó ký sinh tại phổi, rất hiếm gặp tại Việt Nam.
Trước khi khởi phát bệnh, người đàn ông này đã ăn các thực phẩm tái và sống nhiều lần, như: thịt cừu nướng, tiết canh dê, rau sống và gỏi cá mai. Bệnh nhân phát hiện bệnh với tình trạng mệt mỏi, đau vùng ngực phải âm ỉ, thỉnh thoảng khó thở, không sốt, không ho, không mẩn ngứa, không sút cân. Sau khi tới BV 108 khám, bệnh nhân đã được chỉ định chụp phim lồng ngực với kết quả cho thấy có tổn thương dạng nang thùy dưới phổi phải kích thước 12x9x8cm. Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt nang dịch.
Ngay sau đó, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật nội soi lồng ngực cắt nang dịch cho nam bệnh nhân này. Sau ca phẫu thuật, các bác sĩ đã lấy ra được một nang dịch kích thước lớn, thành dày, dịch nang trong, bên trong có chứa các đầu sán nằm ở thùy dưới phổi phải và bệnh phẩm này đã được gửi soi tươi xác định là ấu trùng sán dây chó. Sau ca phẫu thuật, nam bệnh nhân diễn biến ổn định, hồi phục tốt.
Hình ảnh soi tươi ấu trùng sán dây chó
Theo bác sĩ Nguyễn Văn Hoàng, Khoa Ngoại lồng ngực, BV 108, bệnh sán dây chó là bệnh gây ra bởi các loài sán thuộc giống Echinococcus. Bệnh có đặc điểm là phát triển chậm, trong một thời gian dài có thể hoàn toàn không có triệu chứng. Các nang sán hay gặp ở gan, sau đó là phổi và các cơ quan khác như: thận, tim, tổ chức thần kinh hoặc xương… Tất cả mọi người đều có khả năng nhiễm ấu trùng sán dây chó và có thể bị nhiễm nếu ăn phải trứng sán dây chó. Người mắc bệnh do nuốt phải trứng sán dây chó khi ăn uống các loại thực phẩm bị nhiễm trứng sán dây chó hoặc người sau khi có tiếp xúc trực tiếp với chó, cáo, chồn nhiễm bệnh.
